Pơreăng troăng mơheăm plâi nuih cho môi khu pơreăng ki ai tơdjâk troh  plâi nuih [ă troăng mơheăm. Mâu pơreăng ‘na troăng mơheăm kố hmâ trâm mâ mê cho: pơreăng châi tung pơla hveăn, mơheăm ôh tá kơtâu troh ngoâ, châi plâi nuih sap ing tơx^n, êi troăng plâi nuih, êi troăng mơheăm xiâm, van tin hậu thấp, plâi nuih pá hro [ă hên ki ê. Tiô Khu ngăn pơkeăng [ă khăm pơlât lâp plâi tơnêi WHO, pơreăng troăng plâi nuih ai kơxo# ngế hlâ hên má môi tung mâu pơreăng ki ôh tá tâ tú, hên tâ tá pơreăng u\m tung châ.

Rêm hâi khoa Nội tim mạch, Hngêi pơkeăng kân kơpong Tây Nguyên khăm [ă pơlât ăm vâ chê 50 ngế ki koi pơlât tung hngêi pơkeăng, [ă 80 ngế ki ôh tá koi pơlât a hngêi pơkeăng, ki hên cho sap ing 50 hơnăm tơngi klêng. Tung kơxo# ki mê, ai dâng 10% cho mâu ngế hơnăm ối nếo, sap ing 30 – 35 hơnăm. {ok thái pơkeăng Vũ Văn Trường Thắng, kăn pho\ khoa Nội Tim mạch, Hngêi pơkeăng kân kơpong Tây Nguyên ăm ‘nâi:

‘’Nôkố pơreăng châi ‘na troăng plâi nuih dế hlo trâm hên a mâu ngế hơnăm ối nếo, malối cho a mâu kong têa ki dế xông tơtêk môi tiah tơnêi têa pin. Xiâm kối cho xua ing tơdroăng rêh ối, ôu kâ, ôu drôu, [ie#r, ôu hât hên. Tung châ ai kế ki kal môi tiah plâi nuih, kliâm, xôu, kơ kốu. Tung mê, plâi nuih cho kế ki kal má môi xua gá djâ mơheăm păn roăng ăm châ. Xua mê, drêng plâi nuih trâm tơdroăng ki ôh tá tơniăn mê gá kô tơdjâk troh mâu kế ki ê, hnối pro tơdroăng ki kơ kốu, xôu ôh tá chiâng pêi cheăng’’.

Maluâ cho pơreăng ki rơ-iêo la tơdroăng ki hbrâ mdơât pơreăng châi plâi nuih, malối cho a mâu ngế hơnăm ối nếo châ hâi châ tơtro\ng khât. Nâ Phan Thị Hiên, 36 hơnăm a tơring Dak Mil, kong pơlê Dak Nông cho môi ngế ki trâm ‘na pơreăng kố. Nâ Hiên mot pơlât tung hngêi pơkeăng a khoa Nội tim mạch, Hngêi pơkeăng kơpong Tây Nguyên tung pơla ôh tá kâi hiâm, chêng ko\ng kăng kơbre#n. Klêi kơ’nâi khăm [ok thái pơkeăng tối nâ tâ pơreăng ki plâi nuih ôh pá hro, kliâm krêa pơtr^ng, ôh pá hro ‘na plâi nuih,hông troăng plâi nuih 2 hlá. Nâ Hiên hdrối nah ai pơreăng kơtêi kơtâu têi, lơ tâl dêi plâi nuih kơtâu ‘lok ‘lok, préa pro\ng drêng tơmiât hên xua ing tơdroăng ki ôh tá vâ hmâng dế ối nếo nah mê ôh tá tơmâng troh ivá [ă ôh tá tơmiât tơná trâm pơreăng châi ‘na troăng plâi nuih, ôh tá mơhno tối ki kal dêi pơreăng. Klêi mê nâ athế mot pơlât tung hngê pơkeăng xua ôh tá ai ivá. Nâ Phan Thị Hiên tối:

‘’Châ chăn rơlâi rơlo, prôk lăm ôh tá chiâng, pêi cheăng klâi xuân ôh tá kâi, hên hdroh kât xâk ôh tá chiâng, têk ko\ng xuân ôh tá chiâng há. To kông ôh tá kâi hvêa chêng, kăng tâi troăng hveăm, klêi kơ’nâi mê plâi nuih kơtâu re#ng, ôh tá kâi hriâm mê nếo mot pơlât tung hngêi pơkeăng’’.

{ă nâ Nguyễn Thị Kim Thúy 29 hơnăm a bêng Thống Nhất, pơlê kong krâm {uôn Hồ, kong pơlê Dak Lak. Nâ Thúy ‘nâi dêi tơná tâ pơreăng troăng plâi nuih klêi kơ’nâi rơnêh kuăn rơmúa châ 2 khế. Hdrối mê, nâ hmâ châi kko, vung vế, ôh tá kâi hiâm, prôk prôk lăm. Apoăng nâ tơmiât mâu tơdroăng ki mê cho xua ing tơdroăng ki klâi rơnêh kuăn, ôh tá bê mơheăm, ôh tá ai canxi mê chiâng trâm tơdroăng ki mê. Tung pơla a chê kố, drêng ivá rế hía rế ôh pá hro, tơdroăng ki prôk lăm xơpá, tơ’nôm [ă tơdroăng ki hmâ ôh pá chiâng koi a kong măng xua kuăn tamo mê nâ chiâng hlâ rơngó châ rơpo\ng hngêi djâ troh hngêi pơkeăng. Klêi kơ’nâi khăm, séa ngăn troăng plâi nuih, [ok thái pơkeăng tối nâ troh pơreăng plâi nuih ôh pá hro đo# 3, plâi nuih pá vâ vêh le\m. Nâ Nguyễn Thị Kim Thúy ăm ‘nâi:

‘’Xua drêng á dế mơêa mê ôh tá ai canxi, tơmiât mê cho tơdroăng châi ki hmâ trâm mê á ôh tá vâ hmâng. Á hmâ lăm a hngêi pơkeăng hên hdroh, ôu pơreăng đi đo, ivá ôh tá mo, hmâ rơlâi rơlo drêng lâi xuân trâm’’.

Tiô [ok thái pơkeăng Vũ Văn Trường Thắng, kăn pho\ pơkuâ khoa Tim mạch, Hngêi pơkeăng kân kơpong Tây Nguyên, mâu tơdroăng ki pro rế tâk ‘na pơreăng troăng plâi nuih chiâng klâ pro 2 khu. Khu ki ôh tá chiâng hơ’lêh mê cho: hơnăm, kdrâi kơnốu [ă tâ tú. Khu ki chiâng hơ’lêh mê cho: túa rêh ối [ă ôu kâ. Mâu ngế hơnăm ối nếo kô ôh tá kâi ví [ă pơreăng ki má péa, kơdroh tơdroăng ki trâm pơreăng troăng plâi nuih tiô tơdroăng: kơdroh ôu drôu [ie#r, kâ hên trếo piê, kâ kế tơmeăm ki vâi hiăng pro hdrối, pôi tá ôu hât; pơtâp ivá, pôi tá ăm châ chăn rơlối kâng, piê [ă hên ki ê.

Katarina Nnga tơplôu [ă tơbleăng