Pôa Nguyễn Tùng ối a thôn 1, cheăm Đak Hlơ, tơring K[ang, kong pơlê Gialai ai vâ chê 50 ha kơtếo, rêm hơnăm châ xo sap ing 3 rơpâu troh 5 rơpâu ta#n kơtếo. Tâi tâng tơnêi ki pêt kơtếo mê, pôa pơrá ai tơru\m [ă hnối tê kơtếo ăm Hngêi kơmăi pro xik An Khê. Maluâ cho ngế ki tơru\m cheăng hiăng ton hơnăm, la pôa Tùng xuân ối tơmiât, tô tuăn tung rơdroăng ki riân ngăn mâu tơmeăm ki hơ’lâk, tơvât, mơnhên tối ‘na tơdroăng ki pro xik dêi hngêi kơmăi. ‘Na tơdroăng kố, hên hơnăm kố, kuăn pơlê tung kơpong tối ăm ‘nâi, hngêi kơmăi ai pêi pro mâu tơdroăng ôh tá tơtro kal athế ai tơdroăng ki pro mơnhên, tơdâng tơ’mô. Pôa Nguyễn Tùng, tối mơnhên tiah kố:

‘’Kuăn pơlê pêi chiâk deăng pêi cheăng tơbrêi tơbrêh têng tô tơmu mêi, pêt khoh châ ai kơtếo cho tơdroăng ki pá puât ó. Drêng ko xo dêi kơtếo xuân pói rơhêng châ hngêi kơmăi ai tơdroăng séa mơnhên ngăn i nhên, i tơtro. Pơtih, mâu kơdrêa ki ‘ló ga athế cho kơdrêa dêi kơtếo ki mê hnối tơtro [ă tơrêm [ăng deăng ki hmâ hlo akố, vâ kuăn pơlê tê ai liăn tơkâ [ă pêi cheăng ton xo\n la ngiâ [ă hngêi kơmăi’’.

Tơhôu pơla kuăn pơlê pêi chiâk deăng [a\ hngêi kơmăi mơjiâng pro xik ôh tá ‘nâi la lâi pơtê

 Tối ‘na pôa Nguyễn Quang Thảo, ối a thôn Tú Thủy 2, cheăm Ia Sil, tơring Phú Thiện, ai 2 ha kơtếo tô tuăn tối tiah kố:

‘’Ai 3 tơdroăng ki ngin trâm tơdroăng pá. Ki má môi mê cho hâi khế ki ăm lăm ko xo kơtếo, ki má péa mê cho mâu kơdrêa kơtếo, ki má pái ki ngeăm dêi kơtếo. Cho môi ngế kuăn pơlê pêi chiâk, ti xê klêi kơ’nâi ko dêi kơtếo, chu troh a hngêi kơmăi vâ séa ngăn? Tâng vâ tối tơchuôm tơdroăng ki mê cho xua ing tơná hngêi kơmăi ki pro dêi. Drêng pơto djiân kơtếo pơto tung rơxế chơ troh a hngêi kơmăi mê mâu ki cheăng gak ngăn, mâu ngế ngăn rơxế vâ pro ki klâi vâi pro, tơdroăng ki mê ngin ti ‘nâi ôh ‘nâng’’.

Kuăn pơlê pêi chiâk deăng tơbrêi tơbrêh pêt kơtếo laga pêi lo bu 30 – 35 rơtuh liăn môi hectar môi hơnăm

Tung pơla mê, peăng mâu hngêi kơmăi pro xik tối ăm ‘nâi hiăng pêi pro tro mâu tơdroăng pơkâ tơdjâk troh tơdroăng ki lăm rôe kơtếo. Mâu kơlo ki châ mơnhên tối, tơdrăng la kuăn pơlê tá hâi teăm ‘nâi ple\ng [ă klê hên tơdroăng ki tơru\m cheăng [ă hngêi kơmăi. Ki xiâm dêi tơdroăng khoh ai kơdrêa lối hên, ki ngeăm dêi kơtếo bu iâ cho xua kuăn pơlê pêi pêt, rak ngăn tá hâi tơtro [ă kih thuât, túa rak ngăn [ă ko ‘măn dêi kơtếo. Pôa Nguyễn Hòang Phúc, Kăn pho\ pơkuâ ngăn Hngêi kơmăi pro xik An Khê, pơlê kong krâm An Khê mơnhên tối:

‘’Hdrối mê hía nah, hdrối vâ mot tung rơnó ko kơtếo mê Hngêi kơmăi xuân hiăng tơku\m tối pơtâng ‘na ki le\m dêi kơtếo vâ hbrâ rôe kơtếo dêi kuăn pơlê kal athế châ tơtro tiô tơdroăng hiăng pơkâ, tơtro [ă tơdroăng ki Khu kăn xiâm ngăn ‘na tê mơdró xuân môi tiah Hngêi kơmăi hiăng mơ’no tối, la vâi krâ-nho\ng o kuăn pơlê vâi bu ‘nâi to a ngâ tê. Tơkéa vâ tối chơ hên kô châ xo liăn hên, la châ khât păng ‘nâng, kuăn pơlê bu châ xo dêi liăn iâ tê. Pơtih, ngin dế pêi pro tơdroăng ki chơ tá kơdrêa kơtếo, malối [ă mâu xơkối kơtếo ki kơbâng, mâu hlá khăng [ă mâu kơdrêa kơtếo, mê kô kơdroh lôi kơdrêa ga hên ‘nâng, dâng 5-7%, thăm nếo ai 10%’’.

Tơdah roê kơtếo a hngêi kơmăi mơjiâng pro xik

Ki hâi tá môi tuăn pơla kuăn pơlê pêi chiâk pêt kơtếo [ă hngêi kơmăi pro xik a kong pơlê Gia Lai tung tơdroăng ki séa ngăn, mơnhên hlo, vâ tối ki ngeăm dêi kơtếo, tơdroăng kố hiăng châ pêi pro sap ing hdrối nah, la troh nốkố xuân tá hâi teăm vâ môi tuặn dêi pó. Hngêi kơmăi xuân tá hâi teăm pro mơnhên, tơdrăng vâ pro kuăn pơlê loi tơngah kơ hngêi kơmăi. Tung pơla mê, kong tô mơdrăng khăng khoăng, kơxo# kơtếo ki ko xo ôh tá ai hên têa ngeăm, rế hía rế pá dâi. Rêm ha bu châ xo dâng 50 troh 60 ta#n kơtếo [ă tê bu châ xo sap 30 troh 35 rơtuh liăn 1 hơnăm. Pá tung tơdroăng tê dêi kơtếo, tung rêh ối mê pro hên kuăn pơlê khoh chiâng ôh tá loi tung tơdroăng ki vê ngăn kơdrêa dêi kơtếo, ki ngeăm le\m dêi kơtếo xua hngêi kơmăi mơjiâng pro. Drêng kố, ki kal má môi cho kal ai mâu kơ koan ai tơdjâk troh, [ă hnoăng cheăng séa mơnhên ngăn, ối a tơdế, rak vế tơniăn ăm hnoăng cheăng dêi kuăn pơlê xuân tơniăn ăm hngêi kơmăi tro tiô luât pơkâ. Maluâ tiah mê, tâng hbeăng ngăn ing khu râ pơkuâ, ki hên bu hlo to vâi tối pơchân tê, pơkâ thế tê, tá hâi ai tơdroăng séa ngăn, pơxâu phak. Pôa Lê Huy Tóan, Kăn pơkuâ ngăn ‘na ki dâi le\m tơmeăm pêi mơjiâng ing chiâk deăng tối ăm ‘nâi:

‘’Hlo kuăn pơlê xuân môi tiah khu pêi cheăng tơru\m pêt kơtếo ai tơpui tối ‘na ki dâi le\m dêi kơtếo mê peăng ngin tối ăm ‘nâi, kố cho môi tung mâu tơdroăng ki tá hâi teăm hlê ple\ng dêi pó. Xua mê, ngin hiăng pơkâ thế mâu hngêi kơmăi pro xik a kong pơlê kố kal athế ai troăng hơlâ ki tiah lâi vâ mơjiâng pro xik ki dâi le\m. Akố bu ai péa tơdroăng ki kal xiâm mê cho tơpui tối tơbleăng ‘na kơtếo ki ai kơdrêa [ă ki dâi le\m dêi kơtếo hôm ai xik hên lơ ôh. Ing mê, vâ ai tơdroăng ki tối tơbleăng, pro tiah lâi vâ ai tơdroăng tơru\m cheăng mê pơla mơngế ki pêt kơtếo [ă mâu hngêi kơmăi. Xua kố cho tơru\m cheăng ki le\m tro, tơru\m ki vâ pêi cheăng krá tơniăn.

Gia Lai dế kố cho môi tung mâu kong pơlê ki ai tơnêi tíu ki kân rơdâ má môi tung vâ chê 40 rơpâu ha [ă ai dâng 40 rơpâu rơpo\ng kuăn pơlê ki veăng pêt kơtếo, rêh ối kơnôm to tơdroăng ki pêt hdrê loăng kố. Mâu tơdroăng ki tá hâi teăm môi tuăn pơla kuăn pơlê [ă hngêi kơmăi a kơpong kố cho ki xiâm khoh tơdjâk troh tơdroăng pêi pêt, uâ mơdiê, tê rôe kơtếo, ôh tá hâi tơtro [ă tơdroăng ki ‘ló khât [ă ki châ tơ-[rê bu ối iâ, ki dâi le\m dêi kơtếo xuân tá hâi tơxâng.

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng