Klêi kơ’nâi kâ hmê a kơxêi măng, nâ H’Ninh Êban, ối a ƀuôn Tà Đốp, cheăm Ea Hiu, tơring Krông Pač, kong pơlê Dak Lak tối pơchân dêi mâu vâi kuăn hriâm rơbot ƀai, klêi mê chu troh a tíu ki păn chêm pơlêng hngêi Quế Loan vâ veăng lêa tah pâu chêm. Hnoăng cheăng kố gum nâ o ai tơ’nôm liăn ngân dâng 6 rơtuh liăn rêm khế, ƀă châ khăm ngăn ivá rêm hơnăm ai 2 hdroh, ôh tá xê khăm tâi liăn, xua ing tơná kăn ki păn chêm mê hiăng ăm ahdrối.

“Á pêi cheăng akố hiăng châ 3 hơnăm kố, tơ-uân pêi tơ’nôm pá kong chôu hnê hriâm. Tâng pơchông ngăn ƀă hdrối nah, mê tơdroăng pêi cheăng tung pla 3 hơnăm hdrối nah châ tơniăn ƀă tâk hên luâ tâ hdrối nah, bê tŭm vâ mơ’no liăn cheăng kâ tung on veăng rơpŏng hngêi. Tơdroăng cheăng ki kố ga tơ’lêi hlâu xua pin pêi tung ki xâp rơngiâp, ôh ta lối xahpá ƀă tôu téa, xuân ôh tá pá puât tơkéa lâi, bu kal kơdo mơ-eăm mê ga chiâng”.

Rơtế ƀă nâ H’Ninh Êban, ai 3 ngế nâ o ki ê xuân veăng tôm, rah xo pâu chêm pơlêng hngêi vâ mơjiâng pro yến sào Quế Loan, a cheăm Ea Hiu, tơring Krông Pač. Maluâ bu pêi tơ’nôm a kơmăng lơ a mâu chôu phut ki toh, tơdroăng cheăng kố xuân pro pơxúa kân khât ăm vâi nâ o tơniăn pêi lo liăn ing 5 troh a 7 rơtuh liăn rêm khế. O Lê Bảo Anh Niê, ối a ƀuôn Roang Dơng, cheăm Ea Hiu, nếo 16 hơnăm la hiăng pêi cheăng akố châ 3 hơnăm “rơkê plĕng” tung tơdroăng tăng tôm, rah xo pâu chêm.

“Drêng dế ối tơxĭn nah, á mơ-eăm ngăn dêi nôu pêi, hnê tối mê á hriâm dâng 1pơla măng tĭng mê á hiăng chiâng tôm, rah pâu chêm, hiăng rơkê tâi tâng. Tâng nôu á tôm, rah pâu ki lế lĕm mê, á kô veăng dêi nôu tôm, rah, á xuân châ i iâ kơxô̆ liăn vâ trêng têa kơxăng, vâ kâ kế a kơxo má”.

Tíu ki păn chêm pơlêng hngêi Quế Loan xua on veăng nâ Mó H’Loan pro pơkuâ. Nâ H’Loan kot mâ hơnăm 1983, nôkố dế cho cô hnê chư hngêi trung râ má môi Nguyễn Đức Cảnh, cheăm Ea Hiu. Kơtăn kố 7 hơnăm, tung pơla rak ngăn mơngế tung rơpŏng hngêi châi tamo, nâ H’Loan ‘nâi ki kơnía ƀă ki kơnâ liăn dêi yến sào. Klêi kơ’nâi tí tăng hlê plĕng ‘na mâu túa ki krếo tơdjâ khu chêm pơlêng tiô vêh a hngêi, troh mơ’nui hơnăm 2018, on veăng nâ hiăng lăm mung liăn ing hgêi rak liăn vâ mơjiâng pro hngêi ki krếo khu chêm tơkŭm troh, klêi mê, mơhriâm mâu kih thuât ki tôm, rah pâu chêm, mơjiâng pro tơmeăm ing chêm. Chôa mơnhông inâi mơdró, pơtối tơbleăng, mơđah tê dêi tơmeăm a mâu hngêi kơchơ, mơnhông tê mơdró kâ. Troh a hơnăm 2023, kế tơmeăm dó inâi Yến Sào Quế Loan hiăng châ tơmeăm ki apoăng dêi cheăm kơpong  xahpá Ea Hiu châ plah 3 hơlŏng OCOP. Xuân tung hơnăm kố, nâ H’Loan hiăng tơrŭm ƀă Kŏng ti Yến Sào Thành Dũng a pơlê kân Phước An, tơring Krông Pač veăng tơrŭm cheăng mơ’no tê pâu chêm ki păng ‘nâng troh a kơchơ Sinuâ ƀă hiăng châ mơ’no tê ki păng ‘nâng roh ki apoăng troh a kong têa Sinuâ. Pôa Trần Ngọc Dũng, Kăn hnê ngăn Vi ƀan cheăm Ea Hiu tối ăm ‘nâi: nâ H’Loan cho môi tung mâu hdroâng kuăn ngo ki rơkê, cho đảng viên hơnăm ối nếo ai hên tơdroăng kơdo mơ-eăm tung mơnhông pêi cheăng kâ dêi rơpŏng hngêi ƀă tăng cheăng pêi ăm kuăn pơlê tung cheăm, tơring ki kố.

“Dế nôkố, xuân hiăng ai 4 troh 5 vâi nâ o ngăn khât ‘na mơnhông pêi chiâk deăng krá tơniăn, cheăm tŏng gum ngăn khât ƀă mơhnhôk vâ vâi nâ o tí tăng hriâm plĕng xêh tơdroăng cheăng. Cheăm xuân hiăng tơrŭm ƀă tơring, tơdrêng amê, tŏng gum ăm rơpŏng Mó H’Loan mơjiâng tơmeăm OCOP ƀă troh nôkố hiăng châ mơnhên tối cho tơmeăm ki dâi khât păng ‘nâng. Mơhnhôk nâ o po rơdâ túa cheăng, rêm hơnăm, rêm pái khế môi hdroh, tung mâu roh po leh tơbleăng mơđah tơmeăm dêi tơring, dêi kong pơlê, mê cheăm xuân hiăng ai hnoăng veăng mơhno tơbleăng mâu tơmeăm kố troh a kơchơ  troh a tơring, troh a kong pơlê ƀă mâu kong pơlê ki ê”.

Mơhrriâm tiô túa păn chêm dêi nâ H’Loan, lối chât rơpŏng a cheăm Ea Hiu hiăng ƀối păn chêm, mơjiâng pro hngêi vâ tơ’mot chêm vêh tơkŭm tung hngêi. Pakĭng hngêi păn chêm pơlêng hngêi a Dak Lak, nâ H’Loan hiăng po tơ’nôm 3 toăng hngêi ki ê a tơring Ia Grai, kong pơlê Gia Lai. Nâ kơhnâ khât tung tơdroăng hnê tối ‘na kih thuât, veăng gum tê tơmeăm ăm mâu rơpŏng ki păn chêm pơlêng hngêi ƀă tăng mơjiâng cheăng pêi đi đo ăm 4 ngế nâ o cho hdroâng mơngế kuăn ngo. Nâ Mó H’Loan ai tối, xua nâ cho mơngế ki ai 2 mơheăm, 2 hdroâng kuăn ngo cho Rơđế ƀă Bru-Vân Kiều, nâ rơkê tơpui 2 nâl, xua mê tơ’lêi tung tơdroăng tơpui tơno ƀă mâu vâi nâ o tung pơla pêi tơdroăng cheăng. Nâ kơhnâ khât tung tí tăng mơhriâm xêh, tí tăng hlê plĕng mâu túa cheăng ing măng Internet vâ xúa tung rêh ối-cheăng kâ, rế hnê tối ăm mâu ngế ki tí tăng hlê plĕng, hriâm tâp. Maluâ dế cheăng hnê chư, nâ xuân pơkâ khŏm pơtối po rơdâ tơdroăng cheăng, mơjiâng hngêi păn chêm pơlêng hngêi kân rơdâ tâ vâ mơjiâng cheăng pêi ăm hên ngế.

“Á dế khŏm mơ-eăm mơnhông tơmeăm ki mơjiâng pro mê troh a 4 troh 5 hơlŏng, kô gum cheăng pêi ăm 12 ngế, khŏm mơ-eăm vâ tơmeăm kố châ pơtối tê mơdró hên a mâu hngêi kơchơ. Pói rơhêng vâ khu kăn pơkuâ hnê ngăn pơtối tŏng gum, tơveăng vâ tơdjuôm tơrŭm, mơdêk ‘na tê mơdró kâ, khŏm châ djâ tơmeăm kố troh a mâu hngêi kơchơ tung tơnêi têa ƀă kong têa ê hên tâ nếo”.

Dế nôkố, rêm 3 khế nâ H’Loan châ pêi mơjiâng lối 12kg pâu chêm pơlêng, nếo kố nah nâ pơtroh tê a mâu hngêi ki mơjiâng tơmeăm ôu a  Pơlê kong kân Hồ Chí Minh, xuân vâ mơjiâng pro mâu tơmeăm ki mơ’no tê hên a hngêi kơchơ. Ƀă kơlo tê châ 30 rơtuh liăn 1 kilô pâu chêm hiăng pro krúa, rêm hơnăm rơpŏng nâ H’Loan châ xo dêi pá kơdâm 1 rơtal liăn. Ôh ta xê to po rơdâ tơdroăng ki mơnhông pêi cheăng kâ krá tơniăn, mê túa păn chêm pơlêng kố ối cho vâ  mơhno tối ăm tơdroăng ki pơhlêh tuăn tơmiât-túa pêi pơxiâm tăng cheăng pêi ing kơpong tơnêi ki xahpá vâ pro kro mơdrŏng.