VOV4.Sêdang - Tung mâu hơnăm achê pơla kố xua ai tơdroăng ki hơ’lêh ‘na tơnêi tíu mê a kong pơlê Kon Tum hlo ai tơdroăng mâu thôn ki ki malối xơpá, cheăm kơpong hơngế hơngo klêi kơ’nâi klâ lo ối phá, mot tung cheăm nếo ôh tá châ tơdroăng to\ng kum tiô troăng hơlâ dêi Đảng, Tơnêi têa. Xua mê, tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê hiăng xơpá mê thăm rế xơpá ó tâ nếo. Tơdroăng ‘’Kuo#k ho#i [ă kuăn pơlê’’ hâi kố, Khoa Điềm - ngế chêh hla tơbeăng cheăng tung Rơ’jiu Việt Nam ai [ai chêh: ‘’Pôi tá ăm kuăn pơlê hía dêi hnoăng châ kum bu xua ing tơdroăng ki hơ’lêh inâi pơlê cheăm’’.

6 khế kố, hiăng hlo ai tơdroăng khi khéa hơ’nêng a rơpo\ng pôa A Nu, polê Dak Kơne, cheăm Đak Long, tơring Đak Hà. Tu\m tơdroăng ai ki xiâm cho drêng mâu pôa, jâ Y Neh tro tamo châi. Xua ôh tá ai ph^u [aoh hiêm khăm pơlât, tơdroăng ki apoăng pôa A Nu athế tê dêi môi to ro châ 15 rơtuh liăn vâ ai liăn rôe pơkeăng ăm dêi kơdrâi pơlât. Ôh tá mơhúa, tơdroăng châi jâ thăm rế ó. Hiăng tâi liăn pơlât, xua hơ-ui dê kơdrâi, pôa hiăng mung ph^u [ao hiêm khăm pơlât [ă ph^u khăm dêi môi ngế tung pơlê djâ dêi kơdrâi lăm khăm a hngêi pơkeăng kong pơlê. ‘Nâi dêi kơdrâi ai hmốu tung kơkốu [ă hu\n kơxiâng ro\ng, mê pôa A Nu hiăng chơ djâ dêi kơdrâi vêh a hngêi [ă hên tơdroăng ki khéa kho. Khéa xua ôh tá ai liăn vâ khăm pơlât dêi kơdrâi. Pôa A Nu tối: Kơtiê tiah kố, á pá ai liăn vâ pơlât. Tâng lăm pơlât a hngêi pơkeăng pin ôh tá ai ph^u [aoh hiêm khăm pơlât mê [ok thái pơkeăng ôh ti vâ pơlât. Lăm pơlât pá kong ôh tá ai liăn kô pá. Nôkố, á lăm hngêi pơkeăng mung ph^u [aoh hiêm khăm pơlât pro ti mê ôh tá chiâng. Xua oh tá xê [aoh hiêm ga.

Ôh tá châ kum roê baoh hiêm khăm pơlât, pôa A Nu ôh tá ai liăn vâ djâ dêi kơdrâi khăm pơlât a hngêi pơkeăng

Cheăm Đak Long, tơring Đak Hà, kong pơlê Kon Tum châ mơjiâng a khế 12 hơnăm 2013 tiô tơdroăng pơlâ kơxo# 126 dêi Chin phuh. Tơdrêng [ă lối 3 rơpâu pơ’leăng mơngế a cheăm Đak Hring, lối 1 rơpâu 200 rơpo\ng dêi cheăm Đak Pxi hiăng châ pơkâ lăm ối a cheăm nếo. Roh hdrối nah, klâ axoăng chiâng cheăm Đak Long, dâng 85% kơxo# kuăn pơlê tung cheăm ối a 5 pơlê dêi péa to cheăm ki ton, ai: Kon Đao Yôp, Kon Dêu, Đak Lâp, Đak Se#, Đak Kne châ kum cho thôn ki ối trâm hên pá puât. La drêng vêh ối a cheăm ki nếo, mâu tơdroăng ki kơjo kum mê ôh tá châ rak vế pro tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê hdroâng mơngế Rơteăng thăm rế pá ó tâ nếo. Pôa Nguyễn Long Thịnh, Kăn pho\ hnê ngăn Vi [an cheăm Đak Long tối ăm ‘nâi: Tâng vâ tối tơdroăng rêh ối a kố pá puât ó ‘nâng, pro pá ăm kuăn pơlê tung cheăm Đak Long ngin, xua hdrối nah, vâi ki mê dế ối tung mâu thôn ki châ tối cho kơtiê xahpá dêi cheăm Đak Pxi. Sap ing hâi mơjiâng cheăm troh nôkố, xua cheăm tá hâi châ tối cheăm ki lối kơtiê xơpá mê tơdroăng ki vâ châ kum tiah hdrối nah nôkố pá ai xếo, môi tiah tơdroăng pơkâ 135. Klêi mê, troh a tơdroăng mung liăn vâ mơnhông mơdêk pêi chiâk deăng tiô tơdroăng pơkâ 54, klêi mê troh tơdroăng pơkâ 102 dêi Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh.

Ôh pá châ tơdroăng kơjo kum, môi tiah: Mơjiâng pro hngêi trăng, troăng klông, kum ‘na hdrê pêt, hdrê păn, liăn ngân ‘na tơdroăng pro pơlê nếo, kum ‘na pêi chiâk deăng, tơnêi ối [ă ‘na hnê hriâm, khăm pơlât mê hên rơpo\ng hngêi khoh chiâng trâm hên pá puât. Hên rơpo\ng bu klêi kơ’nâi châi tamo, vâi chiâng trâm nếo tơdroăng kơklêa, kơtiê xơpá. Pôa A Khun, kăn pơlê Kon Teo tối ăm ‘nâi: Mâu tơdroăng ki to\ng kum, malối ph^u [aoh hiêm khăm pơlât 2 hơnăm kố, vâi krâ-nho\ng o hdroâng kuăn ngo ôh tá châ kum, mê drêng châi tamo kuăn pơlê ôh tá khên lăm khăm pơlât a hngêi pơkeăng xua ôh tá ai ph^u khăm pơlât, ôh tá ai liăn. Tâng vâi bu tamo iâ vâi bu ối to a hngêi, tơngah to xeăng kum ăm kuăn pơlê re\ng prêi tê. Tâng tamo râ mê athế lăm mung liăn khu mơdró, la mơdrếo klêi kơ’nâi lâk xo dêi pôm ah nếo mơdrếo, mơdrếo hên ó. Xua mung liăn pá kong, kô khăm pơlât pá kong há.

Dế kố, cheăm Đak Long ai 661 rơpo\ng mê ai 284 rơpo\ng ối tung khu kơtiê, châ 43%. Tung pơla mê, ki kơtăn pơla rơpo\ng kơtiê, vâ chê kơtiê, [ă ôh tá kơtiê ga bu iâ tê, mê tơdroăng ki ôh tá châ kum ing troăng hơlâ dêi Đảng, Tơnêi têa ki kum ăm thôn ki malối kơtiê xơpá mê, thăm pro kuăn pơlê rế kơtiê ó tâ nếo. Thái Tống Ngọc Thắng, Kăn pho\ pơkuâ ngăn hngêi trung râ má 1 cheăm Đak Long tối: Tơdroăng kố ga pro pá hên ăm mâu vâi o, vâi muăn xua ôh tá ai ph^u [aoh hiêm khăm polât. Drêng vâi muăn tro tamo, pá ó păng ‘nâng. Pak^ng mê, tơdroăng 135 ai pơkâ dêi tơdroăng 74 xuân pá ai xếo, xua mê, apoăng hơnăm hriâm ngin pá ó khât ăm tơdroăng xing xoăng hlá mơ-éa hriâm ăm vâi muăn. Tơdroăng ki vâ khoh ai hlá mơ-éa hriâm ăm vâi muăn mê hngêi trung athế lăm mơhnhôk thế mâu khu râ, kơvâ cheăng ki kro vâ vâi híu hơ-ui to\ng kum rơlo liăn ngân, rôe hlá mơ-éa ăm vâi muăn akố hriâm.

Môi tiah cheăm Đak Long, mơ’nui hơnăm 2013, kong pơlê Kon Tum ối pá 4 to cheăm nếo ki tơklâ, mơjiâng cheăm nếo, tung mê ai mâu cheăm, thôn pơrá tro tung tơdroăng kơjo kum, xua cho cheăm lối kơtiê xơpá păng ‘nâng. Drêng hlo ai khât tiah mê, Khu hnê mơhno hroâng kuăn ngo kong pơlê Kon Tum hiăng tơru\m cheăng [ă mâu râ, kơvâ cheăng hiăng séa ngăn, chêh xo tối [ă pơtroh ăm rêm khu râ vâ mơnhên, pơkâ tơdroăng to\ng kum.

Klêi kơ’nâi to lâi khế hơnăm tơkôm, lơ 29 khế 10 hdrối kố nah, Vi [an hnê ngăn hdroâng kuăn ngo hiăng pơkâ kơxo# 601 mơnhên tối tơ’nôm, ‘mâi rơnêu thôn ki malối kơtiê xơpá, cheăm ki ối kơpong chía niân, chía pá, [ă pá má môi ối tung kơpong hdroâng kuăn ngo. Tung mê, kong pơlê Kon Tum châ kum thăm 14 to thôn ki ối tung kơpong kơtiê xơpá [ă 4 to cheăm ối kơpong ki malối xơpá dêi 3 tơring Đak Hà, Ia Hdrai [ă Sa Thầy. Kố cho tơdroăng ki kal athế pêi pro tơdrêng vâ kuăn pơlê pôi tá trâm pá, [ă ai troăng hơlâ veăng kum kuăn pơlê drêng xơpá. Tâng inâi mâu thôn kố pơtối châ Chin phuh to\ng kum, k^ pơkâ, mê sap apoăng hơnăm 2016, kuăn pơlê kô pơtối châ xúa tơdroăng to\ng kum mê. Pôa U Minh Nam, Kăn pho\ hnê mơhno hdroâng kuăn ngo dêi kong pơlê Kon Tum, tối ăm ‘nâi: Tâng châ Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh to\ng kum pơtối k^ pơkâ ‘na mâu cheăm ki ối tung kơpong lối kơtiê xơpá mê, mê kố cho tơdroăng ki hơniâp ro kân [ă hdroâng mơngế kuăn ngo ki rêh ối a mâu cheăm xơpá mê, malối tung tơdroăng rak vế, pêi pro troăng hơlâ to\ng kum ăm kuăn pơlê, klêi mê, troh ‘na troăng hơlâ kơdroh kơtiê xơpá vâ kum pro tơ’lêi hlâu ăm vâi krâ-nho\ng o châ mơnhông mơdêk cheăng kâ-rêh ối pơlê pơla xuân môi tiah tơdroăng ki ‘no liăn mơjiâng pro hngêi trăng, troăng klông ăm mâu kơpong ki kố.

Nhat Lisa tơplôu [a\ tơbleăng