Tối tơbleăng a rôh hôp, hơnăm 2024, rôh apoăng Việt Nam tê kơphế ngi kong têa ê châ lối 5 rơtal dollars, pơtối tối rơdêi tíu ối cho tơnêi têa ki tê kơphế kân má péa tung lâp plâi tơnêi, bu kơ’nâi Brazil. Tung mê, Dak Lak ‘Tíu pêt hên kơphế má môi dêi Việt Nam” veăng gum dâng 18% kơxô̆ liăn châ xo ing tê kơphế ngi kong têa ê; inâi ƀă hnê mơhno tơnêi tơníu “Kơphế Ƀuôn Ma Thuột” châ vâi ô eăng hiăng ai mâ a lối 100 to kong têa ƀă kơpong tơnêi tơníu tung lâp plâi tơnêi.

Tiô jâ Vanusia Nogueira, Kăn pơkuâ Khu tơrŭm ngăn Kơphế Lâp plâi tơnêi, ƀă tơdroăng ki pêt kơphế tiô túa ki ton lối 10 hơnăm ƀă rĕng rơkê plĕng xúa khoa hok kong ngê̆ nếo tung uâ pơliê, rơtế ƀă hngêi trăng troăng klông tơniăn lĕm, kơvâ cheăng kô tơ’lêi hlâu, ivá tơrŭm tơdjêp ki rơkê plĕng ƀă tơrŭm ƀă mâu kong têa cho mâu tơdroăng ki pơxúa ăm phêp Dak Lak vâ pêt tơƀrê xoăng kơphế Robusta.

Laga vâ mơnhông kơvâ cheăng pêt kơphế krá ton, Dak Lak tối krê ƀă Việt Nam tối tơdjuôm kal tơmâng ngăn tâ nếo troh tơdroăng ki kal tơƀrê, kong prâi tơnêi tơníu, xúa kong ngê̆ tung pêt mơjiâng uâ pơliê. Jâ Vanusia Nogueira ăm ‘nâi: “Ôh ti xê pin bu tơmâng troh yă tê tíu tê mê pin kal athế tơmiât troh tơmeăm ki vâ roê xo, yă kơphế tê kơnâ mơni tá hâi xê kuăn pơlê hiăng châ pơxúa xua kơphế roê xo gá kơnâ. Má péa cho tơdroăng ki kal ‘na tơnêi, hên kong têa dế trâm tơdroăng ôh tá ai tơnêi pêt kơphế. Pakĭng mê pin kal tơmiât nhên troh tơdroăng kih thuât rak ngăn xuân môi tiah kong ngê̆ pơhlêh nếo tơmiât pêi rơkê vâ châ pơxúa tơƀrê má môi”.

Pôa Lê Đình Tư, Kăn pơkuâ Tíu pêt kơphế Aeroco Coffee, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak tối, mâu hơnăm achê kố, pơlê kong kơdrâm hiăng tơrŭm mơjiâng pro châ môi kơpong kong kế nhâ loăng kơphế dâi lĕm. La tơdroăng ki vâ châ tê tung kơchơ tê mơdró vâ kơphế châ yă kơnâ tơxâng mê ối pá. Pôa Lê Đình Tư púi vâ:

“Ngin hiăng veăng ai mâ a rôh po tơdroăng pêt rak ngăn kơphế rơkê dêi kong pơlê, troh nôkố kơphế ngin hiăng châ mâu kong têa ki hmâ pro pá mơnhên. Nôkố ngin kal tŏng gum mơđah tơbleăng kơphế dâi lĕm dêi Ƀuôn Ma Thuột tối krê ƀă Việt Nam tối tơdjuôm. Mê cho môi tung mâu tơdroăng ki kal xiâm vâ mâu khu ki rơkê, mâu khu ki têng kơ-óu, mâu ngế ki ôu kơphế hâk vâ kơphế dâi lĕm châ vâi roê ôu, ing mê, pin kô mơđah tơbleăng châ mâu tơmeăm ki lĕm dêi kơphế Việt Nam a kong têa ê”.

Tối ‘na tơdroăng ki mơđah tơbleăng inâi kơphế, mâu kăn tối tiah kố, mâu tơdroăng ki lĕm ƀă tơdroăng ki tơƀrê kong pơlê cho hnoăng cheăng ki kal. Dak Lak hiăng ƀă dế mơ-eăm mơjiâng um méa “Ƀuôn Ma Thuột tíu troh dêi kơphế lâp plâi tơnêi”. La rêm kong pơlê, tíu pêi cheăng tung mê chiâng vâ mơđah tơbleăng kơphế dêi tơná lo a kơchơ tê mơdró mâu kong têa lâp plâi tơnêi ƀă ivá khât dêi tơná ƀă ki lĕm phá tơviah mê.

Pôa Vũ Bá Phú, ngế xiâm ngăn pơkâ mơdêk tê mơdró, Khu xiâm ngăn cheăng kơmăi kơmok tối tiah kố, pakĭng ivá mơ-eăm tŏng dêi Chin phuh, mâu khu xiâm kơvâ cheăng ‘na pơkâ mơdêk tơbleăng inâi tơnêi têa, mê mâu kong pơlê mê athế tăng pro xêh túa ki lĕm vâ mơnhông tíu ôu kơphế dêi tơná:

“Mâu kong pơlê tí tăng xêh tơdroăng ki phá tơviah dêi tơná tung kế tơmeăm pro ing kơphế. Tơdroăng ki mơjiâng pro mâu túa ki xú hŏm, pơ-ou lĕm xêh, ki lĕm krê ƀă tơdroăng ki pro ăm kuăn pơlê drêng ôu hâk vâ kô chiâng ivá rơdêi vâ mơđah tơbleăng kơphế Việt Nam troh a kong têa ê”.

A rôh hôp, mâu tíu pêi cheăng, khu mơdró kâ, tíu ki pêt tê mơdró dêi kong pơlê Dak Lak hiăng kĭ tơkêa 18 hlá mơ-éa chôu vế ƀă mâu khu tơrŭm kong têa ê, khu mơdró kâ kong têa ê ‘na tê kơphế ngi kong têa ê uâ pơliê mơdiê. Tơdrêng amê hlối mơjiâng ƀâng tê tơdjêp kơphế, tơmeăm pêi ing chiâk deăng tung kơchơ tê mơdró Sinuâ; Khu pêi cheăng tơrŭm vâ mơjiâng pro Dak Lak chiâng kơpong pêt kơphế krá tơniăn tíu pêt kân má môi pêi pro tiô pơkâ ‘na pêt kơphế ôh ti xê pro hía kong ƀă tơ’nhiê kong dêi châu Âu (EUDR) ƀă mâu tơdroăng pơkâ thế dêi kơchơ tê mơdró, pơhlêh túa rêh kâ ối dêi kuăn pơlê.