Hơnăm 2019, pôa Bùi Quang Cần ối a cheăm Vĩnh Thái, tơring Vĩnh Linh, kong pơlê Quảng Trị châ kăn ƀô̆ xiâm ngăn ‘na hnê mơhnhôk pêi chiâk deăng kong pơlê Quảng Trị  tơrŭm ƀă Khu xiâm ngăn ‘na mơhnhôk pêi chiâk Thừa Thiên Huế hnê păn xi xống kŭn  chêng bông  a prêi, tơniăn krúa kế kâ. Túa păn tiô péa rôh, xúa mâu tơmeăm vi sinh. Yă xi xŏng 150.000/kg, ôh tá riân kơxô̆ liăn rôe ki kố ki mê, rơpŏng pôa Bùi Quang Cần châ xo rơkâ 184 rơtuh liăn tung 0,5ha.

Pôa Bùi Quang Cần ăm ‘nâi, túa păn xi xŏng 2 rôh, xúa mâu tơmeăm vi sinh tơƀrê hên tung cheăng kâ, xi xŏng ki păn krúa, tơniăn kế kâ:

“Tâng pơchông ƀă túa păn xi xŏng ki hmâ hdrối nah mê păn xi xŏng tiô pơkâ vi sinh tơƀrê hên tâ, kơdroh kơxô̆ liăn ‘no păn, păn tơ’lêi hlâu. Păn xi xŏng tiô pơkâ mê tơniăn xi xống rĕng kân, ôh tá ai trếo kháng sinh’’.

Tơdroăng păn xi xŏng a kong pơlê Quảng Trị pơxiâm sap hơnăm 2000, ki hên, păn xi xŏng  kân,  xi xŏng kŭn. Rôh apoăng, kuăn pơlê păn xi xŏng a mâu kơpong  têa kroăng, kơ’nâi mê mơdêk păn a kơpong têa kơxĭ. Vâ păn xi xŏng châ tơƀrê, tơniăn ton, kuăn pơlê thế pơ’lêh nếo túa păn tiô troăng rơhlâ achê ƀă xúa ki rơkê dêi khoa hok kih thuât.

Pôa Phan Văn Phương, Kăn phŏ hnê ngăn Khu xiâm mơhnhôk pêi chiâk kong pơlê Quảng Trị ăm ‘nâi, tơdroăng xúa ki rơkê dêi kih thuât păn xi xŏng kŭn chêng bông tơniăn kế kâ krúa ƀă kơdroh pơreăng, rơtế ƀă ki tơrŭm pơla mơngế ki păn ƀă khu mơdró, mơdêk tơƀrê cheăng kâ ƀă ki pơxúa ing tơmeăm pê lo.

Pôa Phan Văn Phương ăm ‘nâi, lâp tung kong pơlê hiăng po rơdâ 50ha klôh  păn xi xŏng tơniăn kế kâ.

“Ngin tơkŭm hnê pơcháu tro tiô pơkâ ăm Ngế kăn rơpŏng ki păn, kal thế hlê khât ‘na kih thuât, thế rơkê xúa túa păn mê gá pá. Kong pơlê tối xi xŏng cho tơmeăm ki xiâm, xuân cho xiâm vâ mơdêk păn tiô túa păn xi xŏng 2 rôh mê vâ kơdroh ki ôh tá mơhúa ăm kuăn pơlê ki păn xi xŏng’’.

Kum mơngế păn xúa rơkê tro tiô khoa hok kih thuât châ tơƀrê tung pêi cheăng, hơnăm 2022,  Tíu xiâm hnê mơhnhôk pêi chiâk  Tơnêi têa tơbleăng túa păn í ki kâi trâng ƀă tô hngíu a cheăm Cam Chính, tơring Cam Lộ, kong pơlê Quảng Trị. Tâng pơchông ƀă păn tiô hmâ sap ing ton nah, păn í tiô troăng hưh cơ pro pơxúa tơƀrê hên, tơniăn, kâi trâng ƀă pơreăng, tơniăn krúa kế kâ, rak vế hyôh kong prâi.

Sap mâu hâi apoăng veăng păn, rơpŏng hngêi pôa Vũ Văn Bắc, ối a thôn Đoàn Kết, cheăm Cam Chính, tơring Cam Lộ châ vâi hnê tối, châ hnê ngăn krâu khât ing mâu kăn ƀô̆ Tíu xiâm hnê mơhnhôk pêi chiâk ƀă veăng hriâm mâu lâm hriâm păn tiô pơkâ VietGAP.  

“Púi vâ kơjo kum tơ’nôm ăm mâu tôh tung kơpong châ veăng lăm ngăn, hriâm hên túa păn vâ pêi tro tâ. Pro tơ’lêi hlâu, mơdêk tơ’nôm ăm tơná kô chiâng mơnhông mơdêk po rơdâ păn  í’’.

Tiê̆n sih Nguyễn Thị Hải, Kăn ngăn Bơrô hnê mơhnhôk pêi chiâk - păn mơnăn - pơlât mơnăn, Tíu xiâm hnê mơhnhôk pêi chiâk dêi Tơnêi têa ăm ‘nâi, hdrê í  kâi trâng ƀă tô hngíu  M18 păn tơtro ƀă hyôh kong prâi a Quảng Trị. Tiô tiê̆n sih Nguyễn Thị Hải, têa ‘mêi ki mơ’no tah ing mâu kơdroăng păn ƀă tơdroăng tơmeăm sinh hok mê ôh tá xú ŭm, pro kơpong pêi cheăng păn í tơniăn ƀă tơ ƀrê hên tung cheăng kâ.

“Rôh apoăng í păn vâ tê vâ ngăn tung pơla hyôh kong prâi hmâ a mâu kơpong môi tiah lâi. Tung la ngiâ kô kơjo kum mâu kong pơlê vâ păn mâu hdrê ki nếo ƀă kô păn hên a mau kơpong ki pơrá phá dêi rơpó.  Xúa tơdroăng păn tơniăn sinh hok lơ păn tiô pơkâ VietGAP vâ tơniăn tơƀrê’’.

Nôkố, mâu túa pêi chiâk deăng krúa a kong pơlê Quảng Trị xua Tíu xiâm hnê mơhnhôk pêi chiâk tơnêi têa pơcháu xuân pêi pro tiô kŏng ngê̆ ki rơkê plĕng, tơtro ƀă ki ai khât a kong pơlê. Kih thuât păn pêt nếo, xúa kơmăi kơmok ki dâi lĕm tiô túa nếo nôkố kum kuăn pơlê hlối mơdêk pêi tơƀrê, hlối kơdroh kơxô̆ liăn ƀă malối kum kuăn pơlê  mơnhông krá tơniăn ƀă pêi chiâk deăng krúa, tơmeăm pêi lo tơniăn krúa.

Pôa Lê Quốc Thanh, Ngế xiâm pơkuâ Tíu xiâm hnê mơhnhôk pêi chiâk dêi tơnêi têa ăm ‘nâi, Tíu xiâm kố dé tơbleăng hên mâu túa cheăng kum kuăn pơlê pêi chiâk deăng krá tơniăn tung mâu kơvâ cheăng, pêt loăng plâi, păn mơnăn, păn ká xi xŏng:

 “Tâi tâng mâu tơmeăm pêi lo nôkố ki ngin pú vâ djâ vâ pêi mê tơdroăng pêi apoăng thế pêi krúa tơniăn kế kâ. Tâng pêi ôh tá tơniăn krúa mê kơchơ ôh tá vâ rôe. Ôh tá xê to  pêi lo tơmeăm ki vâ  tê ăm kong têa ê mê kơchơ tê mơdró tung tơnêi têa xuân kal thế tê tơmeăm pêi lo  krúa tơniăn”.

Kuăn pơlê dêi kong pơlê Quảng Trị dế chôa pơ’lêh túa păn tiô troăng rơhlâ achê ƀă xúa ki rơkê dêi khoa hok kih thuât.