Drêng ối tơxĭn nah, Y Niă hiăng trâm hên tơdroăng ki pá puât, tơbrê tơbrêh, pâ hlâ drêng nâ ối tơxĭn, nôu xo miê ƀă lăm rêh ối a tíu ê, Y Niă drêng mê nah ôí kŭn, athế rêh ối ƀă dêi meh kơdrâi. Drêng mê nah, tơdroăng rêh ối meh prế muăn đi đo trâm hrâ mơnguâ, hêng klêa, ôh tá ai kế xâp kế rơnuâ. Hơ-ui dêi châ ƀă muăn dêi tơná, mâu hơnăm ki mê nah, meh kơdrâi athế pá puât rế chối báu, pêt alâi, prá, plôi, tơ-uâ vâ ai kế kâ rế pêt kơpê vâ kơxĕng prế, vế, tĕn ếo, pơtâk, hmôu, jiâ kơxê kơxon... Kơnôm ai tuăn mơno krâu, kơhnâ khât, mơ-eăm, hiâm tuăn kâi chân Y Niă hiăng kum dêi meh kơdrâi ing tơdroăng pêt, krí kơpê, kơxĕng, vế prế ƀă mâu tơdroăng ki ê. Xua kơhnâ hriâm ing dêi meh tơná, dâng 12 hơnăm nah, Y Niă hiăng ‘nâi tĕn hmôu jiâ, rơmoăng roh ki apoăng.

Tiô tơdroăng hmâ pơchân tối dêi vâi krâ mơngế Rơteăng, kuăn droh ôh tá  ‘nâi pêi chiâk deăng, ôh tá ‘nâi lăm ko hdréa hdrâ a plông pá ngiâ hngêi lơ pá rŏng hngêi, ôh tá ‘nâi pêt kơpê, kơxĕng, tĕn hmôu jiâ mê kô ôh tá xiâp pâ dêi nôu pâ “ăm kuăn lăm xo dôh”. Ing khôi túa, vêa vong kố hiăng pro Y Niă drêng ối droh nah athế ‘nâi pêt xêh kơpê, kơxĕng, lăm tung kong tăng chhá loăng kong vâ kơ’nhâm prế chiâng mơngiơk khê, lơ trĭng; chu troh a têa kroăng, têa krông tăng gui xo mâu nhâ krái, nhâ long vâ kơ’nhâm prế ai mơngiơk prăng, ngăn tiô kơ túa ếo, pơtâk, hmôu, jiâ ƀă ing mâ ngăn ki lĕm tro, ki hlo ‘nâi nhên dêi ngế ki tĕn, rơneăm vâ tĕn mơjiâng tơmeăm ki lĕm krip xêh.

“Sap ing ối tơxĭn nah, á xahpá ó khât, ôh ta ai ếo pơtâk môi tiah nôkố. Xua roh nah tơná á hiăng pá puât tiah mê á athế kơdo mơ-eăm hên tâ, athế kơhnâ hriâm, ngăn ƀă pêi pro mâu vâi jâ, vâi meh, vâi nâ, vâ hriâm ing mâu meh ing tơdroăng pêt kơpê, troh a rơnó krí kơpê djâ vêh a hngêi, klêi mê kơxĕng prế, vế a túa ki vâ tĕn. Tâng á ôh tá kơdo mơ-eăm kô ôh tá ai ếo, pơtâk, ôh tá ai hmôu, jiâ, rơmoăng”.

Ing hên mâu hơnăm hdrối, nâ Y Niă châ Khu pơkuâ ngăn Kơpong Ôm hyô Mang Deang krếo thế veăng tĕn hmôu, jiâ, mơhno tơbleăng mâu tơmeăm ki dâi lĕm-tơmeăm OCOP vâ tơ’mot tơmối mot ôm hyô, mot ngăn vâ rôe tơmeăm ki mê vâ diâp ăm dêi pó, ki rơhêng vâ tối mâu tơmeăm tiô khôi hmâ dêi hdroâng Rơteăng châ mâu ngế tơmối lo lăm ngăn, môi tiah: hmôu, rơmoăng, kơxái kât xâk, kơtong piăng, kơpĕn, pơtâk, ếo... pơrá cho xua ing kơpeăng kŏng ki rơkê ƀă mâ ki ngăn tơtro dêi nâ Y Niă tung tơdroăng pơtâ mâu prế mơngiơk, rơneăm bro ăm tơrêm tơmeăm.

Nâ tối ăm ‘nâi, mâu hmôu, jiâ hmâ tĕn xâ 60cm xŏn lối 2 met, môi plâ tiah mê kơnâ sap ing 1 troh 2 rơtuh liăn, ngăn tiô kơ ki kân xâ lơ ôh, xâ, mâu rơneăm ki lĕm lơ ôh; kơxái kât ko kơnâ sap ing 150 rơpâu troh 200 rơpâu liăn a tíu ki mơđah tơbleăng mê, mâu tơmối hiăng rôe hên tơmeăm xúa nâ Y Niă tĕn bro.

Klêi kơ’nâi Po tơdroăng Mơhno túa lĕm tro a pơlê kong kơdrâm Kon Tum hiăng pơtê, rêm măng tĭng nâ Y Niă pơtối tĕn mơjiâng tơmeăm dêi kuăn ngo a Kơpong Ôm hyô Mang Deang, tơring Kon Plông (Kon Tum), môi hnoăng cho vâ ai tơmeăm ki mơđah tơbleăng, môi hnoăng cho vâ pơtối rak tơdroăng cheăng dêi kuăn ngo tơná. Laga, ai môi tơdroăng ki nâ đi đo tô tuăn dế nôkố, drêng vêh a pơlê cheăm, hlo mâu vâi o, vâi muăn ôh ti ai git klâi to lâi ôh tơdroăng tĕn rơneăm hmôu, jiâ, rơmoăng tiô tơdroăng hnê djâ dêi vâi krâ roh nah cho tơdroăng ki khéa hơ’nêng ó khât.

“Á pói rơhêng vâ kơvâ ngăn ‘na túa lĕm tro kal athế tŏng kum ăm tơdroăng hnê ăm khu rơxông nếo ‘nâi hlê cheăng tĕn hmôu jiâ tiô vâi krâ roh nah. Tâng mâu vâi o, vâi muăn vâ hriâm mê á xuân kơdo mơ-eăm hnê tối tâi tâng mâu tơdroăng ki lâi ki á hiăng ‘nâi, môi tiah tĕn ếo, pơtâk, kơtong ôm hyô, kơxái kât ko, kơbăn... Tâng vâi o, vâi muăn ôh tá vâ hriâm hnoăng cheăng kố tơkéa pin piu hiât lôi dêi tâi tâng hnoăng cheăng ki kal git xua vâi krâ, jâ pôa pin hiăng hnê. Pakĭng tơdroăng cheăng tĕn hmôu jiâ, á xuân rơhêng châ hnê ‘na tơdroăng rơngê, tign ting ăm mâu vâi muăn”.

Pakĭng kơpeăng kŏng ki rơkê, ƀĕng, ƀeăn, mâ ngăn tơleăng tung tơdroăng tĕn rơneăm hmôu jiâ tiô chal vâi krâ roh nah, nâ Y Niă ối cho ngế ki ai krôk rơngê ting ting hleăng lĕm, rơmuăn, chôa ‘lâng; rêm hdroh nâ Y Niă rơngê ting ting mê môi tiah plong pơtroh hiâm mơno ăm mơngế ki hmâng hên tơdroăng ki tơngôu hlối, ƀă mâu nâl ki hmâ pơto pơtih, rơngê tối ‘na tơdroăng rêh ối rêm hâi, hơniâp ro. Mâu tơdrá tiô hdroâng kuăn ngo Rơteăng môi tiah: rơngê, chiếo, ting ting ƀă nâl rơngê, tơdrá ki pơlông, chôa ‘lâng, khô khối dêi nâ Y Niă môi tiah toi tơdjâ hiâm mơno rêm ngế thăm vâ achê dêi pó hên tâ, chiâng tâ tơdroăng ki hơniâp ro, tơtô ƀă hơniâp hơnâ hên tâ:

“Pâ á drêng ối rêh nah rơngê ro tơniâ ‘nâng, nôu á xuân rơngê ro há. Kơnôm ai nôu pâ á hmâ djâ rơngê, ting ting, chiếo mê á khoh rơbot hên mâu tơdroăng dêi roh vâi krâ nah. Pâ á cho ngế Rơteăng hmâ rơngê, pâ á cho ngế ki rơkê ó khât ‘nâng drêng pơto pơtih, pơtâ nâl rơngê, hnê tối, tơtro ƀă tơdrá rơngê, chiếo dêi vâi krâ Rơteăng pin roh nah”.

Rêm plâ hmôu, jiâ, rơmoăng, êó, pơtâk ki châ tơbleăng mơđah a Kơpong ki ôm hyô, tíu ki po mâu tơdroăng mơhnó túa lĕm tro pơrá ai tơdroăng veăng mơ’no hnoăng dêi nâ Y Niă. Rêm tơdroăng rơngê chiếo châ chuât a tíu ki hơniâp ro mê pơrá mơjiâng chiâng tơdroăng ki hơniâp ro, kum mơngế hmâng môi tiah dêi tơná ối tung tơdroăng ki tơniăn lĕm ƀă hơniâp ro dêi kơpong tơnêi Tây Nguyên ki kân krip.

Kơnôm ai tơdroăng tŏng kum dêi khu râ, kơvâ cheăng, mê tơdroăng tĕn hmôu jiâ, rơmoăng, khăn văn ƀă tơdroăng rơngê ting ting ti xê bu mơhno ‘măn to a hngêi trăng, thôn pơlê tung tơdroăng ki kŭn kĕn môi tiah hdrối nah mê mâu tơmeăm ki kơnía mê hiăng mơjiâng chiâng hnoăng cheăng pêi, thăm pêi lo liăn ăm tơná nâ. Luâ tâ kơ mê nếo, túa lĕm tro mê ối châ tơbleăng mơhno tối, ối châ pơ-eăng kân troh tíu ki hơngế tâ troh a tơmối achê hơngế dêi lâp tơnêi têa hlê plĕng tơ’nôm khôi túa, vêa vong lĕm tro dêi mơngế Rơteăng tối krê ƀă hdroâng kuăn ngo Tây Nguyên tối tơdjuôm.