Bu kal ai to phôn râng kŏng ki chal nếo nôkố, lơ kơmăi vi tĭnh xuân hiăng chiâng tơdjêp măng internet, chêh chư ki xiâm “Ka Thuân Minz”, pin kô hlo ai hên hĕng mâu um, chư chêh tối tơbleăng ‘na inâi ki tĕn mơjiâng mâu jiâ, rơmoăng, ếo pơtâk, ai hên mơngiơk ki eăng bâ lĕm, pro mâ rơhêng vâ ngăn, vâ hlo. Mê cho tơmeăm ki hiăng châ kâ pri ối má péa tung hneăng pơxiâm tăng mơjiâng cheăng pêi ki nếo dêi kong pơlê Lâm Đồng a hơnăm 2024. Ngế ki xiâm tĕn mơjiâng jiâ, rơmoăng, van khan xên mê inâi cho Ka Thuân Minz, cho môi ngế cô hnê chư hdrông K’Ho, inâi khât cho Ka Thuân – Kăn pơkuâ hnê ngăn Chi đoân Droh rơtăm thôn 5, cheăm Hoà Ninh, kong pơlê Lâm Đồng ai tối tiah kố:

“Á tâ hơniâp ro khât drêng mâu tơmeăm ki á tĕn mơjiâng dêi Khu pêi cheăng tơrŭm ngin kố pêi mơjiâng, hiăng châ hên ngế hâk vâ rôe, vâ xúa. Ƀă, drêng ngin xup dêi um, quai dêi video tâ tung măng pơlê pơla cho vâ mơhno ăm rêm ngế ‘nâi, môi tiah facebook, zalo, tiktok ga ai hên hiăng pâ vâ tí tăng rôe. Ing mê, mơjiâng chiâng tơdroăng cheăng pêi ăm mâu vâi nâ o ngin, xuân mơnhông há ‘na tơdroăng pêi lo liăn ngân. Ƀă ai môi tơdroăng ki kal luâ tâ mếo nếo, ngin rơhêng vâ mâu jiâ, rơmoăng, van khan, xên, ếo pơtâk kuăn ngo ngin kố pơtối châ mơnhông luâ tâ ki kố nêó.”

Ka Thuân tối ăm ngin ‘nâi, tíu ki ‘nâ tê mơdró mê ai 5 ngế ki hmâ tĕn, ƀă ai môi tíu ki mơ’no tê kế tơmeăm ki ngin tĕn mơjiâng mê. Tơdrêng ƀă tơdroăng ki mơ’no tê tơbleăng mâu jiâ, rơmoăng, van khan, ếo, pơtâk kố, mê ngin ối châ mơhno mơđah ƀă pơtroh hên a mâu măng pơlê pơla ki ê. Mâu jiâ, rơmoăng, van, khan xên ếo pơtâk ki ngin hiăng châ tê dêi nốkố tâk hên luâ tâ hơnăm nah, tung mê, pơtâk ki vâ xah hêi châ 70%. Mâu vâi pú hơnăm ối nếo ối hmâ thế ngin tĕn, pơchoh tiô túa nếo, tơtro ƀă tơdroăng pói rơhêng vâ pơrá phá dêi pó, trối tơdroăng tơnui, rơnuâ, xâp vâ lăm xah ôm hêi, lăm pêi cheăng a kơ koan, lơ lăm leh mơdĭng ƀă hên mâu tơdroăng ki ê. Ki hên, vâi hmâ tí tăng rah mâu ếo pơtâk ki pro ƀă ché rơtăng, thun, cotton.

“Jiâ, rơmoăng, van khan xên, ếo pơtâk ôh tá xê to tơmeăm ki vâ rơnuâ rêm hâi xếo, mê nốkố, mâu tơmeăm ki mê hiăng mơjiâng chiâng hên túa, hên um, hên rơneăm ngăn tiô kơ rêm ngế vâ xúa. Mâu ngế ki tĕn, pơchoh, chêp mê hiăng xúa jiâ, romoăng kố vâ mơjiâng mâu tơmeăm ki kuăn pơlê vâ dâi rêm hâi ƀă lĕm mơnâ mâ ngăn khât, môi tiah kơtong tâ liăn, kơtong kân tâ hlá mơ-éa, kravat ƀă hên mâu tơmeăm ki ê. Luâ tâ kơ mê nếo, nôkố, mâu jiâ, rơmoăng, van, khan xên, êó, pơtâk mê hiăng pơchoh tiô túa ki tơtro tâ vâ xúa tung hngêi trung hriâm.”

Tơdroăng ki rơkê, ki ƀĕng, ki beăn mê tung tĕn mơjiâng ƀă tê mơdró mâu jiâ rơmoăng, van khan xên, ếo pơtâk dêi Ka Thuân ôh tá xê bu ai tơmeăm tê ăm kuăn pơlê, mâu tơmối, mê ối gum ăm nâ châ pêi lo liăn ngân, mơhno tơbleăng, mơđah pơtroh hên tơmeăm ki gok gâ, hên hĕng, lĕm mơnâ mâ ngăn dêi mâu hdroâng kuăn ngo, kơnôm ing tơdroăng ki lĕm krip dêi jiâ rơmoăng, van khan xên, ếo pơtâk, ki málối ƀă rơxông hơnăm ối nếo. Ka Thuân hơniâp ro tối ăm ngin ‘nâi, mot tung hơnăm hriâm nếo kố, rêm tíu ki nâ pơchoh mê ai pơchoh dâng 30 plâ hmâ ếo pơtâk ăm mâu hok tro ki ối tâ tá a kơpong kố.

“Drêng mâu hok tro xâp mâu hmân ếo pơtâk dêi kuăn ngo mê, ngăn hlo ga nếo ƀă lĕm ro mơnâ mâ ‘nâng. Ing mê, kô thăm tơbâ ăm mâu vâi o hok tro ‘nâ hâk git ƀă rak vế dêi khôi túa lĕm tro dêi hdroâng kuăn ngo tơná. Mâu vâi o ‘nâi mơnê nhoăm ƀă hâk tơngăm dêi khôi túa, tơmeăm khoăng kuăn ngo ing mâu um, rơneăm, ing mâu troăng prế, ing môh trum a hmân ếo pơtâk dêi mâu vâi o hok tro ki xâp, rơnuâ mê. Kơnôm ing mâu hmân ếo ki kố ăm hlo cho tơdroăng ki gok gâ, hên hĕng ki vâ mơhno khôi túa vâ vong dêi tơrêm hdroâng kuăn ngo. Ing mê, kô pơtroh, mơhno lâp lu ‘na mơngiơk ki lĕm tro dêi tơdroăng hâk mơjo pâ dêi pơlê pơla, tơnêi têa, hâk nhoăm tơdroăng ki ai hên túa, hên tơmeăm dêi hdroâng kuăn ngo. Mê cho tơdroăng ki kơnía drêng mâu hmên ếo pơtâk kuăn ngo hiăng châ mâu vâi o hok tro dâi tung hngêi trung.”

Mơngiơk jiâ, rơmoăng, van khan xên, ếo pơtâk dêi mâu hdroâng kuăn ngo a Tây Nguyên ga ai hên ƀă lĕm mơnê mâ ngăn ‘nâng. A pơlê Bu Dak, cheăm tơkăng kong Thuận An, kong pơlê Lâm Đồng, nâ H’Her, hdrông M’Nông, xuân dế kơdo mơ-eăm mơhno, mơđah, tê dêi tơmeăm ki tĕn mơjiâng mê a trang măng pơlê pơla. Mâu jiâ, rơmoăng, van khan, xên, ếo pơtâk dêi nâ hiăng châ ối má 3 tung hneăng tơ’noăng Vâi kơdrâi ki pơxiâm tăng mơjiâng tơdroăng cheăng pêi dêi kong pơlê Dak Nông hơnăm 2023. Xua hlê plĕng tung tơdroăng ki kal vâ xúa, vâ dâi a chal nếo nôkố, H’Her hiăng mơ’no mơđah dêi mâu tơmeăm tĕn tung Facebook, Zalo, Tiktok. Nâ đi đo hmâ Livestream tơbleăng tối dêi kế tơmeăm, tối ‘na túa ki tĕn, ‘na tơdroăng ki pro rơneăm, pro rêk. Rêm xoh mơ’no todrêng tung facebook, zalo mê, hiăng ai lối hrĭng ngế mot ngăn, chêh tối ƀă ai mơngế ki vâ tăng rôe, lo ing mâu kong pơlê ki ê, thăm nếo, ai ta mơngế Xuăn ki rêh ối a kong têa ê. Nâ H’Her ai tối:

“Măng pơlê pơla kố hiăng gum ăm á châ mơhno mơđah, tê dêi mâu jiâ, rơmoăng, van khan xên, ếo pơtâk troh lâp lu kuăn pơlê u tíu kô tíu mê. Ôh ta xê to tê dêi kế tơmeăm, mê á ối hơ’muăn tối ‘na khôi túa, vêa vong dêi mơngế M’’Nông ing tơdroăng ki rơneăm pro reăng, vâ rêm ngế hlê plĕng ƀă thăm mơjo pâ tâ nếo ‘na tơmeăm khoăng dêi tơná vâ dâi.”

Rêm um rơneăm a plâ jiâ, plâ rơmoăng pơrá ai tơdroăng ki hơ’muăn tối ‘na tơdroăng rêh ối tung kong kế, ngo ngối, ‘na tơdroăng loi tĭng ‘na tơdroăng rêh kâ ối dêi mơngế M’Nông, Xua hlê plĕng, ƀĕng ƀeăn tung tĕn mơjiâng ƀă tơbleăng, tơpui tơno, mơđah kế tơmeăm ki tĕn, chêp pơchoh, mê nâ H’Her ôh ta xê to pro mâu vâi krâ hâk vâ ngăn, vâ rôe tơmeăm khoăng vâi krâ roh nah, mê ối pro hên mâu vâi hdrêng rơhêng vâ rôe mâu kơtong, pơtâk pơchoh tiô chal nếo, mâu tơmeăm ki rơnuâ a jiâ, rơmoăng, rế rak vế, tơdjâ khôi túa vâi krâ nah, rế pơtroh hiâm mơno chal nếo, xuân ối rak vế dêi túa lĕm tro M’Nông. Ƀă H’Her, tơdroăng ki mơ’no tê dêi tơmeăm tung online mê, ôh tá xê to vâ tê mơdró, mê ối cho túa ki vâ mơhno tối, tơbleăng mơđah khôi túa lĕm tro dêi vâi krâ-kuăn pơlê troh a tơrêm pơlê cheăm, prôk troh hơngế tung lâp lu.

“Á pói rơhêng vâ mâu tơmeăm ki á tĕn mơjiâng kố ôh tá xê to châ tê mơ’no tung tơnêi têa mê ối châ tê mơ’no tung tíu ki mơdró tung điê̆n tưh dêi lâp plâi tơnêi, vâ mâu pú hmâ châ hlo, châ ‘nâi ƀă mơnê nhoăm túa lĕm tro dêi hdroâng M’Nông.”