Mâu hâi apoăng hơnăm nếo, pơlê ôm hyô pơlê pơla N’Jriêng, chăm Dak Nia, pơlê kong kơdrâm Gia Nghĩa, kong pơlê Dak Nông kơdrâm tâng idrâp chêng koăng chuât xơtó, tơdah koh tơmối troh ôm hyô, châ tâ mâu khôi túa lĕm rơtế kơchâi kâ ki má môi. Krâ pơlê K’Biêng, ngê̆ nhân chêng koăng ƀon N’Jriêng tối ăm ‘nâi, tơdroăng kong pơlê rah xo pơlê cho tíu pơtê chêng dêi tơmeăm kơnía Kơdrum reăng kiâp hmốu lâp plâi tơnêi ƀă mơnhên troăng prôk la ngiâ mơjiâng ôm hyô pơlê pơla hiăng po troăng mơnhông cheăng kâ ăm vâi krâ kuăn pơlê.

Rơtế ƀă khôi túa chêng koăng, mâu tơdroăng cheăng tiô khôi vâi krâ nah dêi vâi krâ kuăn pơlê teăn ếo pơtâk, pế drôu xiâm, lơ mâu tơdroăng mơdró tíu ối a pơlê pơla xuân châ pêi pro vâ tơdah kuăn pơlê, tơmối troh lăm ngăn. Kuăn pơlê tung pơlê N’Jriêng dế chôa ‘lâng rơtế mot tung tơdroăng prôk mơnhông ôm hyô.

Mnông: ‘’Khôi túa lĕm tro vâi krâ nah châ rak, cheăng kâ ai mâu troăng mơnhông lĕm tro, kuăn pơlê phiu ro ƀă loi tơngah tung tơdroăng pơkuâ dêi mâu khu râ kăn pơkuâ hnê ngăn cheăng Đảng, khu râ kăn pơkuâ. A loi tơngah hơnăm nếo ƀă mâu hơnăm la ngiâ pơlê kô thăm rế hía rế mơnhông. Klăng roh hơnăm nếo, rơkâu kuăn pơlê lâp tơnêi têa, kuăn pơlê phâi hơtô, hơniâp ro, hên tơdroăng châ tơƀrê’’.

Khế 7 hơnăm 2020, Kơdrum reăng kiâp hmốu Dak Nông UNESCO mơnhên cho Kơdrum reăng kiâp hmốu lâp plâi tơnêi. Troh mơ’nui khế 12/2024. Kơdrum reăng kiâp hmốu Dak Nông tơdah inâi kố roh má péa, hneăng hơnăm 2024 – 2027. Ƀă ƀăng deăng 4.760 km karê, xŏn rơdâ tung 6 tơring, pơlê kong kơdrâm, ai 65 tíu tơmeăm kơnía kiâp hmốu, ngiâ tơnêi pakong, mê cho ai vâ chê 50 kiâp hmốu ƀă tâi tâng xŏn lối 10.000m, mâu trŭm ngo on, xí têa... Kơdrum reăng kiâp hmốu Dak Nông cho tíu rak mâu ki kơnâ ki phá tơ-ê ‘na sinh hok, hên tơdroăng ki lĕm phá tơ-ê ‘na khôi túa lĕm, ‘na tơmeăm khoăng tung tơnêi, ki ai xêh xuân môi tiah tơdroăng ki hdró tơdroăng rêh ối dêi mơngế chal apoăng.

Ngế tê mơdró Nguyễn Thị Hà, Phŏ hnê ngăn Tíu xiâm hriăn plĕng mơnhông khu tê mơdró châu Á, Kăn hnê ngăn mơjiâng mau pơlê sinh thái Eva Village (kong pơlê Dak Nông) tối ăm ‘nâi, ƀă mơnhên troăng prôk la ngiâ mơnhông “Tíu dêi mâu Tơdrá chuât’’, Kơdrum reăng kiâp hmốu lâp plâi tơnêi UNESCO Dak Nông hiăng mơnhên tíu tung lơgât tơmeăm kơnía lâp plâi tơnêi, gum pơ-ôu pơ-eăng mâu ki kơnâ ‘na tơmeăm khoăng tung tơnêi, khôi túa lĕm ƀă loăng nhâ kong kế ki má môi dêi kơpong tơnêi Tây Nguyên. Tiô ngế tê mơdró Nguyễn Thị Hà, mâu khu tê mơdró ôm hyô pơtê pơtân kong pơlê, tung tơnêi têa ƀă lâp plâi tơnêi xuân dế chôa ‘lâng xúa mâu ki kơnâ má môi dêi kơdrum reăng kiâp hmốu vâ mơnhông krá tơniăn.

‘’Kơdrum reăng kiâp hmốu lâp plâi tơnêi mê hiăng ô eăng, hiăng troh lâp plâi tơnêi, mê xuân cho môi tơdroăng vâ mơnhông lĕm tâ ‘na ôm hyô. Tơmối ki ối troh a kố ôh tá xê to pơtê, tơmâng troh kơchâi kâ mê vâi ối tơmâng troh mâu tơdroăng ton nah dêi kong pơlê, mâu túa, mâu tíu kiâp hmốu ngo on châ tơmối ôm hyô hâk vâ troh lăm ngăn’’.

Jâ Lê Thị Hồng Vân, Kăn pơkuâ tơdroăng tơpui kâ ƀă kong têa ê Khôi túa lĕm ƀă UNESCO, Kăn xiâm chêh tôm xo rơkong Vi ƀan tơnêi têa UNESCO Việt Nam, Khu xiâm tơpui kâ tối ăm ‘nâi, tơdroăng vêh mơnhên inâi ki kơnía kố cho tơmeăm ki kal. Tơdroăng kố ôh tá xê to gum Dak Nông pro krá tơniăn tâ troăng pêi cheăng ton xŏn mơnhông tiô troăng pêi krá tơniăn mê ối gum hên tung tơdroăng pêi pro mâu pơkâ mơnhông krá tơniăn dêi Tơdroăng tơpui tơno tơdroăng nếo ai hơnăm 2030 xua Khu lâp kong têa pơkâ mơ’no.

Tung mê, mơhnhôk tơdroăng rak vế kế tơmeăm khoăng, hbrâ ví kong prâi hơ’lêh, kơdroh ôh tá tơniăn xua kong prâi pro, tơdrêng amê mơdêk mơnhông cheăng kâ - rêh ối pơlê pơla tiô xiâm kối tơtro ƀă kong kế ƀă khôi túa lĕm tro vâi krâ nah.

‘’Mâu ki kơnía lâp plâi tơnêi, mâu kong kế kân rơdâ dêi Dak Nông ƀă kiâp hmốu ngo ngo lĕm má môi Đông Nam Á. Ƀă kong kế ƀă ki hdró tơdroăng roh ton nah khôi túa lĕm, ƀă mâu ki kơnâ dêi tơmeăm khoăng ‘na tơmeăm khoăng ƀă ‘na hiâm mơno cho tơdroăng ki má môi ăm tơdroăng rak vế ƀă mơnhông tơmeăm kơnía môi kơpong tơnêi khôi túa lĕm dêi kơpong tơnêi Tây Nguyên kân rơdâ lĕm. Môi tiah mâu khu râ kăn pơkuâ UNESCO xuân tối, kơdrum reăng kiâp hmốu lâp plâi tơnêi dêi Dak Nông châ khât cho um vâ djâ tiô dêi tơdroăng rak vế, mơnhông ki kơnía tơmeăm kơnía ‘na tơmeăm khoăng tung tơnêi, gum mơnhông krá tơniăn’’.

Pôa Hồ Văn Mười, Kăn hnê ngăn Vi ƀan kong pơlê Dak Nông mơnhên, tơdroăng tơdah inâi Kơdrum reăng Kiâp hmốu lâp plâi tơnêi UNESCO Dak Nông roh má 2, po roh tơ’lêi nếo ăm kong pơlê mơdêk mơnhông cheăng kâ ƀă tơrŭm lâp plâi tơnêi. Kố xuân cho tơneăn hdró ki kal dêi Dak Nông tung tơdroăng pêi pro Pơkâ kơxô̆ 08-NQ/TW dêi Khu xiâm kal kí ‘na mơnhông ôm hyô chiâng kơvâ cheăng kâ ki xiâm, xúa mâu tơmeăm ki ai hlâu kân dêi kong pơlê.

‘’Dak Nông mơnhên mơnhông ôm hyô tung tơdroăng ki xiâm mơnhông mâu tơdroăng ki pơxúa ai xêh, mâu ki kơnâ khôi túa lĕm – ki phá tơ-ê loăng nhâ, hmốu  tơnêi, kong kế tung kong pơlê, Kơdrum reăng kiâp hmốu lâp plâi tơnêi UNESCO cho môi tung pái tơdroăng ki xiâm tơdroăng cheăng kâ kong pơlê. Kong pơlê hiăng pêi pro kơtăng tơdroăng rak vế kong kế, ki kơnâ tơmeăm tung tơnêi, khôi túa lĕm, ki rơhêng vâ tối tơkŭm po mâu tơdroăng pơtâng tối, tơbleăng, hnê hrâm kong prâi, tơdjêp ôm hyô ƀă tơrŭm cheăng, chôa ‘lâng mơdêk tíu cheăng dêi Kơdrum reăng kiâp hmốu lâp plâi tơnêi UNESCO tung lơgât ôm hyô tung tơnêi têa ƀă lâp plâi tơnêi’’.

Ƀă kong kế lĕm kân rơdâ, ƀă mâu ki kơnâ khôi túa lĕm ki má môi, rơtế ƀă troăng pêi rak vế, mơnhông ki kơnâ tơmeăm tơtro, Kơdrum reăng kiâp hmốu lâp plâi tơnêi UNESCO dế chôa ‘lâng gum tung tơdroăng mơnhông rĕng ƀă krá tơniăn dêi kong pơlê Dak Nông. Cheăng kâ ôm hyô chôa ‘lâng chiâng kơvâ cheăng kâ ki xiâm, ôh tá xê gum xúa mâu tơmeăm ki ai hlâu, ki tơ’lêi hlâu dêi kong pơlê, pêi pro tro troăng hơlâ dêi Tơnêi têa, mê ối veăng kum tung pêi pro mâu pơkâ mơnhông krá tơniăn dêi Tơdroăng tơpui tơno tơdroăng nếo ai xua Khu lâp kong têa pơkâ mơ’no.