A tơring Đăk Hà, kong pơlê Kon Tum, mâu rơpŏng ki ai tơnêi pêt kơphế ki vêh pêt tơmó kal ai têa hên mê môi tiah dế ối kơpêng kơnoh on khâng xua kong tô mơdrăng khăng khoăng ó khât, thăm nếo têa vâ tôh xuân tá ti ai bê. Xua ôh tá bê têa tôh, kong tô mơdrăng ton hâi mê kơdrum deăng kơphế ki nếo pêt tơmó hơnăm má 2 troh hơnăm má 5 dêi rơpŏng hngêi nâ Nguyễn Thị Hồng, ối a thôn 2, cheăm Hà Mòn rế hía tơkâng rế khăng răng, hlá ruih.

Nâ Hồng tối ăm ‘nâi, vâ kum mơ’drêh dêi kơphế tung deăng, rơpŏng nâ athế mung tâi tâng klŏng tôh têa xŏn vâ chê 1 rơpâu 700 met mê klŏng nếo troh a klôh long têa, thăm nếo tăng têa vâ tôh xuân pá puih.

“Mâu rơpŏng môi tiah ngin kố ối peăng hdroh têa mê athế tơkôm vâi tôh klêi ‘nôi. Ing 8 troh a 10 hâi mê nếo troh á châ hrik têa vâ tôh dêi deăng kơphế, drêng mê, loăng kơphế hiăng khăng răng ƀă ôh tá kâi trâng xếo. Kơdrum deăng kơphế á kố hmâ kal tôh sap ing 20 troh 25 hâi tôh môi hdroh mê têa nếo hngiâm kơchoh troh tung dế xiâm, la troh nôkố hiăng ton châ 1 khế ôh tá ai têa tôh. Kong tô mơdrăng khăng khoăng ôh tá chiâng pâ têa vâi, xua mê, xiâm kơphế răng khăng vâ chê tâi. Nôkố, á tôh têa bu vâ rak xiâm loăng ga tê, mơni plâi ga hiăng ŭm ƀă ruih tâi tâng”.

Cheăm Hà Mòn, tơring Đăk Hà dế nôkố ai tâi tâng lối 440 ha kơphế xiâm kơphế ki nếo vêh pêt. Tung mê, ƀăng deăng dêi kuăn pơlê ai 173 ha dêi Kŏng ti kơphế Đăk Uy ai lối 270 ha. Pôa Trịnh Văn Hân, Kăn phŏ hnê ngăn cheăm Hà Mòn, tơring Đăk Hà tối ăm ‘nâi: Ƀăng tơnêi chiâk deăng ki nếo vêh pêt kơphế, pơla kố kuăn pơlê dế tôh dêi têa roh má 6. Tơdroăng ki ôh tá bê têa ƀă kong tô mơdrăng khăng khoăng lối ton hâi tiah kố kô pro tơ’nhê tơmeăm pêt dêi kuăn pơlê:

“Ai mâu deăng ki hơngế ing rơchôa, long têa, kơtăn hơngế ing hno têa xua mê pá puih khât vâ khoh châ bê têa tôh ăm loăng pêt. Á hiăng ‘no dêi kơmăi, tơ’môe klŏng sap ing 1 rơpâu 200 met troh a 1 rơpâu 500 met. Ai drêng ‘nâ vâ chê 2 km xuân pá puât vâ châ ai têa tôh. Hên deăng kơphế hiăng khăng răng ƀă mơni kô ôh tá ai plâi a rơnó la ngiâ”.

Dế nôkố, mâu rơchôa, long, klôh têa a tơring Đăk Hà, kong pơlê Kon Tum hiăng ôh tá bê têa vâ tôh ăm ƀăng klâng chiâk dêi kuăn pơlê a mâu cheăm: Hà Mòn, Đăk Mar ƀă pơlê kân Đăk Hà, kong pơlê Kon Tum.

Tung pơla mê, a kơpong Tây Bắc, kong tô mơdrăng khăng khoăng ton hâi hiăng tơdjâk troh klâng báu mâu loăng plâi. Rơpŏng ngoh Hà Duy Thành ối a pơlê Nong Ảng, cheăm Chiềng Ngần, pơlê kong kơdrâm Sơn La, kong pơlê Sơn La ai lối 2 rơpâu met karê pêt loăng plâi mận hậu ƀă plâi nong. Tro klăng a rơnó plâi nong, plâi mận lo reăng, kơ’muăn plâi, la kong tô mơdrăng, tô téa ton hâi pro hên loăng kơphế tro tơruih reăng.

“Sap ing mâu hâi Têt troh nôkố bu mêi ai 1 troh 2 hdroh, mêi ôh tá kân mê têa bu iâ, ôh ti bê lâp tơnêi; luâ tâ kơ mê nếo, kong tô mơdrăng ton hâi, mơdrăng ing mê khoh pro loăng ôh tá lo reăng, ai plâi, drêng lo reăng kơ’muăn plâi xuân tro khăng răng, loăng khăng, tơkâng khăng, hlá, reăng tơruih tâi tâng”.

A tơring Phù Yên, cho tơring ki ai ƀăng klâng ki kân má môi dêi kong pơlê Sơn La, maluâ mâu troăng hơlâ ki hbrâ mơdât tô mơdrăng khăng khoăng hiăng châ pêi pro krâu; laga, tơdroăng ki kong tô mơdrăng ƀă ôh tá ai mêi hiăng ton pro vâ chê 7 ha klâng báu tro khăng kho, mơni báu kô hbâ, ôh tí ai châ. Tâng tung mâu hâi la ngiâ kong xuân ối tô, ôh tá ai mêi, mơni kô vâ chê 70 ha klâng báu răng hlâ.

Vâ tŏng kum ăm mâu ƀăng klâng ki tô mơdrăng, khăng kho mê, kuăn pơlê ki rêh ối achê kơpong log Hngêi kơmăi on tơhrik Hòa Bình hiăng xúa kơmăi ƀơm vâ hrik têa ing long têa mơ’no ‘mot tung klâng, mâu ƀăng klâng ki achê têa kroăng mơni kô chía ai têa tôh. Pôa Cầm Văn Chiêng, Kăn hnê ngăn Vi ƀan cheăm Tường Tiến, tơring Phù Yên ai tối:

“Tiô tơdroăng tối pơtâng hyôh kong prâi kong tô 2 khế tê, la ki păng ‘nâng nôkố kong tô mơdrăng hiăng troh khế má 3, xua mê, pá puih vâ châ ai têa tôh tung klâng chiâk. Mâu ƀăng deăng ki ôh tá chiâng pêt môi tiah pôm loăng, alâi mê athế pơtê vâ tơkôm kong mêi ‘nôi nếo chiâng”.

Kong tô mơdrăng khăng khoăng, ai tíu ‘nâ hyôh tô tâk sap ing 41 troh 42đô̆ C ing mê, hiăng tơdjâk kân ó troh tơdroăng pêi chiâk pêi deăng, tơdroăng pêt loăng mơjiâng kong. Dế nôkố, tâng vâ riân ngăn tơdjuôm kơlo têa ki ối a 83 to long, rơchôa tung kong pơlê kố tá hâi teăm châ tơdế xếo; hên long têa, rơchôa ôh tá tơniăn ăm tơdroăng ki tôh têa ăm tơdroăng pêi chiâk pêi deăng.

Pôa Trần Dũng Tiến, Kăn phŏ hnê ngăn chiâk deăng ƀă mơnhông thôn pơlê dêi kong pơlê Sơn La tối ăm ‘nâi:

“Khu ngăn ‘na chiâk deăng hiăng hnê vâi krâ-nhŏng o, ôh tá rĕng thâ mơdâ pêt hdrê loăng, ah kô mơ’nhê, lŭp liăn ngân tung pêi chiâk pêi deăng, mê athế tơkôm tro hâi khế, tro rơnó, tâng a mâu klâng ki ai têa, mê athế xế, mơdâ báu  tro rơnó. Tung la ngiâ kố hía ah, kô pơtối hriăn plĕng vâ tăng rah mâu hdrê loăng, mơnăn păn ki tơtro, ki rơhêng vâ tối cho mâu hdrê loăng ki kâi trâng ƀă kong tô mơdrăng, khăng khoăng vâ pêi chiâk deăng i tơniăn”.

Dế nôkố, mâu khu râ, kơvâ ngăn ‘na chiâk deăng dêi kong pơlê Sơn La dế kơhnâ khât tung hnê tối ăm kuăn pơlê pơkâ pêi pro mâu tơdroăng cheăng ki rak ngăn hdrê loăng, mơnăn păn ăm i tơtro tung rơnó kong tô mơdrăng khăng khoăng. Tơdrêng amê, xuân hnối mơnhên ngăn, tah lôi mâu hdrê loăng ki ôh tá dâi, hơ’lêh pêt mâu hdrê loăng, hdrê mơnăn ki tơtro ƀă rơnó, ôh tá ăm ai ki tro lŭp hdrê loăng, mơnăn păn ƀă mâu liăn ngân ki mơ’no cheăng kâ tung mâu hơnăm pơtối la ngiâ.