Hiăng ôh tá châ tơƀrê xua ôh tá hlê plĕng nhên ‘na túa cheăng mê hiăng hơ’lêh 1 ha chiâk deăng dêi tơná vâ pêt plâ sầu riêng, ngoh Phạm Như Anh, kuăn pơlê a cheăm Ia Blang, tơring Čư Sê, kong pơlê Gia Lai ai tối, mâu hơnăm hdrối nah, ngoh mơdâ pêt plâi sầu riêng hlo chiâng dâi lĕm la kơ’nâi mê, plâi khăng răng, la drêng mê nah tá hâi teăm ‘nâi xiâm kối ga tiah lâi.

Tiô ngoh Phạm Như Anh tối tiah kố, ôh tá ‘nâi ‘na kih thuât la hlo hdrê loăng plâi ki kố dế hlo ai hên ngế pêt mơjiâng ƀă tê châ yă kơnâ mê ngoh xuân mơnúa pêt ngăn há, ing mê khoh chiâng pro tơdroăng pêi kâ ôh tá rơhéa:

“Pêt plâi sầu riêng athế ai túa cheăng ga, tí xê tơ’lêi hlâu. Pin athế ngăn hdrê loăng mê, rak ngăn hên tâ nếo, tá bu pêi tro tiô túa ga tê la ôh tá vâ pêi pro tiô kih thuât xuân ôh tá ai rơhéa ki klâi”.

Cho môi ngế ki ai kơdrum deăng plâi sầu riêng ki hiăng hên hơnăm, pôa Nguyễn Duy Khánh, ối a thôn Hoàng Tiên, cheăm Ia Phìn, tơring Čư̆ Prông, kong pơlê Gia Lai tối ăm ‘nâi:

“Loăng plâi sầu riêng pơkal athế ai khoa hok kih thuât, tí xê môi tiah túa pêt  tiah mâu hdrê loăng ki ê. Ki má péa nếo, tâng pêi lo lối hên plâi ah kô ôh tá ai khu ngế ki vâ rôe, mê vâi krâ-nhŏng o ki pêi pêt kô tro lŭp dêi xêh”.

Pôa Đặng Ngọc Nam, Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan cheăm Ia Blang, tơring Čư̆ Sê, kong pơlê Gia Lai tối ăm ‘nâi, cheăm dế hnê mơhnhôk vâi krâ-nhŏng o kơdroh iâ ki pêi pêt plâi sầu riêng, athế chôa hơ’lêh vâ ko tah dêi hdrê loăng plâi vâ pêt plâi sầu riêng:

“Hdrê loăng ki xiâm cho loăng kơphế, ƀăng chiâk deăng ki u ối cho plâi sầu riêng. Loăng plâi sầu riêng pêt tơvât tung kơdrum deăng kơphế, tâng vâ tối ai 69 troh 70 xiâm loăng tung 1 ha”.

Dế nôkố, ƀăng chiâk deăng pêt plâi sầu riêng a kơpong Tây Nguyên hiăng tâk hên ó, châ lối 40 rơpâu ha. Ƀă tơnêi chiâk deăng kố, kơxô̆ plâi sầu riêng a kơpong Tây Nguyên pơrá hiăng châ luâ tơdroăng pơkâ. Ing mê, kô chiâng ai plâi sầu riêng lối hên, ôh tá ai khu ngế ki vâ rôe tung la ngiâ kố ah. Tiô pôa Lưu Trung Nghiã, Kăn pơkuâ ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mơnhông thôn pơlê dêi kong pơlê Gia Lai tối, mâ tá pơtối po rơdâ ƀăng chiâk deăng, mê kal athế ‘mâi pơkâ ‘na hdrê loăng pêt, tơrŭm pêi chiâk deăng, hơ’lêh nếo túa pêi chiâk pêi deăng ing roh pêi pêt, túa lo krí, tá troh a uâ mơdiê, pơto djâ, xing xoăng, mơ’no tê mơdró:

“Tuăn tơmiât hloh rơkê ing pêi chiâk pêi deăng. Tung pơla pêt tâng ôh tá ai tơtro, ing mê ah, kô pêi lo plâi hên luâ kơ tơdroăng, ôh tá ai mơngế ki vâ rôe, mê kô pá ăm tơná kuăn pơlê. Á hiăng châ hlo, châ ‘nâi hên tơdroăng ki pêt, klêi mê, ko, uâ tah. Kal athế châ khu pơkuâ ngăn pơkâ thế, hnê tối pro ti lâi vâ khu mơdró kâ ƀă kuăn pơlê pêi chiâk deăng, kơnôm ing khu pêi cheăng tơrŭm mê nêó khoh kâi châ mơnhên tơdroăng ki mê, ing mê, mơjiâng chiâng túa ki tơrŭm pêi pêt”.

Tiô tơdroăng ăm ‘nâi ing Khu xiâm ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mơnhông thôn pơlê, dế nôkố hên tíu xuân hiăng po rơdâ ƀăng chiâk deăng ki pêt loăng plâi sầu riêng a mâu kơpong ki ai hên tơnêi hơpok lĕm, hyôh kong prâi rơngiâp lĕm; xuân hiăng ai mâu ngế ki ko tah dêi loăng kơphế, kơxái tiu tung kơdrum pêt tơvât ƀă plâi sầu riêng; hơ’lêh tơnêi tíu pêt báu vâ pêt plâi sầu riêng ƀă hên hĕng mâu tơdroăng ki ê.

Tơdroăng ki thăm mơdêk kơxô̆ tơnêi ki pêt hdrê loăng plâi kâ ki lối hên ó tiah mê, ôh tá ai tro tiô tơdroăng pơkâ thế, kuăn pơlê tơbriât tơxup dêi pó, pêi pêt ôh tá tro tơdroăng, ing mê, ah kô tơ’lêi chiâng ai mâu tơdroăng ki ôh tá tơniăn, plâi ai hên la ôh tá ai tíu tê mơdró. Ki rơhêng vâ tối, a mâu kơpong pơlê cheăm achê têa kơxĭ, tíu ki ai eâk krêng, kơpong ki ôh tá ai têa tôh, ing mê ah kô tơ'lêi chiâng ai tơdroăng plâi ôh tá dâ lĕm, kô ôh tá châ mơ’no tê tơngi kong têa ê, ing mê, plâi dêi Việt Nam chiâng ai tơdroăng ki ôh tá ‘nhó lĕm mơnâ mâ ƀă mâu kong têa ê.

Nếo achê pơla kố, Khu xiâm ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mơnhông thôn pơlê xuân hiăng ai hlá mơ-eá pơtroh mâu kong pơlê, pơlê kong kân peăng Hdroh ‘na tơdroăng mơnhông pêt tơniăn plâi sầu riêng. Hlá mơ-eá ki pơtroh mê hiăng châ pơtroh tung pơla mâu kong pơlê kơpong tơbăng kroăng Cửu Long, Đông Nam bộ, ƀă Tây Nguyên, plâi sầu riêng dế châ mơnhông ki păng ‘nâng, xua yă tê to kơnâ.

Tâng plâi sầu riêng tro tơdroăng ki tối “ai plâi hên la yă rơpâ”, drêng mê, ing tơná kuăn pơlê ki pêi chiâk ki trâm xêh tơdroăng ki tro lŭp, trâm xahpá ah.