Luât kring vế ‘na xo on veăng, rơpo\ng hngêi

Ô vâi krâ nho\ng o [a\ pú hmâ! Pơtối tơbleăng tối ‘na tơdroăng ki xiâm tung Luât xo on veăng [ă rơpo\ng hngêi hnăm 2014 hiăng châ Kuo#k ho#i hneăng má 13 tối tơbleăng a roh hôp má 7 hâi lơ 19/6/2014, hâi kố, ngin kôm tơbleăng tối ‘na mâu tơdroăng pơkâ tung Luât xo on veăng [ă rơpo\ng hngêi hnăm 2014, ‘na rak vế tơdroăng pơkâ xo on veăng [ă rơpo\ng hngêi, pó vâi krâ nho\ng o kôm tơmâng.

Luât má 5 dêi Luât on veăng, rơpo\ng hngêi hnăm 2014 hiăng pơkâ, tơdroăng ki tơru\m pơla khu on veăng [ă rơpo\ng hngêi châ mơnhên tối, pêi pro tiêu pơkâ dêi Luât ki kố châ kôh nhuo#m [ă châ luât kring vế. Luât mơdât mâu tơdroăng ki tiah tối a kơ’nâi kố:

-Pơkoăng ki ôh tá xê khât, lơ tơlôi ki tơbro;

-Tá hâi teăm tro hnăm, pơklât thế xo dêi rơpó, pơloi tung xo dêi rơpó, mơdât tơdroăng xo dêi rơpó;

-Ngế ki hiăng ai kơdrâi, ai kơnốu la pơkoăng lơ rêh ối tơdjuôm [ă mâu ngế ki hiăng ai on veăng, ai kơdrâi lơ ai kơnốu;

-Pơkoăng lơ rêh ối tơdjuôm mơtiah on veăng pơla mâu ngế ki rêh ối pơrá ối tung hdrông hdrê, môi jâ pôa pơla mâu ngế ki ai kơjôi tung pơla 3 rơxông mơngế; pơlá nôu, pâ roăng [ă kue#n păn; pơla mâu ngế ki hiăng cho pâ, nôu păn [ă kue#n păn, pâ peăng kơnốu [ă mé, nôu peăng kơdrâi [ă dôh, tăm [ă kue#n phá dêi kơdrâi, xăng [ă kue#n phá dêi kơnốu;

-Pâ xo mâu tơmeăm tung pơkoăng;

-Pơklât thế tơklâ, pơloi tơdroăng tơlôi, mơdât tơdroăng tơlôi;

-Ai kue#n [ă kih thuât kum rơneh kue#n ‘ne#ng tiêu tơdroăng ki mơdró kâ, lơ mơ-êa teăng xua tơdroăng ki mơdró kâ, rah xo kue#n kơnốu, kue#n kơdrâi, lơ mơhum kue#n ôh tá xê ai on veăng;

-Ai tơdroăng tơxie#n tơpâm, tung on veăng;

-Pêi pro tiêu tơdroăng ki ôh tá tro ‘na tơdroăng xo on veăng [ă rơpo\ng hngêi vâ rôe mơngế, pơkâm ivá pêi cheăng, lơ pơkâm tơdroăng ate#n dêi rơpó lơ ai mâu tơdroăng ki vâ pro pơxúa dêi rơpó.

Rêm tơdroăng ki pro xôi luât ‘na on veăng, rơpo\ng hngêi athế tơleăng kơtăng khât, tro tiêu luât. Kơ koan, khu pơkuâ cheăng, mâu ngế ki phá xêh ai hnoăng cheăng ki pâ thế hngêi tơleăng, kơ koan ki ê ki ai hnoăng xúa mâu tơdroăng ki tơdrêng, tơtro vâ mơdât mâu khu ngế ki ai xôi luât ‘na on veăng, rơpo\ng hngêi.

Inâi dêi tơdroăng rêh ối, ki tơ’ló, tơdroăng pơkí ‘na tơdroăng phá xêh [ă mâu hnoăng ki phá ki ê dêi rêm pâ châ kôh nhuo#m, rak ngăn tung tơdroăng ki vâ tơleăng mơnhên ‘na on veăng [ă rơpo\ng hngêi.

‘Na xúa khôi tơlá ‘na on veăng rơpo\ng hngêi, luât má 7 ai pơkâ:

Tung pơla luât ôh tá pơkâ [ă péa pâ ai tơru\m cheăng mê túa tơlá ki le#m tro mơhno tối ‘na vêa vong dêi rêm hdrông mơngế kue#n ngo, ôh tá phá ki klâi [ă ôh tá ai xôi luât ki pơkâ.

‘Na lăm bro hlamơéa mơnhên tối on veăng, tơdroăng ki pơkoăng athế lăm pâ phêp [ă xúa kơ koan dêi tơnêi têa ki ai hnoăng cheăng pêi pro tiêu pơkâ dêi Luât kố ‘na inâi. Tơdroăng pơkoăng ki ôh tá pâ phêp, chêh bro ph^u mơnhên tiêu pơkâ a troăng ki kố ga ôh tá ai xêt tiêu luât.

Luât má 10 ai pơkâ ‘na mơngế ki ai hnoăng cheăng pơkâ thế tah lôi mâu  tơdroăng ki xo on veăng ôh tá tro luât, mơtiah a kơ’nâi kố:

-Ngế ki tro pơklât thế xo on veăng, lơ tro pơloi athế xo on veăng, tiêu pơkâ dêi luât ‘na pơsăm ‘na tơdroăng xôi xi-vil, ai hnoăng cheăng ki tơná pâ thế lơ pơkâ thế mơngế phá xêh, khu pơkuâ cheăng châ phêp pâ thế hngêi tơleăng tah lôi tơdroăng ki xo on veăng ki ôh tá tro luât xua xo on veăng, xua ai xôi pơkâ ‘na tơdroăng xo on veăng.

-Mơngế, kơ koan, khu pơkuâ cheăng tiah tối a kơ’nâi kố, tiêu tơdroăng pơkâ dêi luât ‘na pơsăm tối ‘na mơngế xivil chiâng phêp pâ thế hngêi tơleăng tah lôi tơdroăng ki xo on veăng ôh tá tro luât xua tơdroăng xo on veăng ai xôi:

-Kơdrâi, kơnốu ki hiăng ai on veăng la xo mơngế ki ê; nôu, pâ, kue#n, mơngế ki păn roăng, rak ngăn lơ mơngế ki teăng mâ tiêu luât xiâm ki ê dêi ngế ki xo on veăng ôh tá tro luât;

-Kơ koan pơkuâ ngăn ‘na tơnêi têa ‘na rơpo\ng hngêi;

-Kơ koan pơkuâ ngăn tơnêi têa ‘na vâi hdrêng;

-Khu tơru\m pơkuâ ngăn vâi kơdrâi.

-Mâu ngế phá xêh, kơ koan, khu pơkuâ cheăng ki ê drêng hlo tơdroăng xo on veăng ôh tá tro luât chiâng phêp thế kơ koan, khu pơkuâ cheăng pâ thế hngêi tơleăng tah lôi tơdroăng ki xo on veăng ôh tá tro luât.

Luât xiâm [ă rêh kâ ối troh akố hiăng tâi.

Nhat Lisa tơplôu, A Sa Ly pơchuât