Kuât dêi hdroâng mơngế kuăn ngo Tây Nguyên tối tơdjuôm ƀă dêi mơngế Rơteăng tối krê, châ ngăn cho khôi túa lĕm tro ki tơviah dêi kơpong tơnêi ki kố. Ƀă mâu hdroâng kuăn ngo a Tây Nguyên, Kuât ối pôu râng hnoăng cheăng ki pro tíu ki rơkâu xối, loi tĭng, túa lĕm tro ƀă ngiâ méa dêi tâi tâng pơlê cheăm. Kuât dêi mơngế Rơteăng cho hngêi trá, kân xŏn, kuâ xŏn a ‘ngêi, hbeăng ngăn ing hơngế môi tiah chông ki vâi ‘măn vêh ngi ‘ngêi, tâng ối tơdế pơlê. Ngoh A Pháo, Kăn hnê ngăn cheăm Đăk Ang, tơring Ngọc Hồi, kong pơlê Kon Tum tối ăm ‘nâi:
“Kuât cho tíu ki vâ tơkŭm troh ối dêi tâi tâng pơlê cheăm, ing hâi ki mơdĭng, hâi leh kân, kuăn pơlê pơrá tơkŭm a Kuât vâ rơtế tơkŭm sôk suâ. Kuât cho tơmeăm ki rêm ngế tung pơlê rơtế dêi pó mơjiâng pro, xing xoăng hnoăng cheăng ăm rêm ngế veăng pêi pro, rêm khu pơrá pêi môi tơdroăng cheăng. Kuât hdrối nah vâi hmâ lêm ƀă hlá xá, ching pro mơnât ƀă phêa, pơ-óu, nôkố, ai kuât ki ‘nâ vâi lêm ƀă tôl”.
Tíu ki mơdâng pro kuât mê xua krâ pơlê ki tăng rah a tíu ki ai tơnêi a’ngêi bâ phuâng. Kuât châ mơdâng a tíu ki vâ chiâng châ xáu hlo ing hơngế la ôh tá khoh ối a ko ƀă mơ’nui pơlê. Tuá ki cheăng mơdâng pro Kuât athế pêi pro ki kơtăng khât tro tiô pơkâ dêi pơlê pơla ƀă ai hên tơdroăng ki rơkâu xối, loi tĭng. Tiô khôi túa, vêa vong, krâ pơlê kô tối pơtâng mâu tơdroăng pơkâ pro Kuât ăm tâi tâng mơngế kuăn pơlê tung pơlê hdrối môi hơnăm vâ hbrâ mâu loăng, hlá xá, phêa, pơ-óu, klêi mê rơkâu xối plêng tơnêi vâ pâ phep ăm kuăn pơlê veăng mơdâng pro kuât. Krâ pơlê cho ngế ki xiâm vâ tí tăng ngăn, pơkuâ ngăn kuăn pơlê vâ rak vế tơniăn châ tơƀrê ăm tơdroăng ki lĕm tro tiô túa mơdâng, trăng, hdrêa, kuâ, pơtâ nuih, mơnât, trêi ƀă hên mâu tơmeăm khoăng ki ê tiô khôi hmâ vâi krâ roh nah, xing xoăng tơ’nôm hnoăng cheăng ăm tơrêm rơpŏng kuăn pơlê veăng ‘no dêi ivá vâ lăm tăng ko xo kế tơmeăm ki kal vâ pro, ƀă hnối veăng tơlo liăn ngân vâ rôe.
Kuât dêi mơngế Rơteăng ai sap ing 8 troh 10 to trăng ki kah kân, ngăn tiô kơ ki kân lơ kŭn dêi kuât. Khu trăng kuât mê khoh pơrâng dêi pó xua mâu pơtâ, hdrêa, ní châ pro môi tiah kơxêng ki pơrâng ăm i krá, klêi mê, ai tơro ki vâ ro trêi kuât. Trăng ki xiâm vâi hmâ pro ai mâu pơtâ loăng ki vâ ga kâi rak krá. Pôa A Phâng, ối a cheăm Đăk Ang, tơring Nọc Hồi, kong pơlê Kon Tum, tối ăm ‘nâi: ƀă mâu hdroâng kuăn ngo Rơteăng, kuât athế pro mơdâng a ‘ngêi, kuâ ga athế pro ‘nhíu troh a ‘ngêi, môi tiah tơdroăng ki vâ tơkŭm ki krih tơviah dêi kong plêng, tơnêi. Hdroâng kuăn ngo Rơteăng hmâ loi dêi Kuât cho tơmeăm ki vâ tơdjêp pơla kuăn mơngế ƀă kong plêng, cho tíu ki vâ tơpui tơno pơla tuăn loi dêi kuăn mơngế ƀă mâu khu xeăng:
“Mơdâng pro kuât akố mê pin athế lăm tăng ko loăng trăng ki kah kân, tơvó. Tâi tâng mâu tơdroăng ki vâ pâng, tiăng ôh tá xúa kơđin, mê athế kât ƀă rái. Bú ai to krâ pơlê ƀă mâu ngế ki hiăng hên hơnăm nếo ‘nâi túa vâ pro, túa ki vâ kân ƀă hnê tối ăm kuăn cháu i pêi. Mơdâng pro kuât bu ai to mâu vâi kơnốu, xua vâi kơnốu cho mâu ngế ki rơkê hếo. Drêng hiăng mơdâng klêi kuât mê troh a tơdroăng cheăng dêi vâi kơdrâi lăm hrê hlá xá, vâi kô hdrâ hlá xá chiâng rêm kơtâ, ing mê ah vâ kơ tơ’lêi lêm a kuâ Kuât. Roh vâi krâ nah, vâi pêi dâng 1 khế nếo klêi moi toăng Kuât”.
Trêi dêi Kuât mơngế Rơteăng hmâ pro ƀă kơlo. Mâu kơlo ki mê vâi krâ vâi ko tro klăng tơdâng ƀă ki xŏn dêi trêi hngêi, klêi mê, vâi pôu kơlo ƀă hdrâ chiâng trêi Kuât. Mơnât Kuât vâi hmâ pro ƀă loăng tâl ki vâi hiăng uâ rơtăng, vâi kât pơtăng tâl mê achê dêi pó tâ tá trăng Kuât. Péa Kuât vâi hmâ pro pá ngiâ Kuât, tíu ki ai plông kân. Kơchôk ki vâ tâk chu Kuât vâi pro ƀă plông loăng ki kân. Kuât dêi mơngế Rơteăng hmâ pro ai péa pâ nuih, lêm ƀă hlá xá lơ hlá rái, vâi kât hdrâ hdrối ăm i xi tiô troăng, klêi mê, vâi lêm ing ‘nâi hdrối rế tâk klê klêng troh a kối kuât. Pôa A Phâng, cheăm Đăk Ang, tơring Ngọc Hồi, kong pơlê Kon Tum tối ăm ‘nâi tơ’nôm:
“Tâng pơlê ki ai kơdrâm mơngế pơlê ki mê kô pro Kuât kân, tâng ai mơngế iâ, mê vâi kô pro kŭn. Drêng mơdâng pro kuât athế ‘nâi nhên ki xŏn ngi ‘ngêi ƀă xô̆n ngi ngiâ hía, péa tơdroăng ki mê athế vâ tơdâng dêi pó. Tiú ki tĭng má môi mê cho tíu ki rơkâu xối xeăng. Nốkố hiăng ai kơƀăng rơkâu xối, chal vâ krâ nah vâi hmâ tĕn pong, pro pơkrâ a trăng Kuât, hmâ vâ kâ mâm, kơchâi ki lâi vâi krâ xuân chôu ‘măn amê môi iâ vâ rơkâu xối kơ mơhúa jâ nôa”.
Tung Kuât hmâ ai mâu um loăng ki vâ hbleăng pro ƀă kơtúa mâu um, tơmeăm ki ai rơneăm, tung mê ai tá reăng pleăng, ai chêm, ai kơpâu báu ƀă hên mâu um méa ki ê. Hdroâng kuăn ngo Rơteăng hmâ xúa 3 mơngiơk, mê cho bông, prăng ƀă tum vâ rơnuâ bro tơmeăm khoăng tung Kuât. Tuăn loi dêi vâi krâ-nhŏng o, mơngiơk prăng cho vâ troh tah kiâ mơdrôh, mơngiơk bông vâ mơhno tối tuăn hiâm ki vâ môi tuăn aă mơngiơk tum cho vâ mơhno tơdroăng ki ƀlê trâng. Tung rêm toăng Kuât mê pơrá ai môi tíu ki tĭng vâ rơkâu xối mâu tơmeăm ki tĭng, ai drêng ‘nâ mê cho môi to chăng, hmốu, kái kơpôu ƀă mâu tơmeăm ki ê. Tung Kuât mê, hên pơlê vâi hmâ kơtúa um, ai tá um xơmong Pôa Hồ Chí Minh, hlá cơ Tơnêi têa. Ôh ta xê to tíu ki vâ tơkŭm hôp, tơpui tơno, Kuât ối cho tíu ki vâi krâ-nhŏng o hdroâng Rơteăng ‘măn chôu vâ ai đi đo, pơtối mơdêk ki kơnía git khôi túa, vêa vong, tuăn loi tĭng dêi hdroâng kuăn ngo tơná.
Viết bình luận