Rơpŏng ngoh Trần Đức Ánh, ối a cheăm Čư̆ Drăm, tơring Krông Bông pêt 5 ha sik hdrê Cayenne ing hơnăm 2015. Tiô ngoh Ánh, mâu hơnăm hdrối mê hía nah, rơpŏng ngoh đi đo trâm pá drêng rơnó sik tum tơdrêng môi hdroh a khế 5 ƀă khế 6, pro chiâng lối lĕng, hên hĕng, tê ôh tá châ kơnâ yă, tơdroăng pêi kâ trâm hên xahpá. Hlo ai tơdroăng mê, 3 troh a 3 rơnó a chê pơla kố, ngoh hiăng hriâm kih thuât pêt ăm sik ki hiăng tum tơdrêng sap apoăng khế 4 troh tâi khế 8. Ngoh Trần Đức Ánh tối ăm ‘nâi:

“Drêng pin krí xo dêi sik môi hdroh pá vâ khoh châ tê dêi tâi adrêng môi hdroh, xua mê, vâi krâ-nhŏng o ngin hiăng ai túa ki krí xo tiô kơ sik ki hiăng tum hdrối, tăng tíu ki rôe tơniăn ăm hdrê sik Cayenne kố, xua kuăn pơlê akố pêt mơjiâng hên ‘nâng”.

Xuân môi tiah mê, ƀă tơdroăng ki hiăng rơkê plĕng tung pêt sik châ 10 hơnăm, nâ Nguyễn Thị Kim Yến, ối a cheăm Čư̆ Drăm, tơring Krông Bông xuân ai tơdroăng apoăng rơnó krí ƀă mơ’nui rơnó krí tê dêi sik châ kơnâ yă, troh a hâi ki sik tum hên mê yă ga chu rơpâ kơdroh châ tơdế, thăm nếo nếo chu  rơpâ troh a 70%. Nôkố kơnôm hlê tung pro ăm sik tum cho chôa, mê sik ki kuăn pơlê krí xo dêi châ yă tơniăn. Nâ Yến phiu ro ai tối tiah kố:

“Ngin pro ăm sik tum chôa ‘lâng, khô khối, rêm hdroh ai rơpâu pŭm, xua kuăn pơlê pêt sik a Čư̆ Drăm kố ga hên ‘nâng. Rêm hdroh krí dêi tiah mê, tơdroăng pêi cheăng kâ kô châ pơtối rak vế tơniăn. Tơdroăng ki pro sik tum chôa ‘lâng kơtăn to lâi hâi kơ’nâi mê, kô châ rak vế yă tơniăn, khu mơdró kâ xuân pá vâ hjip yă kơ kuăn pơlê”.

Jâ Trần Thị Lan, ối a thôn 2, cheăm Čư̆ Drăm, tơring Krông Bông, kong pơlê Dak Lak tối ăm ‘nâi, vâ chê 4 hơnăm hdrối mê hía nah, sik hiăng chiâng hdrê pêt ki xiâm pro pơxúa ƀă tơniăn ăm rơpŏng nâ. Ing 12 ha chiâk deăng ki hdrối nah pêt to loăng kơphế, kơtăn kố ai 5 hơnăm, nâ Lan hiăng kơdo mơ-eăm mung 50 rơtuh liăn ing hngêi rak liăn kum kuăn pơlê ki xahpá dêi tơring Krông Bông vâ hơ’lêh pêt 7 ha sik hdrê Cayenne. Hơnăm ki apoăng nâ hiăng châ krí tê dêi vâ châ 300 rơtuh liăn. Hlo pêt sik chía châ liăn hên, nâ chôa ‘lâng mơdrếo dêi chĕn ƀă pơtối mung tơ’nôm vâ hơ’lêh 5 ha tơnêi ki u ối vâ pêt sik.

“Hdrối nah, á pêt loăng kơphế, klêi mê á rak ngăn dêi kơphế tơbrê ‘nâng, ôh á kâi mê á khoh hơ’lêh pêt sik. Tâng vâ pơchông ngăn ƀă hdrê loăng ki ê, á hlo pêt sik iâ athế rak ngăn, liăn rôe hdrê xuân chía rơpâ, phon rơvât xuân iâ, la drêng krí tê dêi châ liăn hên luâ tâ kơphế. Á mung ing hngêi rak liăn kum kuăn pơlê xahpá, liăn tơkâ ki mơdrếo xuân iâ, drêng á mung vâ rôe hdrê sik pêt, mê á mơdrếo laih ga xuân iâ há tâng vâ pơchông ƀă tơdroăng ki á mung pá kong”.

Tiô Ƀơrô ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mơnhông thôn pơlê dêi tơring Krông Bông ăm ‘nâi, tâi tâng tơring nôkố ai dâng 1.500 ha sik, pêt hên a mâu cheăm Čư̆ Drăm, Čư̆ Pui ƀă Yang Mao. Dâng 1.000ha sik dế hiăng tum, kuăn pơlê krí xo dêi châ 40.00 troh 42.000 tâ̆n sik ki hiăng tum. Sik châ ngăn cho hdrê loăng ki tơtro ƀă tơnêi a kơpong ki tơvât iâ prêi dêi tơring Krông Bông. Tơdroăng ki pêt sik kố, pakĭng tơdroăng tê châ yă chía kơnâ tâng vâ pơchông ngăn ƀă rơnó ki xiâm, mê tơdroăng pêt rơnó ki ê ối kum kuăn pơlê châ tơ’lêi hlâu dêi tơdroăng krí xo, tơtro tơdroăng ki ai sik vâ châ mơ’no tê đi đo tung kơchơ ƀă ôh tá ai xếo roh ki athế veăng kum rôe tơmeăm ki lối lĕng, hên hĕng.

Pôa Võ Tán Trực - kăn ƀơrô ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mơnhông thôn pơlê tơring Krông Bông tối ăm ‘nâi, tơring ki kố dế krếo thế khu mơdró kâ troh mơ’no liăn mơjiâng pro hngêi kơmăi vâ uâ mơdiê sik ki châ tơƀrê khât vâ khoh châ kum kuăn pơlê ki pêt sik.

“Ngin dế pơkâ troăng prôk ăm vâi krâ-nhŏng o chôa ‘lâng hơ’lêh ing tơdroăng pêt hdrê ki ê hơ’lêh pêt sik vâ khoh châ tê mơ’no dêi sik troh tơngi kong pơlê, kong têa ê. Dế nôkố, vâi krâ-nhŏng o kơnôm châ hnê tối, hnê mơhno vâi mê hên vâi krâ-nhŏng o hiăng khên vâ hơ’lêh pêt hdrê sik. ƀă mâu tơnêi chiâk deăng ki u ối, mê kơvâ ngăn ‘na chiâk deăng hiăng mơjiâng Khu pêi cheăng tơrŭm, hnê mơhno khoa hok kih thuât, tŏng kum kuăn pơlê pêi pêt sik tơniăn vâ mơ’no dêi sik troh a mâu tíu ki ê tung tơnêi têa”.

Mâu hơnăm hdrối mê hía nah, sik ai hơnăm ki ‘nâ châ hên, tê xuân châ kơnâ, pro pơxúa kân khât ăm mâu kuăn pơlê ki kơtiê a cheăm kơpong hơngế hơngo, môi tiah Čư̆ Drăm, Čư̆ Pui ƀă Yang Mao dêi tơring Krông Bông, kong pơlê Dak Lak. Tâng châ pơkâ hnê túa pêt ƀă rak ngăn sik tro tiô tơdroăng ki tơxâng châ mơ’no tê tơngi kong têa ê lơ ai hngêi kơmăi uâ mơdiê, ing mê, tŏng kum châ mơ’no tê, mê sik kô chiâng môi tung mâu hdrê plâi ki pêi cheăng kâ ki pêi lo liăn hên, tơtro ƀă tơnêi tíu ki ai hên ngo ngối, tơnêi prêi, tơdroăng rêh ối trâm hên xahpá dêi tơring Krông Bông.