Jâ H’Đoăn, 60 hơnăm, hdroâng M’Nông, ói a ƀon Bu Dak, cheăm Thuận An, tơring Dak Mil, kong pơlê Dak Nông hiăng hmâ ƀă tơdroăng ki tĕn hmôu jiâ lối 40 hơnăm kố. Ƀă kơpeăng kŏng ki kơhnâ rơkê, jâ xuân hiăng tĕn hên mâu tơmeăm ki lĕm mơnâ mâ ngăn vâ xúa, môi tiah: kơtong, bung, hmôu, jiâ, pơtâk vâ xúa tung rơpŏng hngêi ƀă hnối ăm tơmối hơngế achê troh vâ tăng rôe.

Rêm to tơmeăm ki tĕn mơjiâng mê jâ pơrá pêi ƀă tuăn mơno tơná tơrêm prế, troăng chêp, troăng pơchoh; ngăn mâu tơmeăm ki mê môi tiah dêi kuăn tơná. Jâ H’Đoăn hơ’muăn tối ‘na tơdroăng ki tơná khoh hâk git ƀă hnoăng cheăng tĕn hmôu jiâ tiô túa vâi krâ roh nah:

‘’Á hiăng ‘nâi tĕn mơjiâng mâu hmôu jiâ kơtăn kố lối 40 hơnăm. Ai drêng ‘nâ pơxiâm tĕn kơtong mê ga tơ’lêi tê, rế hía á rế rơkê tĕn mơjiâng mâu kơtong ki lĕm mơnâ tâ, hlo á tĕn lĕm mơnâ ai hên ngế tí tăng êng vâ rôe. Klêi mê, á nếo pơxiâm tĕn ơtâk, klêi mê tĕn hmôu, jiâ. Troh a chôu phut kố, tung pơlê kố, pơlê ki tá pơrá hiăng ‘nâi kơ á, tối tơbleăng ăm rêm ngế klêi mê pâ kơxô̆ phôn á, thế á tĕn mơjiâng tơmeăm’’.

‘Na chôu phut, hâi khế ki tĕn mơjiâng ếo pơtâk, hmôu jiâ mê, jâ H’Đoăn tối ăm ‘nâi: Vâ khoh ai tơmeăm ki tĕn lĕm mơnâ mâ ngăn, klêi kơ’nâi hbrâ tŭm têk mâu prế, mê kô pơxiâm vế prế a túa vâ pơxiâm tĕn. Vâ hmôu jiâ mê mơnâ mâ ngăn, ngế ki tĕn athế kơhnâ, rơkê ƀeăn, pêi krâ, rơhí rơhó, ƀă dêi hiâm mơno, tuăn tơmiât tơná ăm tơrêm troăng prế mê hmôu jiâ nếo lĕm păng ‘nâng.

Jâ H’Đoăn tối ăm ‘nâi: Vâ tĕn chiâng môi plâ hmôu lơ jiâ athế ton châ 30 hâi, môi plâ pơtâk athế ton châ 10 hâi, môi plâ kên athế ki vâ iâ ai 5 hâi.

Kế tơmeăm ki jâ tĕn mê ti xê to vâ xúa tung rơpŏng hngêi, mê ối pro tơmeăm ki vâ diâp tung mâu hâi pơkoăng, xo on veăng, to hngêi nếo, pro tơmeăm ki vâ tơbâ ăm mâu nhŏng o hơngế, achê. Maluâ kế tơmeăm tĕn ôh tá ‘nhó hên la mê cho tơdroăng ki hơniâp ro vâ jâ pơtối rak vế ƀă pêi lo liăn ngân ăm dêi rơpŏng hngêi.

Jâ H’Đoăn tối ăm ‘nâi tơ’nôm:

‘’Mâu tơmeăm ki tĕn mê á hbrâ ‘măn dêi i krâu, tâng lơ ai vâi tí tăng vâ rôe mê á kô tê, nhŏng o vâi rôe ki hên cho vâ pro kế tơmeăm ki vâ diâp ăm nhŏng o ki ê, lơ pro tơmeăm ki vâ diâp drêng ai leh mơdĭng ăm dêi kuăn kơdrâi mê vâi khoh troh lăm rôe.

Tâng vâ tĕn tiô tơdroăng ki tơná hâk vâ mê vâi athế tĕn krê xêh, môi plâ pơtâk ai yă kơnâ troh 1 rơtuh 500 rơpâu liăn, hơnăm kố yă prế len ƀă prế chêp xuân hiăng tâk châ 1 rơtuh 700 rơpâu liăn môi plâ pơtâk, tâng tá ếo tá pơtâk mê kô ai yă kơnâ 2 rơtuh 700 rơpâu liăn, á tĕn hlối, môi plâ jiâ ki kân kơnâ 4 rơtuh; hmôu ki pôu vâi ‘nĕng kơnâ ai 1 rơtuh, mê tá hâi teăm riân liăn rôe prế len, 1 khế tê châ 1 troh 2 tơmeăm tê, to ton nhŏng o ing tíu hơngế tăng rôe mê ôh pá teăm’’.

Hiăng hmâ pêi hnoăng cheăng tiô khôi túa vâi krâ nah, mơngế M’Nông ngăn kế tơmeăm ki tĕn mê cho kơlo ki vâ hdró mơnhên rơpŏng ki kro lơ ôh, ai tơdroăng phâi tơtô, hơniâp ro dêi rơpŏng hngêi. Chal vâi krâ roh nah, hngêi ki lâi ai hên hmôu jiâ, rơ’moăng châ ngăn cho kro mơdrŏng, niân nok.

Jâ H’Đoăn tối ăm ‘nâi: Ƀă mơngế M’Nông, vâi kơdrâi, vâi droh ki lâi rơkê tĕn hmôu, jiâ mê cho mâu ngế ki rơkê, kơhnâ, ƀĕng ƀeăn, krâu khât tung pêi viâ tơdroăng dêi ngế kơdrâi, drêng xo dôh ai mâu hmôu, jiâ ki lĕm hbru, lơ diâp ăm jâ pôa peăng kơdrá, vá cho tơdroăng ki hâk tơngăm păng ‘nâng.

‘’Tung mâu hmôu, jiâ dêi M’Nông, mê bung cho môi tiah pơkhom ga kơnâ ó khât, roh vâi krâ nah 1 plâ ki mê hơ’lêh châ 1 to kơpôu, 1 to ro mê mê̆, ton roh nah ôh tá tê rôe ƀă liăn ngân, bu hơ’lêh pơtâk, ếo, bung vâ xo kơpôu, ro, chu tê. Pơkoăng ŏng mê athế ai hmôu jiâ ăm jâ pôa peăng hngêi dôh, tâng ôh, vâi krâ peăng ngế dôh tăm nâ, tơpui tối ‘mêi dêi mế. Peăng hngêi dôh djâ tơmeăm pleăng 1 to kơpôu, lơ 1 to ro ăm peăng hngêi kơdrâi, mê peăng hngêi kơdrâi xuân kal athế hnó tơvêh ăm 1 plâ bung, duh.

Nôkố ôh tá ai kơpôu, ôh tá ai ro la peăng hngêi ngế mế athế ai hmôu jiâ ăm peăng hngêi dôh vâ mơhno tối tơdroăng ki rơkê ƀĕng dêi kuăn droh tơná’’.

Ti xê to hâk git to tơdroăng rak vế, mơnhông tĕn hmôu jiâ dêi hdroâng kuăn ngo tơná, mê jâ ối kơhnâ khât tung tơdroằng tí tăng hlê plĕng, hriâm ƀối ‘na túa rơneăm ki krip lĕm, túa ki vâ pơtâ mơngiơk ki lĕm krip dêi mâu hdroâng kuăn ngo tơná. Jâ xuân athế veăng hnê ăm mâu vâi nâ o tung pơlê.

Jâ H’Đoăn tối ăm ‘nâi tơ’nôm:

‘’Mâu hơnăm hdrối mê hía nah, a tơring xuân hiăng rah xo á lăm hriâm a kong pơlê ‘na túa ki tĕn hmôu jiâ tiô khôi vâi krâ roh nah, klêi mê, ngin pơtối hnê tối ăm vâi nâ o tung pơlê, pơla hdrối kố nah á ƀă 1 ngế nâ nếo châ vâi rah xo vâ lăm hnê tĕn hmôu jiâ, ếo pơtâk ăm mâu vâi muăn hok tro a hngêi trung, tung mê ai 35 ngế vâi muăn, 1 pơla măng tĭng hnê 2 hdroh, sap ing 2 chôu troh 4 chôu peăng xêi, hnê tung pơla 2 khế, á xuân pói rơhêng vâ ai roh ki tơ’lêi vâ châ hnê mơhno tối túa tĕn hmôu, jiâ tiô khôi túa kuăn ngo tơná ăm rơxông kơ’nâi’’.

Ƀă tơdroăng ki hâk git ƀă kơpeăng kŏng ki rơkê ƀĕng ƀeăn dêi tơná, jâ H’Đoăn hiăng veăng kum tung tơdroăng pơtối rak vế túa ki tĕn hmôu, jiâ tiô khôi hmâ dêi mơngế M’Nông. Ing mê, veăng kum kring vế, rak ngăn khôi túa lĕm tro dêi hdroâng kuăn ngo tơná.