Tung tíu mơđah tơbleăng ton nah ƀă hên kế tơmeăm khoăng ƀă hmốU a tíu chôU ‘măn tơmeăm khoăng roh ton nah tơnêi têa ki lĕm tui tơdroăng Gành Đá Đĩa, ối a cheăm Tuy An Đông, kong pơlê Dak Lak, sap ing hơngế, tơmối hiăng pơxiâm tơmâng idrâp prôa tơnĭng dế tôu hên khu khu prôa phá tơ-ê dêi pó. Mâu tơdroăng rơhdruê tiô khôi vâi krâ nah kăch măng môi tiah “Vâi droh ‘nhuăn xŏng”, “Idrâp prôa Ta Lư”, “Vâi droh Pakô”,... lơ mâu tơdroăng rơhdruê ối nếo châ mâu vâi droh mơđah tơbleăng rơmuăn lĕm. Idrâp prôa hmốu tơnĭng chuât rơtế idrâp rơxông nếo pro mơngế tơmâng hâk vâ. Ngoh Nguyễn Văn Sơn, tơmối troh ing Hà Nội rơhú vâ:

‘’Drêng á mot akố, á hiăng tâng ing hơngế, ƀă á ai tối ƀă kuăn á mê cho idrâp prôa tơnĭng mê, ƀă kuăn á xuân tơmâng cho hên xôh. Á hlo prôa tơnĭng cho prôa ki phá tơ-ê ing tơdroăng cheăng kâ rêm hâi, tơdroăng rêh ối rêm hâi dêi kuăn pơlê a mâu pơlê. Kố xuân cho môi khu prôa troh ing tơdroăng pêt mơjiâng tơmeăm rêm hâi dêi vâi a klâng chiâk’’.

Rơkê pêi xúa péa to tơmô ki tôu a mâu hmốu ki bro xŏn ‘nâng ‘nâi phá dêi pó, mơjiâng prôa lĕm pro mơngế rơhú vâ tơmâng, nâ Mai Thị Hằng, ngế pêi cheăng a tíu ôm hyô Hồn Xưa, tung Tíu chôu ‘măn tơmeăm khoăng roh nah Gành Đá Đĩa tối, plâ 4 hơnăm hiăng hluâ, nâ châ hên tơmối ‘nâi troh ƀă inâi ‘’ngê̆ nhân tôu xah prôa tơnĭng’’. Ing tơdroăng vâ tăng ‘nâi apoăng, troh nôkố, nâ hâk vâ păng ‘nâng ƀă mơdoh chôu rêm hâi vâ pơtâp ƀă ti tăng plĕng mâu prôa ki lĕm tui tơdroăng kố.

‘’Ngin o rế hriâm xêh ƀă rế ai thái hnê krê nếo, chiâng tôu hên ƀai, tơdrá Tây Nguyên xuân ai, tơdrá chal nếo xuân ai, tơdrá Bô-lê-rô xuân ai. Tiah hmâ xah mâu tơdrá Tây Nguyên laga nôkố ngin o pơtâp hên tơdrá hơnăm ối nếo dế hên ngế hâk vâ tơmối ‘nâi troh. Peăng kơxo mê ngin o pêi, ƀă peăng kơxê mê ngin ai chôu pơtâp ƀă pơtâp tôu ƀai tiô tơdrá ki hiăng chêh, ngin o vêh ngăn tơdrá ki mê ƀă pro tiô’’.

Ôh tá xê to a Gành Đá Đĩa, a tíu chôu ‘măn tơmeăm khoăng roh ton nah Tháp Nhạn, bêng Tuy Hòa, kong pơlê Dak Lak, mâu ngê̆ nhân hơnăm ối nếo – tâi tâng cho vâi kơdrâi, xuân dế kum djâ prôa tơnĭng troh achê tâ ƀă kuăn pơlê. Nâ Phạm Thị Mỹ Linh, ối a cheăm Tuy An Đông, kong pơlê Dak Lak tối:

‘’Xah tôu chiâng môi ƀai prôa tơnĭng mê thế pơtâp dâng 5 – 6 khế, tung pơla 5 – 6 khế mê, péa khế apoăng kô pơtâp kŏng ăm i hmâ. Pro hmâ ƀă tơmô cho ki kal má môi drêng pơxiâm tôu prôa tơnĭng. Môi hơ’grăng kŏng pơchốu achê hơ’grăng kăn ƀă môi to hơ’grăng kăn cho ki xiâm ki pin vâ râng tơmô, ƀă mâu hơ’grăng kŏng ki ê mê pin lôi gá tiah mê ƀă pin râng pa kơdâm vâ pin tôu gá kô vâ gum vâ têk tơmô vâ ăm idrâp hmốu tơnĭng kô chuât hleăng lĕm’’.

Tiô mâu ngế cheăng khoa hok, prôa tơnĭng cho khu prôa tôu ki ton má môi dêi Việt Nam, ối tung mâu prôa roh ton nah, ƀă chuât troh hơngế ƀă hleăng lĕm. A Tíu chôu ‘măn tơmeăm khoăng roh ton nah Phú Yên, khu prôa tơnĭng Tuy An, châ hlo hơnăm 1992, nôkố dế rak ƀă mơđah tơbleăng môi tiah mâu tơmeăm ki kơnía. Khu prôa kố ai hơnăm kơtăn kố dâng 2.500 – 3.000 hơnăm, chuât tơleăng tâ tâng pơchông ƀă mâu prôa tơnĭng ki ê xua ga ối tŭm, ối rak tŭm ƀă mâu tơdrá ki kơtăn tơtro dêi pó. Jâ Ly Ca, ngế pêi cheăng tíu chôu ‘măn tơmeăm khoăng roh ton nah, tơbleăng tối:

‘’Khu prôa hmốu Tuy An châ hlo a kong pơlê Phú Yên hơnăm 1992, châ pro ing hmốu Rhyolite pocia, ai 8 kơtâ hmốu ƀă mâu kơtâ kố ai ki xŏn ƀă ki ‘nâi phá dêi pó, xua mê hiăng mơjiâng chuât phá tơ-ê dêi pó dêi mâu pŭm hmốu’’.

Ing ối tŭm 8 rơno, mâu ngê̆ nhân a pơlê hiăng châ hlo hên khu prôa ki kân tâ mê, ai khu prôa tâk troh 35 rơno, vâ tôu chiâng tơdrá ai ki prông trâu ƀă tơdrá tâk chu ki pá. Pôa Nguyễn Minh Nghiệp, ngế pơkuâ tíu ôm hyô Hồn Xưa cho ngế prôk hdrối bro ƀă tơmiât bro tơ’nôm ing hên hmốu Tuy An. Pôa Nghiệp hơ’muăn, sap hơnăm 2013, pôa pơxiâm ti tăng plĕng ‘na prôa tơnĭng ton nah Tuy An klêi mê ti tăng ƀă bro mâu khu prôa tơnĭng nếo.

‘’Ti tăng plĕng ‘na hmốu, klêi mê hriăn plĕng ‘na khu prôa tơnĭng ton nah Tuy An, ti tăng khu hmốu dêi prôa tơnĭng Tuy An vâ pro mâu khu prôa tơnĭng tro ƀă tơdrá tiô rơxông nếo nôkố. Á tăng châ pŭm hmốu ki tá hâi bro lĕm djâ vêh a hngêi uâ bro, á uâ bro ti lâi ăm gá tro lĕm môi tiah khu prôa tơnĭng Tuy An bu ai môi chât to lâi pŭm mê á pro hên nôkố cho péa chât to lâi pŭm lơ pái chât to lâi pŭm. Nôkố khu prôa á pro hên má môi cho 35 pŭm. Kơtó hmốu iâ mê tơdrá ki prông ôh tá ai, khu prôa tơnĭng ki hên mế ga ai tơdrá ki prông’’.

Ôh tá xê cho prôa ton nah, prôa tơnĭng Tuy An nôkố hiăng chiâng môi tơmeăm dêi tơmeăm ôm hyô ki má môi tíu Pêa Mâ hâi lo dêi Tơnêi têa. Mâu pŭm hmốu tá hâi uâ bro ing kơpeăng kŏng kuăn mơngế chiâng tơdrá nếo ƀă chuât hleăng lĕm, ôh tá xê to mơhnhôk tơmối rơhêng vâ tơmâng ngăn, mê ối tơdjêp ƀă tơdroăng rêh ối, ngê̆ thuât ƀă khôi túa lĕm dêi tơnêi Tuy An, kong pơlê Dak Lak hâi kố.