VOV4.Sêdang - Pơkeăng kháng sinh cho môi tung mâu tơdroăng ki tí tăng ‘nâi rơkê kân má môi dêi kơvâ ngăn pơkeăng. Tơdroăng ki ai mâ dêi kháng sinh hiăng pơlât lối rơtuh ngế prêi ing mâu pơreăng tâ tú rơ-iô. Laga, tơdroăng ki xúa hên luâ râ kháng sinh mê dế chiâng tơdroăng ki pro pá puât nôkố, gá cho xiâm kối pro kháng sinh ôh tá xêt. Drêng kháng sinh ôh tá hlo tơ-[rê klâi xuân cho rôh kuăn mngế athế trâm [ă hên tơdroăng ki ôh tá tơniăn ‘na ivá, thăm nếo kô hlâ. Xua mê, xúa kháng sinh tro tơdroăng ki hnê mơhno cho kal khât.

Kháng sinh cho mâu trếo ki ai xiâm rếi vi sinh vật, châ tê tơku\m lơ tơku\m hoă hok, mơni kô kâi kơdê hlâ lơ mơdât xông rơdêi dêi vi khuẩn pro ai pơreăng. Tiô riân nôkố ai dâng 8 rơpâu túa kháng sinh, tung mê ai dâng 100 túa châ xúa tung pơkeăng [ă khăm pơlât. Tơdjâk dêi kháng sinh cho xúa vâ pơlât mâu pơreăng ou xua vi khuẩn êi xôu, êi troăng nu\m, êi tung tuăn, châi hrê, ou tung mơheăm [ă hên ki ê. Kháng sinh ôh tá ai tơdjâk klâi tung tơdroăng pơlât mâu pơreăng xua virus môi tiah kơ-o, kơ-ôk [ă hên ki ê.

Laga nôkố, hên ngế tá hâi ‘nâi nhên ‘na ki tơ-[rê gá, chiâng tơdjâk troh tơdroăng ki xúa hên luâ râ kháng sinh, klêi mê ôh ti xê kum klâi tung tơdroăng pơlât mê ối trâm tơdroăng ki ê nếo dêi pơkeăng. Mâu tơdroăng ki tơtrâ dêi pơkeăng kháng sinh châ 1/5 mâu ngế ki pơlât tơdrêng tơdjâk troh pơkeăng. Tơdroăng ki xúa kháng sinh hmâng vâ xuân cho xiâm kối pro kháng sinh ôh tá xêt. Tơkéa vâ tối cho ôh tá kâi mơdât vi khuẩn, kháng sinh ôh tá kâi vâ kơdê mâu pơreăng. Tơdroăng kố tơdjâk kân troh hnoăng cheăng pơlât tơdrêng [ă pơlât tamo.

Ngế pro pơkeăng inâi Đặng Sang, pơkuâ [ơrô Rak tơniăn ki dâi le\m, Ko\ng ti tơlo liăn Pơkeăng – Kế tơmeăm pơkeăng khăm pơlât Dak Lak ăm ‘nâi:

‘’Xiâm kối chiâng mơdât kháng sinh, apoăng cho roê pơkeăng kháng sinh ki ôh tá ai đơn chêh tối dêi [ok thái pơkeăng. Má péa, ngế ki tamo hmôu pơ pơkâ thế xúa pơkeăng kháng sinh ăm dêi tơná. Má pái pơlât ôh tá tu\m hâi pơkâ. Drêng xúa kháng sinh la ôh ti kâi kơdê mâu kế ki pro chiâng pơreăng mê mâu vi khuẩn, kơmeăn kô xông kân tiah hmâ nếo, tơdroăng kố pro ăm ngế ki tamo mê chiâng rế râ tâ mơni kô mơnhâu troh ivá châ chăn. Tơ’nôm amê nếo, kháng sinh pro ăm pin ’no liăn pơlât hên tâ, hâi khế pơlât ton tâ [ă pơlât kô tơpá tâ’’.

Pơkeăng kháng sinh ôh ti xê to pơlât ăm mơngế mê ối xúa tung păn mơnăn mơnoâ, í peâp, ká xi xo\ng. Pak^ng tơdroăng ki pơlât ăm tơmeăm păn, kháng sinh ối tro vâi hơ’lâk tung kế kâ rêm hâi vâ tơmeăm păn re\ng kân, hngăm, kơdroh rơmâ, pro ai hơ’nêh, kơdroh mâu kế ki kâ, ngăn le\m mơnâ mâ. Thăm nếo hên tíu ối xúa mâu túa kháng sinh mơdêk pro ki hngăm ki hiăng tro vâi mơdât xua gá pro chiâng u\m tung châ ăm mâu ngế ki kâ xúa ton xo\n.

Xua pơkeăng kháng sinh châ hơ’lâk tung kế kân rêm hâi [ă laga hơ’lâk iâ mê ‘na ki ton xo\n gá ôh tá ai tu\m ivá vâ kâi kơdê vi khuân mê tơ’lêi hlâu pro ôh ti kâi mơdât pơreăng drêng xúa kháng sinh. Drêng kố, pơkeăng ôh tá ai tơdjâk klâi xếo tung tơdroăng ki pơlât drêng mâu kế tơmeăm păn tro tâ pơreăng, mê ah chiâng hlâ.

Tơdroăng kố pro tro lu\p ‘na liăn ngân ăm mâu ngế ki mơdró la ‘mêi troh ivá châ chăn mâu ngế ki roê xúa. Tâng xúa mâu tơmeăm ki ai rơlối kháng sinh, malối cho mâu kháng sinh hiăng tro mơdât, ‘na ki ton xo\n kô ai hên pơreăng ki rơ-iô. Ngế ki ngăn ‘na pro pơkeăng Đặng Sang, pơkuâ {ơrô Rak tơniăn ki dâi le\m, Ko\ng ti tơlo liăn mơjiâng pơkeăng xúa tung khăm pơlât Dak Lak ăm ‘nâi tơ’nôm:

‘’Tâng kuăn mơngế roê kâ mâu kế tơmeăm ki ai rơlối kháng sinh kô pro ai mâu tơdroăng tơdjâk a kơ’nâi kố: Má môi cho pro tơdjâk troh troăng klêa, thăm nếo chiâng pôu ‘mêi. {ă mâu ngế ki ai ivá ôh tá khoh [ă kháng sinh kô pro ai tơdroăng ki ôh tá khoh kháng sinh tung pơla xúa. Mơ’nui, drêng châ chăn ngế ki tamo tro tâ pơreăng, tơdroăng ki xúa kháng sinh pơlât tamo mơni kô tơpá tâ’’.

Vâ pơlât [ă kháng sinh châ tơ-[rê má môi, rêm ngế kal chôu vế [ă pêi pro mâu tơdroăng pơkâ a kơ’nâi kố:

-Kháng sinh bu xúa vâ pơlât mâu pơreăng xua vi khuẩn pro, ôh tá ai pơxúa [ă mâu pơreăng xua virus.

-Kháng sinh kô pro ăm pin trâm hên tơdroăng ki ê mê bu xúa kháng sinh drêng kal khât [ă athế ai tơdroăng ki hnê mơhno, chêh đơn pơkeăng dêi ngế [ok thái pơkeăng.

-Rêm túa kháng sinh bu tơ-[rê [ă mâu túa vi khuẩn kâi mơdât mê pôi tá hmôu pơ roê xêh pơkeăng kháng sinh drêng tá hâi châ [ok thái pơkeăng khăm séa ngăn.

-Rêm ngế ki ivá châ chăn [ă tâ pơreăng phá tơ-ê dêi rơpó, pôi tá xúa đơn pơkeăng kháng sinh dêi ngế ki kố pơlât ăm ngế ki tá.

-Pôi tá hmôu pơ xúa kháng sinh tung păn mơnăn mơnoâ. Kal tiâ mơnhên kăn [o# pơlât mơnăn mơnoâ drêng í peâp tro pơreăng.

Pak^ng mê, vâ hbrâ mơdât mâu pơreăng tâ tú kal jíu ko\ng đi đo [ă kơ-[o\ng kơdê pơreăng, ôu kâ krúa le\m, mơdêk ivá kâi trâng [ă mâu rôh kâ hmê ki ai hên trếo piê, pơtâp ivá, pâk tu\m pơkeăng hbrâ mơdât pơreăng.

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng