Kong pơlê Hà Giang châ mơnhên cho kong pơlê ai hên tơmeăm rơdêi, tơ’lêi hlâu vâ pêt mơjiâng loăng pơkeăng ki kơnâ. Cho ngế kuăn hdroâng kuăn ngo Tày, ƀă tuăn tơmiât mơ-eăm hluăn ing kơtiê, nâ Lê Thị Hồng Liễu hiăng ti tăng hriâm tâp, tơdjêp ƀă hên nâ o vâi kơdrâi ki ê pêt mơjiâng loăng pơkeăng ki ai hlâu a kong pơlê. Klêi kơ’nâi mơjiâng khu tơrŭm cheăng po rơdâ kơpong pêt, nâ hiăng mơjiâng hngêi uâ mơdiê pro chiâng mâu chếi thảo mộc tê ăm tơmối ôm hyô.

Nôkố, tơmeăm pơkeăng dêi khu tơrŭm cheăng hiăng châ mơjiâng tê ngi kơchơ kong têa Nhuk ƀă châ kuăn pơlê a kong têa Nhuk hâi vâ tơdah rôe ô. Hên troăng pêi nếo, tơmiât pêi rơkê, troh nôkố khu tơrŭm cheăng dêi nâ hiăng kum vâ chê 30 ngế pêi cheăng kơdrâi, ki hên cho mơngế vâi krâ hdroâng kuăn ngo, ai cheăng pêi ƀă pêi lo liăn tơniăn.

Nâ Lê Thị Hồng Liễu, Kăn pơkuâ khu tơrŭm pơkeăng Sơn Ý, cheăm Đạo Đức, tơring Vị Xuyên, kong pơlê Hà Giang tối ăm ‘nâi:

‘’Ing mâu tơdroăng ki ai khât nôkố tung pơlê dêi tơná cho tâi tâng ngo ngối cho hên. Má péa nếo, pá kơdâm kong mê ki tơ’lêi hlâu dêi ngin cho hên. Pin hiăng lôi tơdroăng ki châ xo tơmeăm ing mâu kong môi tiah mê. Xua mê, á xuân hiăng lăm ti tăng mâu loăng plâi ki tê châ liăn hên. Nôkố ai 4 tơmeăm dêi ngin hiăng ai khu ki rôe vâ kĭ tơkêa tơrŭm cheăng tê a kơchơ kong têa ê. Tung tơnêi têa, ngin tơkŭm tung mâu tơmeăm tung pơlê. Ki má lối cho kơbŏng hum ko pơkeăng ngin mơjiâng pro a kố cho mâu tơmeăm ai 21 tơmeăm kong kế a pơlê kố hlối’’.

Nôkố lâp kong pơlê Hà Giang ai lối 1.500 khu pơkeăng, châ lối 39% kơxô̆ pơkeăng dêi lâp tơnêi têa. Hà Giang hiăng mơnhên, loăng pơkeăng cho môi tung 5 loăng ki xiâm dêi kong pơlê. Kố cho tơdroăng ki kal vâ Hà Giang mơ-eăm chiâng kơpong pêt ki xiâm tơnêi têa ‘na mơnhông pêt loăng pơkeăng ƀă hlối xăm kơklêa kơdroh kơtiê a mâu tơring 30a.

Pôa Vũ Tiến Hiếu, Kăn phŏ pơkuâ Khu pơkuâ ‘na pêi chiâk deăng ƀă mơnhông mơdêk kong pơlê Hà Giang tối ăm ‘nâi:

‘’Má môi cho mơnhên khu loăng pơkeăng ki tơtro ƀă kơjo pêt mơjiâng, kêi đeăng mâu troăng kih thuât vâ tơkŭm pêt, rak ngăn loăng pơkeăng tung kong pơlê Hà Giang. Má péa nếo, mê cho tŏng kum mâu khu tê mơdró, khu tê mơdró tơrŭm cheăng veăng tung tơkŭm po pêt mơjiâng, uâ mơdiê, mơjiâng tơdroăng ki kơnâ ƀă loăng pơkeăng.

Má pái tơbleăng mâu troăng pêi, troăng hơlâ mơnhên mâu tơdroăng tơrŭm vâ tơkŭm po tơdjêp pêt mơjiâng tơmeăm hlối ai khu ngế rôe tơmeăm’’.

Nôkố, kong pơlê Hà Giang hiăng pơkâ kơpong pêt mơjiâng loăng pơkeăng ƀă pơkâ mơ’no mâu troăng hơlâ tŏng kum tơdjêp pêi chiâk deăng, tiô troăng ki kơnâ, mơhnhôk hên khu tê mơdró tung kong pơlê ƀă kong pơlê pakong troh mơ’no liăn pêt, uâ mơdiê pơkeăng ƀă kŏng ngê̆ rơxông nếo, tơdroăng pêi tiô rơxông nếo, tơxâng ƀă mâu pơkâ ki kơtăng mơnhông mơdêk krá tơniăn ton xŏn.

Môi tung mâu khu tê mơdró mơ’no liăn cheăng rơdêi tung pêi chiâk deăng  a Hà Giang cho kŏng ti tơlo liăn cheăng pro pơkeăng Bông Sen Vàng. Châ tơdroăng tŏng kum dêi mâu khu cheăng, kơvâ cheăng ƀă khu râ kăn pơkuâ, khu tê mơdró kố hiăng mơ’no liăn mơjiâng pro hngêi kơmăi uâ mơdiê pơkeăng ƀă kân 2.000 met karê châ pơkâ GACP. Pôa Bàn Văn Sơn, Pơkuâ tơdroăng mơjiâng pro, Kŏng ti tơlo liăn cheăng pro pơkeăng Bông Sen Vàng tối ăm ‘nâi:

‘’Kŏng ti troăng hơlâ ing tơdroăng apoăng dêi tơmeăm ing tơmeăm mơjiâng pro. Tơmeăm mơjiâng pro mê cho a kơpong ki pêt dêi Kŏng ti. Kŏng ti mơ’no liăn pêt, pêi pro xêh lơ tơmeăm mê cho tơdroăng ki tơdjêp mâu rơpŏng, mâu khu tơrŭm cheăng lơ mâu khu rơpŏng vâ ai troăng pêi ki tơtro. Pakĭng mê, mê ƀă kŏng ti mê kŏng ti xuân mơjiâng tơ’nôm môi troăng pêi nếo. Mê cho tơdroăng pơkeăng kố ƀă tiô pơkâ tơtro dêi pơkeăng, pơkâ séa ngăn pơkeăng lĕm tro’’.

Mâu khu tê mơdró drêng mơ’no liăn pêt mơjiâng pơkeăng a Hà Giang, kô châ tŏng kum 100% liăn rơkâ ki mung vâ mơjiâng pro kơdrum mơdâ hdrê, hâi khế tŏng kum 36 khế. Ki rơhêng vâ tối, Hô̆i đong kuăn pơlê kong pơlê Hà Giang tơbleăng Pơkâ kơxô̆ 209 tŏng kum pêt mơjiâng tơmeăm, uâ mơdiê pro ki vâ hên 15 rơtal liăn ăm môi hngêi pơkeăng uâ mơdiê pro pơkeăng, tŏng kum 30% liăn mung tơnêi pêt, kơpong pêt ăm mâu hngêi kơmăi uâ mơdiê pro pơkeăng a pơlê, tung pơla 60 khế.

Hlo mâu tơdroăng tơ’lêi hlâu mê, Kŏng ti tơlo liăn cheăng mơnhông mơdêk pêi chiâk deăng, pêt kong ƀă kong prâi Việt Nam xuân hiăng mơ’no liăn cheăng kơmăi kơmok mơjiâng pro tơmeăm kŏng ngê̆ rơxông nếo, hdrê loăng plâi, vâ mơdêk pêi lo ƀă ki dâi lĕm dêi tơmeăm. Pôa Cao Văn Quỳnh, Kăn phŏ pơkuâ Kŏng ti tơlo liăn mơnhông mơdêk pêi chiâk deăng, loăng pơlái kong kế ƀă kong prâi Việt Nam tối ăm ‘nâi:

‘’Tiô tơbleăng mê kơxô̆ pơkeăng nôkố mê dêi Việt Nam nếo ai dâng 20% kơxô̆ pơkeăng vâ mơjiâng pro. Má péa nếo, cho ing tơdroăng cho châ tơƀrê dêi mâu troăng pêt loăng kong, pêt kong, djâ châ tơƀrê cho iâ, xua mê cho kŏng ti hiăng mơ’no liăn cheăng tung kơvâ mê vâ ăm môi iâ ‘na kơxô̆ pơkeăng ăm Việt Nam, pơkeăng gá ai xiâm kối. Má péa nếo cho vâ mơdêk châ tơmeăm tơmeăm loăng pơlái kong kế ăm kuăn pơlê, djâ pơxúa ăm tơdroăng cheăng kâ’’.

Ƀă tơmeăm pêt mơjiâng loăng pơkeăng dêi kong pơlê Hà Giang, laga ôh tá xê tâi tâng mâu khu tê mơdró mơ’no tung kơvâ kố pơrá châ tơƀrê. Vi ƀan kong pơlê Hà Giang hiăng tơbleăng hên troăng pơkâ pêi, troăng hơlâ mơhnhôk, pro tơ’lêi hlâu ăm mơnhông mơdêk pêi chiâk deăng, loăng pơlái kong kế ki vâ tê.

Ki má lối cho kơjo ăm mâu khu pú hên, khu tê mơdró mơ’no liăn cheăng mơnhông mơdêk. Kô chiâng vâ tối, tơdroăng mơhnhôk khu tê mơdró mơ’no liăn cheăng tung pêi chiâk deăng, tơdrêng amê tơbleăng mâu troăng hơlâ mơnhông pêt mơjiâng tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng, cho ki xiâm pro ăm mơnhông mơdêk pêi chiâk deăng kong pơlê Hà Giang.