Siu H’An-Vâi droh Jarai hâk git tơdroăng hơ’muăn ƀă rơngê
Chủ nhật, 07:00, 04/06/2023 Quốc Học/VOV Tây Nguyên Quốc Học/VOV Tây Nguyên
VOV4.Xơ Đăng - Tung hneăng tí tăng hriăn ‘nâi ‘na hơ’muăn hdrôu ƀă rơngê ting ting Tây Nguyên nếo achê pơla kố, Kơ koan teăng Rơjíu Việt Nam a Tây Nguyên hiăng hlo hên tơdroăng ki ‘ló kơnía khât. Maluâ mâu vâi krâ ngê̆ nhân hơ’muăn hdrôu ƀă rơngê ting ting ôh pa ai hên xếo, laga, nâ Siu H’An-Ngế droh Jarai hâk git kơ tơdroăng rơngê.

Siu H’An kot mâ ƀă xông kân a pơlê Kênh Hmek, cheăm Ia Le, tơring Chư Pưh, kong pơlê Gia Lai. Sap ing ối tơxĭn nah nâ Siu H’An hiăng hâk git kơ tơdroăng rơngê ting ting drêng châ dêi nôu pôu pá rŏng lăm a chiâk a deăng. Troh a kơmăng vêh a hngêi, Siu H’An djiâ on a hngêi trá, châ tâng tơdroăng hơ’muăn hdrôu ƀă mâu tơdroăng ki xôi kiâ xua jâ pôa ai hơ’muăn tối.

Tung tơdroăng hơ’muăn chal vâi krâ nah cho roh ki Siu H’An djâ ing pơlê cheăm troh a hngêi trung râ má péa kuăn ngo ai tíu ối pơtê dêi tơring Chư Sê, kong pơlê Gia Lai. Klêi kơ’nâi Siu H’An vêh chôu vế dêi tơdroăng ki ối a hngêi trung nah, piu lôi dêi tuăn ki hmâ khíu pâ kơ pơlê. Mâu tơdroăng ki ối  chôu vế tung hơ’muăn Jarai môi tiah Tăm Chông, tăm Drit, Apía ƀă hên hĕng mâu tơdroăng hơ’muăn ki ê hía, môi tiah thăm tơ’nôm ivá ó rơdêi.

 

“Tơdroăng hơ’muăn ‘na Tăm Chông cho vâ hơ’muăn tối ‘na tơdroăng tơpêt tơko ki khên tơnôu vâ tŏng xo tơnêi têa, kum pơlê cheăm. Peăng Tăm Drit cho vâ hơ’muăn tối ‘na môi ngế rơtăm ki kơtiê, tro kuăn pơlê troh mơ’no ối hơngế, ngế ki lâi trâm xuân sêa hôu, klêi mê, Tăm Drit pơxêh pro dêi châ chiâng môi ngế ki kro mơdrŏng, pêi lo hên báu phái, prá alâi, tơmeăm khoăng hên hĕng. Hơ’muăn tối ‘na Apía cho hơ’muăn tối ‘na môi ngế vâi droh ki ‘mêi ‘măk, klêi mê, ga pơxêh chiâng môi ngế vâi droh ki lĕm ó pá kâi tối”.

Siu H’An tơngôu hơ’muăn tối ‘na mâu tơdroăng xôi kiâ roh vâi krâ nah dêi hdroâng Jarai. Tung mê ai “Nô Nan” tung tơdroăng hơ’muăn chal vâi krâ nah, xuân inâi ki ê vâ hơ’muăn tối ‘na ivá, hiâm tuăn khên tơnôu dêi mâu vâi rơtăm Tây Nguyên. Mê cho tơdroăng hơ’muăn vâ mơhno tối tuăn mơno pói   rơhêng vâ dêi mơngế Tây Nguyên đi đo ai ivá ki ó rơdêi, luâ tâ tơdroăng ki hmâ trâm hlo a rŏng tơnêi vâ tơplâ mơdât ƀă khu kiâ ‘mêi, kring vế pơlê pơla cheăm bêng tơniăn. Pin rơtế hmâng Siu H’An hơ’muăn tối ‘na tơdroăng kố, xuân ai tá mâu tơdroăng ki êng tiâ dêi mâu ngế tung xôi kiâ mê.

“Tơdroăng xôi kiâ mê cho hơ’muăn tối ‘na Nô Nan, ngế ki kố cho ngế ki pro tơ’nhê, pro xôi tung pơlê pơla, hmâ tí tăng lăm rup mơngế ki ê, ga hmâ xiăn pâm, ‘nêk mơ’nêa vâi ki ê mê khoh tro dêi nôu hôu. Tung pơla pâ ga lăm tŏng xo kuăn prế nôu vâ hluăn ing tơdroăng ki krâ ‘mêi dêi klá, nôu ga hlo ga cho ngế ki khên tơnôu, hmâ lăm pâm xiăn kơ vâi, mê nôu ga tối “Nô Nan ơi, tâng kuăn khên tơnôu khât mê êh kuăn athế kơdê klá ki kố”. Kố cho klá ki krâ ‘mêi hmâ mot tung pơlê kâ kuăn mơngế. Nô Nan tâng dêi nôu tối tiah mê, klêi mê, Nô Nan hiăng tơplâ ƀă klá ki krâ ‘mêi mê, vêh pơtroh tơdroăng ki tơniăn ăm pơlê cheăm”.

Pakĭng mâu tơdroăng xôi kiâ môi tiah tơdroăng ki krih dêi tơdroăng rêh ối, Siu H’An ối cho ngế ki rơkê rơngê, ting ting, mơhno tối ‘na tơdroăng ki pâ vế tung hiâm mơno. Ti xê bu rơbot to mâu ƀai rơngê ting ting Jarai chal vâi krâ nah, xua dêi jâ ƀă dêi nôu hnê tối, Siu H’An ối pơtâ nâl ki nếo ăm tơdroăng rơngê ting ting Jarai tiô tơdroăng ki tơná hiăng tơmiât. Ki rơhêng vâ tối, nâ ối  mơjo pâ dêi ó khât nôu pâ ki hiăng mơjiâng dêi tơná.

“Á rơhêng vâ rơngê ting ting vâ koh mơnê kơ nôu pâ, mơnê kân păng  ‘nâng nôu pâ hiăng mơjiâng, păn roăng, rak ngăn á sap ing tơxĭn troh a xông kân, troh a hiăng chiâng mơngế kêi. Á hơ-ui pâ kơ nôu pâ ó khât. Á tơmiât troh mâu khế hơnăm ki nôu pâ trâm pá, lăm tăng chiâ pôm prâi, kêi kơchâi kong vâ păn roăng, rak ngăn dêi mâu vâi kuăn. Tâng á chiá kro môi tiah vâi mê á ôh tá ăm dêi nôu pâ pá puih pêi chiâk pêi deăng môi tiah mê”.

Kơ’nâi kố, pin tơmâng iâ tơdroăng rơngê “Ô Nôu, ô Pâ!”, tơdroăng rơngê dêi Jarai, xua Siu H’An pơtâ nâl nếo.

“Ô Nôu! Á kuăn krếo nôu. Ô Pâ! Á kuăn khĕn pâ. A chôu vế nôu pâ! Ton nah nôu pâ hiăng lăm tăng chiâ pôm prâi tung kong, lăm tăng kêi kơchâi kong vâ păn roăng, chê̆m mơ’drêh, rak ngăn á kuăn”.

Siu H’An khíu pâ dêi nôu pâ, nâ hiăng krôu drêng rơngê “Ô Nôu, ô Pâ”. Nâ hiăng 40 hơnăm la drêng tâng ối a sân khâ̆u ki ngin thu rơngê, ting ting mê, nâ hiăng krôu môi tiah môi ngế ối kŭn tăng krếo dêi nôu, tăng krếo dêi pâ. Xua ing tơdroăng ki hiâm mơno mơjo, khíu pâ dêi nôu pâ, tơdroăng mơjo pâ mê hiăng mot trâu tung plâi nuih drêng rơngê khíu pâ dêi nôu pâ.

 

Quốc Học/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC