Tiô riân ngăn dêi mâu kong têa ki tro tơdjâk hên dêi pơreăng Covid-19, mâu ngế hơnăm hiăng hên cho mâu ngế ki tơ’lêi tâ tú  pơreăng kố hên tâ mâu ki dế pái, pu\n chât hơnăm. A kong têa Sinuâ, tíu ki xiâm ai pơreăng kố, ai lối 80% ngế hlâ cho mâu hiăng hên hơnăm. A kong têa Italia, kơxo# mơngế hlâ a mâu ngế kơpêng 80 hơnăm ai vâ chê 60% ngế. Tối ‘na pơreăng kố, mâu ngế rơkê ‘na pơkeăng ăm ‘nâi: A mâu ngế hơnăm hiăng hên, kế ki mơjiâng chiâng mơheăm hiăng pá rơdêi xếo tiô kơ khế hơnăm há. Thăm nếo, tâi tâng mâu ngế ki mê tung châ xuân ai tơdroăng châi tiô rơnó, môi tiah ai tơdroăng châi nu\m nheăn, kơtêi kơtâu têi, châi ‘na plâi nuih, êi xôu, châi kơkốu [ă hên tơdroăng châi tiô rơnó ki ê, mê drêng tro tâ Covid-19 tơdroăng pơreăng ton [ă pơreăng nếo tơplâ dêi rơpó, mâu rơreăng ôh tá xâu pơkeăng pơlât kô pro ăm ngế ki tro pơreăng mê thăm rế châi ó, mê chiâng tơ’lêi hlâ.

Tung pơla pơreăng Covid-19 tâ tú rơ-iô, Chin phuh [ă Khu xiâm ngăn pơkeăng hiăng tơmâng khât troh ivá mâu hơnăm hiăng hên [ă hiăng ai hlá mơ-éa pơtroh hnê mohno, hnê mâu kăn [ă mâu khu râ kơvâ cheăng ngăn pơkeăng mâu kong pơlê, pơlê kong kơdrâm, kong kân ‘na tơdroăng mơdêk hbrâ mơdât pơreăng Covid-19 a mâu ngế hơnăm hiăng hên. Ing mê, thế mâu hngêi pơkeăng ăm pơkeăng pơlât tơdroăng châi  tiô rơnó ăm mâu ngế ki ai tơdroăng châi ôu pơlât dêi a hngêi ki iâ gá tung pơla 2 khế. Hnê tối ăm mâu hơnăm hiăng hên thế pêi pro mâu tơdroăng a kơ’nâi kố:

-Rêm hâi thế xếo ko\ng [ă kơ [o\ng, malối xếo ko\ng hdrối vâ kâ kế, [ă klêi lăm pơyâng, klêi lo ing hngêi lơ klêi tơpui [ă hên ngế:

-Pôi tá ối a tíu krâm mơngế. Tâng lo pa gong thế truâ kên pâng môh, hnối xếo ko\ng [ă têa pơkeăng kơdê pơreăng

-Mơgrúa le\m dêi tíu ối, ăm bâ phuâng, xúa ki pê rơxôh vâ pê teăng kơmăi pê rơxôh hngiú

-Thế koi tu\m chôu sap 7-8 chôu rêm hâi;

-Kơhnâ pơtâp ivá, la pơtâp dêi a hngêi. Malối thế kâ tô ôu tu\m trếo kơhiâm. Mâu hơnăm hiăng hên thế kâ hên kơchâi hơpê, kơchâi drêh, kâ mâu plâi nếo klêi krí; vâ tơ’nôm Vitamin C kum ăm tung châ ai ivá kâi tơplâ mơdât pơreăng, Vitamin D kum hơ’leh chiâng Calci ăm mâu kế mơheăm tung châ vâ pêi cheăng; ôu tu\m têa kum ăm tơ’lêi nu\m vâ mơ’no tah tâi mâu têa trếo ki ‘mêi tung châ lo pa gong.

Mâu [ok thái pơkeăng xuân hnê tối tơ’nôm ăm mâu ngế ki ai tơdroăng châi tiô rơnó ki dế ôu pơkeăng pơlât dêi a hngêi môi tiah tơdroăng châi ‘na plâi nuih, kơtêi kơtâu têi, nu\m nheăn, êi xôu, châi kơkốu... pôi tá lo pá gong. Tâng tâ dêi tung châ hơ’leh tơ-ê lơ tâ rế châi ó thế tối tơbleăng ăm [ok thái pơkeăng pơlât, tâng ôh, thế lăm pôu hngêi pơkeăng vâ re\ng teăm châ khăm pơlât vâ ví tơdroăng ki hmôu pô pơlât dêi a hngêi ah kô rế châi ó tâ.

Thu Huế chêh

Gương tơplôu [ă tơbleăng