Ai lối 100 ha plâi krui kơxái, hơnăm 2022, Khu pêi cheăng tơrŭm ‘na chiâk deăng ƀă mơdró kâ Hùng Thơm (cheăm Đăk Ta Ley, tơring ‘Mang Yang, kong pơlê Gia Lai) hiăng pêi pro klêi tơdroăng chêh pro 7 mah kơxô̆ kơpong pêt hdrê loăng. Jâ Đỗ Thị Thơm, Kăn pơkuâ khu pêi cheăng tơrŭm tối ăm ‘nâi, kơnôm tiah mê, dế nôkố tơmeăm pêi lo dêi khu pêi cheăng tơrŭm châ mơ’no tê tro tiô pơkâ troh a kong têa Sinuâ. Ki rơhêng vâ tối, plâi krui kơxái ki dâi má môi châ mơ’no tê troh a kong têa Pơhlăng ƀă Swiss:

“Khu pêi cheăng tơrŭm hiăng pêi cheăng ƀă kuăn pơlê pêi chiâk deăng ƀă mâu khu pêi cheăng tơrŭm ki ê vâ mơjiâng túa pêi cheăng ki pơrá phá dêi pó tro tiô tơdroăng ki pơkâ thế dêi mâu ngế kong têa ê ƀă tung tơnêi têa. Dế nôkố, tiô túa cheăng ki mơ’no tối kố, vâ mơnhên ngăn xiâm rêi dêi rêm kuăn pơlê pêi chiâk, rơtế dêi pó mơnhông. Dế nôkố, kơxô̆ kế tơmeăm xuân tâk hên luâ tâ péa hdroh tâng vâ pơchông ngăn ƀă hơnăm hdrối”.

Xuân môi tiah mê, Kŏng ti tơlo liăn pêi chiâk deăng xúa kơmăi chal nếo Hưng Sơn xuân hiăng pêi pro klêi hlá mơ-eá ƀă hiăng châ hbru ăm 7 mah kơxô̆ a kơpong pêt priât, 3 mah kơxô̆ tíu ki tâ ‘măn tung kơxâk ăm 400 ha priât a tơring Đăk Đoa, kong pơlê Gia Lai. Pôa Lê Hoàng Linh - Kăn pơkuâ ngăn deăng priât dêi kŏng ti tối ăm ‘nâi, kố tí xê to troăng prôk ki vâ châ tê mơdró priât tơngi kong têa ê, la kơnôm ing mê, rế hiá rế hên mâu kong têa ê troh vâ rôe priât. Hơnăm nah, Kŏng ti hiăng mơ’no tê tơngi kong têa ê vâ chê 20 rơpâu tân priâ̆t, pơkâ dêi hơnăm 2023 cho ai dâng 24 rơpâu tâ̆n.

Pôa Lê Hoàng Linh tối ăm ‘nâi:

“Sap ing pêt nah, khu mơdró kâ hiăng chêh tối ‘na mah kơpong ki pêt mơjiâng. Xua mê, ing pơxiâm pêt, Kŏng ti hiăng tâ tung kơxâk, tơná tê dêi kế tơmeăm lo troh kong têa ê, ti xê to kơnôm tíu xiâm ki lâi ôh, kơdroh liăn ngân. Ki xiâm dêi Kŏng ti a la ngiâ kố ah kô pơ rơdâ tíu tê mơdró a kong têa ê, la ki xiâm cho mơnhên ngăn tơmeăm mơdró mê, ví ing tơdroăng tro lŭp tung tê mơdró”.

Troh mơ’nui hơnăm 2022, lâp kong pơlê Gia Lai hiăng châ hbru 99 mah kơxô̆ tung kơpong ăm 6 rơpâu 700 ha loăng pêt, ki xiâm cho priât, plâi krui kơxái, pía kái, plâi gu ga ƀă hên hĕng mâu hdrê plâi ki ê. Tơdrêng amê, ai 24 mah kơxô̆ ki ăm phep tâ tơmeăm tung kơxâk, ƀă tâi tâng ai 700 tâ̆n priât drêh tung 1 hâi. Pôa Lê Tấn Hùng, Kăn phŏ Ƀơrô ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mơnhông thôn pơlê dêi tơring Đăk Đoa, môi tung mâu tơring ki ai hên mah kơxô̆ kơpong má môi dêi kong pơlê Gia Lai tối ăm ‘nâi mâu tơdroăng pêi pro dêi tơring:

“Kơvâ ngăn ‘na chiâk deăng hiăng tơrŭm ƀă Khu ngăn ‘na pêi pêt ƀă kring vế mâu tơmeăm pêt dêi Khu ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mơnhông thôn pơlê dêi kong pơlê tơkŭm tơdjêp, tơkŭm po mâu khu mơdró kâ chêh tối dêi mah kơxô̆ tung kơpong ăm kuăn pơlê. La ngiâ kố ah, Đăk Đoa ai 20 mah kơxô̆ tung kơpong ƀă hnối tâ tơmeăm tung kơxâk dêi tơring, ki hên cho 3 hdrê plâi, cho plâi krui kơxái, priât ƀă plâi sầu riêng. Pơtối mê, ngin kô pơtối pêi pro bố bối ƀă mâu hdrê plâi ki ê, ki rơhêng vâ tối cho mâu hdrê plâi kâ cho ki ahdrối tâ; thăm mơdêk tơrŭm pêi chiâk deăng, tê mơ’no tơmeăm tơniăn, mơdêk tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê tung tơring, cheăm a mâu hơnăm la ngiâ”.

Mâu hơnăm hdrối mê hía nah, tơmeăm tê mơ’no tơngi kong têa ê dêi kong  pơlê Gia Lai pơtối tâk hên. Hơnăm 2022, tâi tâng kơxô̆ liăn ki mơ’no tê tơmeăm ngi kong têa ê ai 660 rơtuh dollars, tung mê, vâ chê 80% cho tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng. Khoh châ ai tơdroăng kố, pakĭng mâu tơdroăng ki ƀĕng ƀeăn, rơkê plĕng dêi khu mơdró kâ drêng pêi pro tiô tơkêa ‘na mơdró kâ troăng hơlâ kơjo kum ‘na tơdroăng mơ’no tê tơmeăm ngi kong têa ê, mê ối ai tơdroăng ki pơkâ mơjiâng kơpong ki pêi chiâk deăng, chêh tối dêi inâi vâ xo mah kơxô̆ kơpong, mah kơxô̆ ăm tơdroăng tâ mâu plâi tung kơxâk. Pôa Lưu Trung Nghiã, Kăn ngăn ‘na chiâk deăng ƀă mơnhông thôn pơlê dêi kong pơlê Gia Lai tối ăm ‘nâi, hơnăm kố, kong pơlê kơdo mơ-eăm mơjiâng châ 180 troh 200 mah kơxô̆ kơpong ƀă ai dâng 40 troh 50 mah kơxô̆ ki tâ plâi kâ tung kơxâk vâ tê tơngi kong têa ê:

“Tung mâu hơnăm hdrối mê hía nah, kơvâ pêi chiâk deăng kơhnâ khât tung tơdroăng tối tơbleăng, veăng kum khu mơdró kâ ‘na mah kơxô̆ ăm mâu hdrê loăng pêt, vâ tơniăn ăm tơmeăm dêi pin ai tíu ki pêt mơjiâng ki tro khât, pro mơnhên tơdroăng ki pêi cheăng kâ vâ châ tê a mâu hngêi kơchơ. Kong pơlê hiăng ai troăng hơlâ krếo thế mâu khu mơdró kâ pêi chiâk deăng tro tiô tơdroăng, châ mơnhên tối, tơbleăng tối, tơdrăng ing tơdroăng pêi pêt, krí xo, ‘măn rak troh a tơdroăng tê mơdró a mâu kong têa ki seá ngăn rơhí rơhó tơmeăm tê mê vâi nếo vâ rôe”.

Tơdrêng ƀă tơrŭm pêi cheăng kâ, tơdroăeng ki chêh dêi inâi vâ ai mah kơxô̆ kơpong pêi chiâk pêi deăng, pêi mơjiâng kế tơmeăm cho hvêa chêng prôk ki kal dêi kong pơlê Gia Lai vâ prôk troh a tíu ki tê mơ’no vâ thăm mơdêk ki kơnía dêi tơmeăm tơring, cheăm, chôa ‘lâng mơjiâng tơdroăng chiâk deăng châ mơdêk krá tơniăn ton.