Tiô tơbleăng dêi Kơ koan xiâm pơkuâ pơ’leăng mâ mơngế ai kuăn preăng kuăn iâ, mơhé hơnăm rêh dêi mơngế Việt Nam rế hía rế tâk, laga pơrea\ng xông tâ tú xuân tâk hên há. Hmâ hlo mơngế hơnăm hiăng krâ tro tâ 3 pơrea\ng [a\ thế châi râ ó. Tung mê, ai tơdroăng hơ’lêh ing pơrea\ng xông tâ túa troh pơrea\ng ki ôh tá tâ tú, mâu pơrea\ng ki ôh tá ai pơkeăng pơlât prêi [a\ mâu pơrea\ng ki nếo môi tiah u\m tung châ, mơmlom [a\ ki ê hía.

Kơxo# liăn pơlât ăm môi ngế hơnăm hiăng krâ hmâ hên sap 7-8 xôh tâng pơchông [a\ kơxo# liăn pơlât ăm môi ngế vâi hdrêng. Hơnăm rế hên, rế tơ’lêi châi tamo, lơ kơxo# hâi koi pơlât a hngêi pơkeăng thăm rế hên. Tung kơxo# mơngế hơnăm hiăng krâ ôh tá ai ivá vâ prôk lăm, ôu kâ xêh rêm hâi, mê ai lối 90% kal mơngế kum tung prôk lăm ôu kâ. Môi tiah pôa Trần Mạnh Thục ối a Nam Định cho vâ pơtih. Rêh ối [a\ pơrea\ng hiăng lối 10 hơnăm kố, liăn khế iâ êt dêi pôa ki hên cho vâ rôe pơkeăng.

Pôa Trần Mạnh Thục tối ăm ‘nâi:

‘’Ai drêng tâ châi, châi a klêa, a plâi nuih. Tung 4,5 khế á lăm khăm pơlât môi xôh. Á hmâ pơlât a hngêi pơkeăng kong pơlê, tơring. Tối tơchuâm cho hên tơdroăng châi tamo, ki má lối troăng klêa, plâi nuih, kơkốu klêi mê kơxêng ro\ng xuân châi há. Châi tamo hên xôh xuân tơbrêi ‘nâng, laga châ vâi kuăn cháu, nho\ng o tung rơpo\ng kum ăm ôu kâ, ối koi pơtê, prôk vêh, mê á ‘nâi râk dêi tơná xuân chía kơdroh tơbrêi tơbrêh’’.

Việt Nam nôkố ai lối 10 rơtuh ngế hơnăm hiăng krâ, châ 11% tung tâi tâng kơxo# pơ’leăng mâ mơngế, tung mê ai lối 2 rơtuh ngế lối 80 hơnăm. Rêh châ 73 hơnăm, laga hơnăm ki ối mo rơdêi cho 64 hơnăm. Việt Nam cho tơnêi têa ai pơ’leăng mâ mơngế hơnăm hiăng krâ hên má môi lâp plâi tơnêi. Lối 65% mơngế hơnăm hiăng krâ rêh a thôn pơlê, cho kuăn pơlê pêi chiâk deăng [a\ pêi chiâk deăng.

Tơdrêng amê, kế tơmeăm khoăng kum tung rêh ối pơlê pơla tá hâi tơtro tiô kal vâ dêi mơngế hơnăm hiăng krâ, tá hâi ai khu ki rak ngăn ton hơnăm ăm mâu ngế hơnăm hiăng krâ. Tiô pôa lê Ngọc Trọng, Ngế xiâm pho\ ngăn pơkeăng [a\ khăm pơlât, Kăn hnê ngăn Khu [ok thái pơkeăng rơpo\ng Việt Nam tối, kal thăm pêi pro tơdroăng rak ngăn ivá, tơku\m pơlât tơdroăng châi ki ôh tá hâi ai pơkeăng pơlât prêi le\m a mơngế hơnăm hiăng krâ.

Ki rơhêng vâ tối thăm mơnhông hnoăng dêi [ok thái pơkeăng rơpo\ng; hnê mơhno, to\ng kum hơ’lêh tơdroăng rêh ối [a\ hbrâ mơdât pơrea\ng, kum vâi krâ mo rơdêi [a\ [ea\n [e\ng tung pêi cheăng [a\ ki ê hía. Pôa Lê Ngọc Trọng tối:

‘’{a\ xua mâu ngế hơnăm hiăng krâ tro tâ hên pơrea\ng ki tá hâi ai pơkeăng pơlât xua mê thế rak ngăn a hngêi cho kal, hnoăng dêi hngêi pơkeăng cheăm cho kal khât. Thế tơmâng mơ’no liăn rôe kơmăi kơmok pơkeăng ăm hngêi pơkeăng cheăm, vâ ai tu\m kế rak ngăn ivá ăm mâu ngế hơnăm hiăng krâ tối phá xêh [a\ kuăn pơlê tối tơchuâm troh rơpo\ng [a\ pơlê pơla’’.

Yăo sư- Tie#n sih Phạm Thắng, Kăn pơkuâ hngêi pơkeăng pơlât mâu hiăng krâ dêi kơvâ Tíu xiâm tơnêi têa xuân rơtế tơniêt mơtiah kố. Nôkố, tâi tâng mâu hơnăm hiăng krâ rêh ối a mâu pơlê. Xua mê, tơdroăng ki xiâm cho mơdêk tơ-[rê tung hnoăng cheăng khăm pơlât a cheăm bêng. Troăng hơlâ pêi pro tơdroăng dêi lâp plâi tơnêi cho mơ-eăm rak ngăn mâu hơnăm hiăng krâ a dêi rơpo\ng hngêi, tung kuăn pơlê rế ton rế tro ôh tá xê to a hngêi pơkeăng. Vâ pêi pro tơdroăng mê, kal mơdêk ‘na tơdroăng khăm pơlât a mâu cheăm bêng tung kuăn pơlê.

Yăo sư-Tie#n sih Phạm Thắng tối, hdrối nah kơxo# mơngế ối nếo, tơdroăng khăm pơlât a cheăm hiăng kâi pơlât hên tơdroăn ki kân dêi tơnêi têa, mê cho pâk pơreăng mơdât pơreăng po rơdâ, tơdroăng ai kuăn preăng kuăn iâ, rak ngăn mâu tơdroăng châ ki râ a vâi kơdrâi, vâi ‘ne\ng. La nôkố mơngế cheăng rak ngăn khăm pơlât dêi hngêi pơkeăng cheăm hiăng hơ’lêh, cho mâu ngế hiăng krâ.

Xua mê, hnoăng cheăng dêi mâu ngế cheăng khăm pơlât a cheăm cho séa ngăn mâu tơdroăng châi tiô rơnó, ki hên cho tơdroăng châi tiô rơnó dêi mơngế hơnăm hiăng krâ. Túa pêi cheăng dêi [ok thái pơkeăng rơpo\ng hngêi a tơnêi têa pin pơxiâm pêi cheăng, la tung la ngiâ thế mơdêk tơdroăng cheăng kố. Yăo sư-Tie#n sih Phạm Thắng ăm ‘nâi:

‘’Khu ngăn pơkeăng dế hnê mơhno vâ tơdroăng cheăng pêi ki nếo, pơkâ khăm pơlât a cheăm bêng, ăm vâi châ khăm pơlât mơngế ki lâi, baoh hiêm khăm pơlât ăm tí lâi, luât pơkâ ‘na liăn mơtiah lâi ăm tơtro. Pak^ng mê cho luât x^ng xoăng, pơtroh ing khu ngăn pơkeăng troh râ kong pơlê, râ tơnêi têa. Kóo cho tơdroăng cheăng pêi ôh tá xê môi péa hâi la pin dế pêi pro tiô troăng hơlâ tiah mê [ă a  tơmiêt  kố cho troh hơlâ pêi pro ki tro’’.

Mơngế hơnăm hiăng krâ ôh tá xê to tíu ki kơnôm ngah ‘na tuăn ngôa ăm kuăn cháu, mê ối cho mâu ngế ki hiăng hmâ pêi cheăng, hlê rơkê hên tơdroăng, kô chiâng vâ pơtối veăng ‘no hnoăng cheăng tung rêh ối pơlê pơla.

Xua ti mê, tơdroăng mơhnhôk veăng pêi dêi rêm ngế tung pơlê pơla vâ mơdêk mâu tơdroăng cheăng rak ngăn khăm pơlât ivá ăm mâu hơnăm hiăng krâ, tơru\m pơla tơdroăng cheăng rak ngăn a rơpo\ng hngêi, a tung kuăn pơlê, [ă rak ngăn a mâu tíu khăm pơlât dêi Tơnêi têa dế cho tơdroăng kal vâ re\ng tơleăng mơnhên, malối, tung pơla tơnêi têa pin dế rế krâ ‘na kơxo# mơngế re\ng môi tiah nôkố.

Gương prế A Sa Ly tơplôu [ă tơbleăng