Tơdah, tơpui tơno ƀă ngin a hngêi krê tơná pôa a thôn Duệ, cheăm Đinh Lạc, tơring Di Linh, kong pơlê Lâm Đồng, pôa K’Tiếu, 71 hơnăm, dê uân xot dêi chêng koăng ki kơnía hnối ‘măn dêi i krâu lĕm vâ hbrâ ăm tơdroăng hnê túa tŏn chêng, tôu koăng ăm khu vâi muăn cho hdroâng kuăn ngo K’Ho a pơlê cheăm tơná. Pôa tối ăm ngin ‘nâi, pin athế hbrâ rơnáu chôu phut ki châ toh dêi tơná tung pơla mâu vâi hdrêng pơtê hriâm kố vâ vâi muăn châ hlê, châ hriâm, châ hmâ ƀă tơdroăng tŏn chêng, tôu koăng, châ hmâng idrâp dêi chêng koăng.

Pôa K’Tiếu ai hơ’muăn tối tiah kố, pôa pơxiâm tí tăng hlê plĕng ƀă hriâm túa tŏn chêng, tôu koăng ing 14 hơnăm nah. Drêng mê nah, tâng ai pơlê ki lâi po leh mơdĭng, maluâ pơlê ki mê hơngế kéa lâi pôa xuân mơ-eăm troh vâ hmâng, vâ i hriâm xo xêh. Xua ing hiâm mơno hâk git kơ chêng koăng ing tơxĭn mê nah hiăng kum pôa rĕng châ hlê, ƀă rơkê krá kơjăp ‘nâng, ing mê, khoh rơbot mâu tơdrá, túa tŏn tiô rơ-rêk, ki chuât dêi chêng koăng.

Kơtăn kố lối 20 hơnăm, hlo nhên khôi túa tŏn chêng tôu koăng dêi pơlê tơná hiăng vâ piu hiât lôi, pôa hiăng lo lăm mơhnhôk tơrêm ngế hriâm, kơhnâ khât tung tơdroăng hnê mâu ngế hơnăm hiăng kân ƀă hnối po mâu lâm hnê tối ăm kuăn cháu tung pơlê cheăm ki mê.

“Mâu hơnăm apoăng nah trâm hên xahpá ó khât, xua ôh tá ai kơbố ki hnê mơhno, djâ troăng, tŏng kum. Vâi xah hêi măng Internet, xah game ki kố ki mê, xua mê oh tá ai ngế ki lâi ki vâ tí tăng hriăn plĕng ‘na tŏn chêng tôu koăng. Tung pơlê xuân ôh tá ai ngế ki lâi chiâng tŏn chêng koăng, túa tŏn tơdrá chêng tiah lâi ăm ga tơtro. Xua ti mê, pin athế tối leăng ăm vâi ‘nâi, tơpui mơnhên ăm vâi i hlo, hơ’muăn tối xiâm kối khoh chiâng ai chêng koăng. Á dế pói tơngah, ki tơngah má malối mê cho mâu vâi muăn hriâm lâm 7, lâm 8 xua pin ai hnê tối ăm vâi hdrêng tuăn ngôa vâi ối nếo, kơbâng vâi tơ’lêi rĕng pâ vế, chôu rơbot, ƀă mâu vâi ki hiăng hên hơnăm, vâi hmâ piu hiât. Á xuân dế tơkŭm hnê tối ăm kuăn cháu tung rơnó pơtê kố, tâng lơ toh chôu mê krếo tơ’nôm mâu vâi ki hiăng rơtăm, vâi hiăng hnŭm vâ vêh pơtâp rêm khế 2 troh 3 hdroh vâ pôi tá piu, tâng ôh tá pro ti mê, ah vâi kơ piu hiât tâi tâng”.

Ƀă tơdroăng ki kơdo mơ-eăm, kâi chân, tơdroăng kơhnâ rơhí rơhó dêi pôa K’Tiếu, troh nôkố, cheăm Đinh Lạc, tơring Di Linh hiăng ai lối 200 ngế ‘nâi tŏn chêng koăng ki rơkê khât, tung mê, ai lối 30 ngế cho mâu ngế tung Khu Kâu lăk ƀô̆ tŏn chêng koăng a pơlê, cheăm tơná.

 Tiô pôa M’Hiu Nguyên, Kăn pơkuâ hnê ngăn Chi ƀô thôn Duệ, cheăm Đinh Lạc tối, kơnôm ing tơdroăng hnê tối kơhnâ khât dêi pôa K’Tiếu hiăng mơhnhôk, mơnhông tung pơlê pơla dêi hdroâng K’Ho a tíu kố rơtế dêi pó kơdo mơ-eăm hriâm tâp, pơtối mơdêk rak vế ki kơnía git dêi chêng koăng dêi kuăn ngo, tung mê, ai tá tơná rêm ngê spin. Pôa M’Hiu Nguyên tối ăm ‘nâi, tâi tâng 3 ngế tung rơpŏng hngêi, mê ai tơná pôa K’Tiếu, jâ ga bă kuăn kơdrâi pơrá kơhnâ khât tung mâu chôu hriâm lâm ki hnê tŏn chêng koăng, xua pôa K’Tiếu hnê djâ.

“Pôa hiăng hnê tối kơhnâ ó khât. Ngin xuân hiăng hlo, ‘nâi nhên tơdroăng mê ƀă kơdo mơ-eăm hriâm tâp i krâu khât vâ hlê plĕng, ‘nâi klê tâi tâng mâu ƀai chêng. Mâu vâi o, vâi muăn hok tro râ má 2, râ má 3, tung mê, ai tá kuăn kơdrâi á, tá kơdrâi á xuân lăm hriâm. Kơ’nâi ah, veăng kum rak vế, pơtối mơdêk ‘na khôi túa lĕm tro, tơdroăng rak vế chêng koăng krê dêi hdroâng kuăn ngo K’Ho tơná pin, vâ idrâp chêng, idrâp koăng ôh tá hía tung la ngiâ”.

Tiô pôa Trường Quốc Phương, Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan hnê ngăn cheăm Đinh Lạc tối, kơnôm ai tơdroăng tŏng kum ôh tá la lâi pơtê dêi pôa K’Tiếu, krâ pơlê, mê rêm hơnăm hiăng po mâu lâm hnê djâ tŏn chêng koăng a pơlê cheăm, châ pêi pro đi đo. Ing mê, mâu hâi leh mơdĭng môi tiah tĭng rơkâu kong mêi, tĭng kâ báu nếo, mâu ƀai chêng koăng, kơhnhon xuăng, hơ’muăn, rơngê rơngối ƀă hên hĕng mâu tơdroăng ki ê hnối pêi pro adrêng ƀă mâu tơdroăng tơ’noăng ivá, pế pơchên hmê kơchâi dêi kuăn ngo, tŭm mâu tơdroăng mê pơtối châ rak vế ƀă mơnhông pêi pro. Tung plâ 2 hơnăm pơtối, cho hơnăm 2018-2019, cheăm Đinh Lạc hiăng tơkŭm po ƀlêi chiâng 2 hdroh tơdroăng tơrŭm tŏn chêng tôu koăng ƀă mâu cheăm, pơlê kân a lâp tơring. Mâu tơdroăng ki pêi pro kố kơnôm ai tơdroăng tŏng kum ki kal dêi pôa K’Tiếu, krâ pơlê. Pôa Trương Quốc Phương ai tối:

“Pôa K’Tiếu, krâ pơlê cho môi ngế ki châ kuăn pơlê loi tơngah tung pơlê pơla, hiăng ai hên hnoăng kân tung veăng rak vế, chôu ‘măn chêng koăng. Ai hên lâm ki hnê tối a tơring, cheăm mê hnoăng dêi krâ pơlê cho kal khât ‘nâng. Pôa cho ngế ki rê hnê tối, rế mơhnhôk, rế cho ngế ki hnê mơhno, djâ troăng ăm rêm khu vâi muăn, kuăn chái veăng hriâm, cho ngế ki ai hnoăng tung djâ hnê tối tung hngêi trung hriâm. Đinh Lạc xuân ai troăng prôk mê cho pơtối mơdêk tung rak vế mâu khôi túa, vêa vong ki lĕm tro ki ê, môi tiah tơmeăm khoăng ki tĕn mơjiâng, pơlê pêi cheăng tiô túa ton nah dêi hdroâng kuăn ngo, tĕn hmôu jiâ, pế drôu xiâm, pơlê tĕn pong, kơtum, kơtŏn, pong, chêa. Kố cho mâu tơdroăng cheăng ki tơ’lêi hlâu xua ai tơdjâk troh tơdroăng tŏn chêng koăng ƀă mâu pơlê ki pêi tơdroăng cheăng, cho roh ki tơ’lêi hlâu vâ vâi krâ-nhŏng pơtối mơdêk pêi lo liăn ngân, kế tơmeăm”.

Ƀă tơdroăng ki mơ’no dêi hnoăng cheăng tơná tung rak vế, mơnhông ‘na khôi túa, vêa vong dêi chêng koăng, mâu hơnăm hdrối mê hía nah, pôa K’Tiếu hiăng châ xo hên ƀâng kơdeăn kheăn dêi tơring Di Linh, ƀă dêi kong pơlê Lâm Đồng. Ki rơhêng vâ tối, tung hơnăm 2022, pôa K’Tiếu hâk tơngăm châ Kăn xiâm hnê ngăn Tơnêi têa diâp inâi Ngê̆ nhân ưu tŭ xua hiăng ai hnoăng pleăng kân tung rak vế, ƀă pơtối mơdêk tơdroăng ki kơnía git dêi hdroâng kuăn ngo. Pakĭng mê, ngê̆ nhân ưu tŭ K’Tiếu cho môi tung 31 ngế ki nếo châ Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh ai pơkâ diâp Ƀâng kơdeăn khĕn xua hiăng ai hnoăng ki rơkê má môi tung hnoăng cheăng tơ’noăng mơjo pâ tơnêi têa; cho ngế ki rơkê kơhnâ, djâ troăng ahdrối dêi kong pơlê Lâm Đồng châ tơbleăng tối veăng lăm hôp, hâk kơdeăn, pơ-ô khu ngế ki rơkê kơhnâ dêi lâp tơnêi têa drêng koh tơbâ 75 hơnăm hâi Pôa Hồ Chí Minh, Kăn xiâm hnê ngăn tơnêi têa hneăng apoăng krếo thế pêi pro mâu tơdroăng mơjo pâ tơnêi têa (11/6/1948 - 11/6/2023)