Ki lĕm ro dêi rơkâu xối ivá ăm rui a Dak Lak
Chủ nhật, 07:00, 21/05/2023 H’Xíu H’Mok/VOV Tây Nguyên H’Xíu H’Mok/VOV Tây Nguyên
VOV4.Xơ Đăng - A Tây Nguyên, rui ti xê to kuăn kiâ ki păn kơnía mê ối  cho kuăn kiâ ki hiăng hmâ achê ƀă kăn rơpŏng hngêi, châ ngăn môi tiah môi ngế tung rơpŏng hngêi. Xua ti mê, tâng rui châ păn roăng, rak ngăn ƀă châ rơkâu xối ivá ăm rui ƀă hiâm mơno pói rơhêng vâ rui đi đo mo lĕm, têm rơpiât, djâ pơtroh hên tơdroăng ki pon mơhúa ăm kăn rơpŏng hn

 

Idrâp chêng châ tŏn chuât xơtó hơniâp ro, khu mơngế djâ dêi pó tơkŭm troh a kơno têa Bay Rông a ƀuôn Trí, cheăm Krông Na, tơring Ƀuôn Đôn, kong pơlê Dak Lak vâ rơkâu xối ivá ăm khu rui. Ngế ki djâ troăng ahdrối cho pôa pơchâu Y Hăn Ƀkrông, a kŏng pôa râng môi to plôi têa ki kŭn. Tiô pá rŏng pôa cho 2 ngế ki veăng gum rơkâu xối ƀă khu vâi droh rơtăm, vâi kơdrâi kum cheăng mơ’no tơmeăm hdroăng troh a tíu ki vâ rơkâu. Achê kơno têa, pá kơdâm mâu xiâm loăng plâi mak kham ki kân, ai 7 to rui hiăng châ xâp rơnuâ ếo kuăn ngo ki lĕm krip, ƀă an ki ai hnâng chúa hlá cơ ƀă kơxô̆ má môi má peá.

Pôa Y Tăng Rya, ối tối cho pôa Mai, ối a ƀuôn Ea Rông A, cheăm Krông Na tối ăm ‘nâi: Ƀă kuăn pơlê akố, rui cho “môi ngế pú hmâ”, ki hmâ dêi rơpŏng hngêi:

“Tiô khôi hmâ dêi kuăn ngo mê tơdroăng rơkâu xối ăm rui cho vâ mơhno tối tơdroăng ki mơnê mơjo dêi kuăn mơngế ƀă khu rui, rơkâu xối ăm rui ăm i mo rơdêi, têi ‘răng. Hdrối vâ rơkâu xối vâi kô xo drôu, mơheăm chu vâ bliu ăm châ rui, rơkâu pâ ăm rui ai ivá mo sêi, rêi kâ nhâ, hlá loăng rơdêi, ôh tá tro châi tamo”.

 

Tiô khôi hmâ dêi hdroâng M’Nông, mơdĭng rơkâu xối ivá ăm rui, tơdroăng po mơdĭng kố hmâ pro klêi kơ’nâi xuâ dêi báu, krí dêi kơphế, tiu, prá, đôu dêi alâi, lâk xo dêi pôm ƀă mâu tơdroăng ki kal tung hơnăm. Drêng mê, rui kô châ hum krúa lĕm, châ kâ mâu kế ki kơhiâm, ăm rui pơtê pơto ƀă rơkâu xối ăm ivá mo sêi têi ‘răng.

Hdrối nah, tĭng rơkâu hmâ pôh kâ chu ƀă to lâi xiâm drôu lơ mâu tơmeăm ki ê ngăn tiô kơ mâu rơpŏng ai dêi xêh. La nôkố, dâng 2 troh 3 hơnăm, cheăm kô tơkŭm po rơkâu xối ăm tâi tâng khu rui tung cheăm, vâi pro môi hdroh. Pôa Y Ril Knul, ối khĕn cho pôa Tạo, krâ pơlê ƀuôn Ea Mar, cheăm Krông Na tối ăm ‘nâi, tung tĭng rơkâu xối tơchuôm kố, kuăn pơlê tơrŭm ƀă khu kăn pơkuâ cheăm hbrâ mâu tơmeăm hdroăng môi tiah í, chu, drôu xiâm, hmê, phái ƀă hên hĕng mâu tơmeăm ki ê ƀă hnối xing xoăng hnoăng cheăng ăm mâu ngế ki rak vế, pêi pro vâ rak vế tơniăn ăm tơdroăng po leh mơdĭng ki po mê hơniâp ro păng ‘nâng.

“Tơmeăm hdroăng tung mê ai phái, hmê, hât ‘măn a kơpêng kơƀăng, tơdrêng a mê, ai drôu xiâm, chu ai dâng 30kilô. Chu mê châ kơdê xo hơ’nêh xo mơheăm bliu a kơƀăng xối, klêi mê, xo mơheăm kố rơtế ƀă mâu tơmeăm hdroăng ki ê ‘măn a ko rui vâ mơhno tối ăm tơdroăng ki tơdroăng mơjo pâ dêi kăn rơpŏng hngêi ƀă rui, vâ rui châ ‘nâi mê cho ga dế châ dêi kăn rơkâu xối ăm ivá tơná”.

 

Túa ki rơkâu xối ivá ăm rui hmâ pro 3 hdroh, mê cho rơkâu xối kơ mơhúa jâ pôa, klêi mê nếo rơkâu xối ivá ăm rui ƀă mơ’nui cho koh mơnê kơ mâu xeăng. Klêi kơ’nâi rêm hdroh rơkâu xối, vâi krâ-nhŏng o pơtối tŏn chêng dri drih dri drih, mâu vâi droh rơtăm kuâ kŏng dêi ó xuăng tâ tá, rêm ngế ôu drôu xiâm a mâu xiâm drôu.

Klêi mê, pôa pơchâu hvêa chêng troh a tíu ki hbrâ rơnáu mâu kế tơmeăm, ngế pât rui djâ rui siêm achê vâ pôa pơchâu ‘măn ko chu, phái, bliu mơheăm, tôh têa a kơpêng ko rui. Rế pêi pro rế pơchuât rơkong rơkâu pói rơhêng vâ rui ai ivá mo rơdêi, hmâ, loi, nguăn ƀă tŏng kum ăm rơpŏng hngêi, pơlê cheăm tung mâu tơdroăng cheăng ki kal, tơdrêng amê, hnối xâng mâ hlái ăm ngế ki pât rui, xo môi iâ kế kâ hnhó ăm mâu ngế ki pât rui ƀă rơkâu xối pói rơhêng vâ mâu ngế pât rui ƀă hnối rơkâu xối ăm mâu ngế pât rui ai ivá vâ kâi trâng păn roăng rak ngăn rui.

Mơgêi hneăng ki rơkâu xối mê, rêm ngế kuăn pơlê pơtối tŏn chêng, ôu drôu xiâm ƀă rơngê ting ting, kơhnhon xuăng. Ti xê to cho roh ki kăn ngế păn rui, ngế pât rui vâ mơhno tối tơdroăng ki mơjo phĕng kơ rui tơná, tĭng rơkâu xối ivá ăm rui cho roh ki rêm ngế tung pơlê châ tơkŭm dêi pó, xing xoăng hnoăng cheăng vâ pêi pro mâu tơdroăng ki tĭng mê. Kố xuân cho roh ki vâ rêm ngế kuăn pơlê achê, tơrŭm dêi pó ƀă hnối trâm tơpui tơno dêi pó hên tâ ƀă xuân cho roh ki vâ pơtối mơdêk khôi túa, vêa vong lĕm tro dêi hdroâng kuăn ngo tơná.

Ngoh Y Com H’Wing, ối tối cho pâ Nhăo, kăn pơkuâ khu tŏn chêng koăng cheăm Krông Na ai tối:

“Á xuân veăng tơlo liăn ngân vâ ai troăng hơlâ ăm vâi krâ-nhŏng o dêi pơlê tơná. Hlo châ tơkŭm pêi pro tiah kố mê á xuân ro rih há, xuân ai tơdroăng ki veăng tơrá, mơhnhôk vâi krâ-nhŏng o tơkŭm po leh môi tiah hâi kố, nôkố hlo xuân hơniâp ro, xuân ai tơdroăng ki veăng tơlo tơmeăm, mơhnhôk vâi krâ-nhŏng o tơkŭm po mơdĭng tiah hâ kố á hlo xuân hơniâp ro há. Xuân mơnê kơ cheăm hiăng tơkŭm po ăm kuăn pơlê pin vâ pơtối mơdêk ƀă mơnhông tung la ngiâ ah”.

 

Mâu hơnăm achê pơla kố, khu rui hngêi a kong pơlê Dak Lak rế hía rế kơdroh. Khu kăn pơkuâ ƀă kơvâ ngăn ‘na tơdroăng cheăng kố dế ai hên ki kơdo mơ-eăm vâ pơtối rak ngăn khu rui ki dế ai nôkố. Ƀă túa ki pro ôm hyô la ôh tá pơto ƀă rui xếo, ƀă châ rak ngăn krâu khât tâ mê mâu túa ki po tĭng rơkâu xối tiô khôi hmâ vâi krâ ƀă rui hiăng po troăng hơlâ ki nếo vâ mơnhông kơvâ ôm hyô.

Pôa Y Tê Ƀkrông, ối a ƀuôn Drang Phôk, cheăm Krông Na pói tơngah, mâu túa ki mơdĭng tiah kố kô châ pơtối rak vế đi đo ƀă kô chiâng tơdroăng ki mơnhông túa lĕm tro, chiâng tíu ki vâ mơdêk tơdroăng ôm hyô dêi pơlê cheăm.

“Pơlê pơla hiăng mơnhông tiah dế nôkố tâng lôi hía lôi khôi túa, vêa vong mê á tâ khéa kho ó ‘nâng. Xua ga, mâu túa lĕm tro mê kal athế pơtối rak vế ƀă mơnhông luâ tâ kơ mê nếo. Ki rơhêng vâ tối, mê cho khôi túa, vêa vong tiô khôi hmâ, a cheăm Krông Na ai Tíu xiâm ôm hyô kô kum ăm kuăn pơlê tơ’lêi hlâu ‘na tơdroăng pơtối rak vế dêi khôi túa, vêa vong vâ thăm mơnhông pêi lo liăn ngân, ai tơdroăng cheăng drêng tơmối troh akố”.

Ti xê to ki lĕm tro tiô khôi túa, vêa vong, mê tĭng rơkâu xối ivá ăm rui ối mơhno tối tơdroăng ki mơjo pâ, hâk mơnâ dêi kuăn pơlê ƀă khu rui, ing mê, thăm mơdêk tơdroăng ki vâ pơtâng tối troh tơrêm ngế rơtế veăng păn roăng, rak ngăn, kring vế kơ khu rui hngêi.

 

H’Xíu H’Mok/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC