Châi ko, pôu pr^ng ko, rơlâi rơlo cho mâu tơdroăng châi ki pro ‘mêi troăng mơheăm ngôa. Tơdroăng châi kố hmâ hlo a mâu ngế sap 25 – 45 hơnăm, vâi kơdrâi tro hên tâ luâ mâu kơnốu ai péa hdrôh. Tơdroăng châi, pôu tung ngôa ăm hlo gá pro pin tâ châi phá tơ ê dêi rơpó môi tiah a kơ’nâi kố:

 Xiâm ki pro chiâng rơlâi rơlo châ, pôu ‘mêi tung ngôa:

-Ngế ki châi kô tơ’lêi ‘mêi [lut tung hiâm, tâng ki klâi ‘lo chuât pơ’lok kô pro ngế ki ‘mêi tung ngôa tâ [lut ối ôh tá sôk. Ối pơtê iâ la tâ kơdroh ki rơlâi rơlo, rôh kơ’nâi ah mơhé vâ pơtê kô oh tá hlo kơdroh ki pôu ngôa, rơlâi châ.

Tâ châi tung ko:

-Ngế ki châi ‘mêi tung ngôa mê kô tâ châi ó tung ko, tâi lâp tung ko lơ châi a kơpong kl^ng, châi a vê ko, a péa pâ ki kơhlong pak^ng pá pêng mâ. Chôu ki pro châi ko gá pơrá phá, ngăn tiô kơ ngế ki châi mê gá châi râ lơ ôh. Châi ko rế ó  drêng tơmiât hên [riê lo têa mâ, drêng rơlâi rơlo [ă kô kơdroh châi drêng la lâi tâ hơniâp ro, koi kô hlâk.

Ôh tá păng hêng koi:

-Koi kơmăng ôh tá hlâk le\m, ai ngế ki ‘nâ châ koi kơnhiê mâ la ôh tá chiâng koi hlâk, tuăn hmôu pơ ối tâng. Ai on eăng, lơ tâng idrâp chuât kô pro ngế ki châi ‘mêi tung ngôa pá vâ chiâng koi, troh kơxo riu koi tâ rơlâi lâp tung châ, tâ dêi châ môi tiah hngăm hngo chêng ko\ng.

Tâ châi tung châ [ă tung ngôa:

-Mơheăm kơtâu oh tá tơniăn ai drêng hdrá drêng re\ng, kơtêi  pro rế chu. Châi a plâi nuih, châi kơxêng miâ, rơlâi rơlo a rơno\ng, châi rơtếo, tâ hngiú kơxêng miâ, pôu pr^ng ko, vung vế ko, mâ ngăn oh tá xáu hlo, rơxá ko\ng chêng [ă hên ki ê.

Pro vâ chiâng kôk:

Tơdroăng ki tơmiât ôh tá tơniăn, drêng krôu, lơ tô tuăn ‘na tơdroăng tơná s^ng khéa, oh tá păng vâ tơpui. Ôh tá vâ hmâng vâi tối vâi hnê, rế ôh tá chôu pâ tung ko, hriâm oh tá mot tung ngoâ, [ă rế pá pêi cheăng.

Tiô tơdroăng ăm ‘nâi ing mâu ki hriăn rơkê tối, tơdroăng châi ‘mêi a ko ôh tá tơdjâk tơdrêng troh ngế ki châi. Laga, oh tá ton ing mê ah gá kô pro ‘mêi troh ivá [ă tơdroăng rêh ối dêi ngế ki châi ko. Drêng mâu troăng mơheăm tung ngoâ trâm mâu tơdroăng ki ‘mêi, mâu mơheăm ki kơtâu troh a plâi nuih xuân tro tơdjâk ó. Mơngế ki châi ko pôu pr^ng ko mê kơtêi chiâng kơtâu rế têi, troăng mơheăm chiâng tơhdot, pro chiâng lo têa kơxôu.

‘Mêi, pôu, châi tung ngôa xuân pro mơngế ki tro mê ôh tá chiâng hêng koi.  Mơhé gá vâ hêng koi la koi oh tá chiâng hlâk le\m, pá vâ re\ng châ koi, koi bú iâ ah hiăng riu, lơ tâng kế chuât lơ kế prôk hlối chiâng kơdrâ riu. Tơdroăng mê chiâng tơdjâk ‘mêi troh troăng mơheăm ngoâ, lơ ivá [ă hlối pro ‘mêi tơdroăng rêh ối. Pak^ng oh tá păng koi, ngế ki pôu ‘mêi tung ngôa ối ai mâu rôh châi ko, apoăng châi iâ tê klêi mê rế châi ó, châi ton, châi ối oh tá sôk ah pro chiâng oh tá ‘nâi pâ tung tuăn ngôa [ă hmâng vâi hnê lơ tơpui tối oh tá ‘nâi chôu pâ tung ngôa. 

Mâu ngế ki châi rơlâi pôu tung ngôa xuân hmâ trâm ki pro ‘mêi ‘na tuăn tơmiât, tuăn tơche\ng. Vâi kô re\ng hôu, hmôu pơ hêng hôu [lut tung hiâm [ă ối oh tá sôk, [ă hên ki ê. Ing mê ah, ngế ki pôu ‘mêi tung ngôa hmôu pơ ối hmuâ oh tá vâ lo pá gong ối [ă nho\ng o pơlê pơla [ă vâi kô tơ’lêi chiâng oh tá chiâng tơpui, thăm rế tơ’lêi tơmiât tơdroăng ki chiâng vâ pơhlâ dêi châ. Pak^ng mê, mơngế ki ‘mêi pôu tung ngôa xuân hmâ trâm mâu tơdroăng ki ê: môi tiah rơlâi rơlo tung châ, châ hrế ngăn môi tiah pá ai ivá, tuăn ngôa rế kơdroh, pôu pr^ng ko, vung vế ko, rơlâi tung plâi nuih, ‘mêi tung châ, ôh tá chiâng lăm dế, ‘mêi troăng nu\m [ă hên ki ê.

Châi ko, pôu ‘mêi tung ngôa chiâng vâ pơlât prêi, tâng châ ‘nâi  tơdroăng châi, pôu ko [ă teăm pơlât. Vâ pôi tá ai tơdroăng pôu ‘mêi tung ngôa, pó thế mơ-eăm pêi pro mâu tơdroăng ki hnê tối a kơ’nâi kố:

Ngế ki châi ko, pôu ‘mêi tung ngôa kal thế châ hnê hơ’leh tơdroăng rêh ối, pơtối rak tơdroăng rêh ối ki tơtro. Tơdroăng pơlât ‘na tuăn tơmiât châ pêi pro ahdrối tung tơdroăng pơlât pôu ‘mêi tung ngôa. Ngế ki châi ko, pôu ‘mêi tung ngôa thế tơpui tối ăm mâu ngế ki rơkê ‘na tuăn ngoâ, ‘na tơdroăng pin tơche\ng tơmiât ki tô tuăn, ki stress ki tơná dế trâm vâ mâu [ok thái pơkeăng khăm ‘nâi vâ hnê tơdroăng ki pơlât prêi.

Tung pơla pơlât, kô chiâng hnê ngế ki châi ko, pôu ‘mêi ngôa pơtâp Yoga [ă pơtâp ivá tiô hên túa ki ê vâ ăm mơheăm hyôh tung châ prôk kơtâu le\m, ăm mơheăm prôk tâk troh a ngôa, kâi mơdât tơdroăng ki tơná tơche\ng tơmiât [ă pro le\m ăm tuăn ngôa tơche\ng tơmiât.  

Pak^ng mê, kal thế rêh ối, kâ ôu tro tơdroăng, thế ăm tơná châ koi hlâk 8 chôu rêm hâi, pôi tá pêi cheăng hngăm, pôi tá tơche\ng hên hdrối vâ koi. Kơdroh chôu pêi cheăng, mơdoh hên chôu xah hêi ăm ro tung tuăn, trâm vâi pú tơpui tơno, trâm tơpui tơno [ă dêi nho\ng o xiâm  [ă hên ki ê. Vâ mơngế ki châi ko, ‘mêi tung ngôa mê re\ng le\m, rơpo\ng hngêi, nôu pâ nho\ng o xiâm cho mâu ngế ki kal veăng pơlât. Thế tơru\m pêi pro hên troăng hơlâ pơlât vâ re\ng prêi, hlối ôu pơkeăng, [ă hlối xah hêi ro, pêi cheăng hiâ, pôi tá tơche\ng tơmiât hên lơ stress [ă pôi tá tô tuăn hên. Rơpo\ng hngêi thế ‘nâi tơpui hơlêm, mơhnhôk mơ-eăm tơkâ luâ, tơpui hên [ă mâu ngế ki châi ko, pôu tung ko vâ vâi pôi tá tô tuăn, pôi tá tơche\ng hên tơdroăng ki oh tá tro, vâ vâi vêh tơmiât tơdroăng ki le\m tro [ă ôh tá tô tuăn hên.

Diệu Hà rah chêh.

Gương tơplôu [ă tơbleăng