Pơrea\ng châ klêa, eâk lo têa a vâi hdrêng [a\ túa hbrâ mơdât – Hâi 3 lơ 23.09.2015
Thứ tư, 00:00, 23/09/2015

          VOV4.Sêdang - Châi klêa, eâk lo têa cho mâu pơrea\ng hmâ trâm a vâi hdrêng. A vâi hdrêng pá kơdâm 3 hơnăm rêm hơnăm kô tâ 1 troh 3 roh pơrea\ng châi klêa, eâk lo têa. Tiô Khu xiâm pơkuâ ngăn pơkeăng [a\ khăm pơlât lâp plâi tơnêi tối, rêm hơnăm ai dâng 1 rơtal 500 rơtuh ngế vâi hdrêng châi klêa, eâk lo têa, tung mê ai sap 1,5 troh 2,5 rơtuh ngế hlâ. Ki hên vâi hdrêng hlâ xua châi klêa, eâk lo têa pá kơdâm 2 hơnăm [a\ rêh ối a mâu kong têa dế mơnhông mơdêk.

            Vâi hdrêng châi klêa, eâk lo têa xua hên tơdroăng, laga hmâ trâm má môi choa pơrea\ng troăng klêa, tâ virus, vi trung, lơ oâ ngâng. Pak^ng mê, vâi hdrêng châi klêa, eâk lo têa ôh tá tơtro [a\ kế kâ, tơdroăng ôu kâ ôh tá tơtro [a\ rơxông hơnăm, ôu hên pơkeăng hbrâ mơdât pơrea\ng ton hâi [a\ hía hé.

            Vâ hlê ple\ng tơ’nôm ‘na pơrea\ng kố [a\ túa hbrâ mơdât, ngin hiăng ai roh trâm tơpui tơno [a\ [ok thái pơkeăng chuyên khoa 2 Lê Vũ Thức – kăn pơkuâ kơbong pơlât vâi hdrêng, hngêi pơkeăng kân kong pơlê Kon Tum.

            *Ô [ok thái pơkeăng, tung mâu hơnăm achê kố, pơrea\ng châi klêa, eâk lo têa a vâi hdrêng xông tâ tú môi tiah lâi, mê [a\ vâi hdrêng a kơpong ki lâi tơ’lêi xông tâ pơrea\ng hên tâ?

            -Pơrea\ng châi klêa eâk lo têa a vâi hdrêng hmâ hlo rêm hơnăm. Hên vâi hdrêng châi klêa eâk lo têa xua tro tâ pơrea\ng troăng klêa, hmâ trâm a mâu khế rơnó tô kố. Pơrea\ng châi klêa eâk lo têa xua virus hmâ trâm a mâu khế rơnó hngiú. Laga tâi tâng rêm khế tung hơnăm pơrá ai vâi hdrêng châi klêa eâk lo têa. Vâi hdrêng a kơpong pơlê kong kơdrâm lơ thôn pơlê, tíu ki lâi xuân ai vâi hdrêng châi klêa eâk lo têa môi tiah dêi pó’’.

            *{a\ ivá dêi vâi hdrêng, pơrea\ng châi klêa eâk lo têa a vâi hdrêng, pơrea\ng châi klêa eâk lo têa rơ-iô môi tiah lâi ô [ok thái pơkeăng?

            -Pơrea\ng châi klêa eâk lo têa cho pơrea\ng hmâ trâm a vâi hdrêng, laga tâng ôh tá pơlât tro [a\ teăm tơdrêng, kô rơ-iô troh ivá châ chăn. Ki rơ-iô má môi têa tung châ kô x^ng. {a\ mâu vâi hdrêng ôh tá pâk tơ’mot têa sơ-rôm tung châ teăm tơdrêng, kô x^ng têa tung châ [a\ pro tôu hngiú tung châ ôh tá tơniăn, kô tơ’lêi hlâ tâng x^ng têa lối hên tung châ. Pak^ng mê tơdjâk, chiâng pro ôh tá ai trếo piê tung châ, xua đi đo châi klêa eâk lo têa, tâng ôh tá ăm vâi hdrêng ôu kâ tu\m, kô hía trếo kơhiâm tung châ klêi kơ’nâi eâk lo têa. Hrế [a\ châi klêa eâk lo têa cho pơrea\ng pro. Mâu vâi hdrêng ki châi klêa eâk lo têa râ ó, kô chiâng hrế tâng ôh tá rak ngăn tơtro khât. Thăm nếo mâu vâi hdrêng ki hrế kô tơ’lêi châi klêa eâk lo têa, xua mê, kô tơdjâk troh tơdroăng xông kân ‘na châ [a\ ivá dêi vâi hdrêng. Ga pro mơdon hâi, tơbrêi, mơ’no hrê hên liăn ngân ăm rơpo\ng [a\ pơlê pơla.

*Pro ti lâi  vâ mâu nôu pâ re\ng châ ‘nâi kuăn tơná tro châi klêa?

-Pơchông [ă mâu pơreăng châi klêa cho môi túa pơreăng ki tơ’lêi ‘nâi, bú hlo vâi ‘ne\ng lăm pơyâng lối 3 hdroh, eâk lo to têa ngăn tơviah tung pơla 24 chôu, kô ‘nâi vâi ‘ne\ng hiăng châi klêa râ. Pak^ng mâu tơdroăng ăm ‘nâi ki ê cho vâi ‘ne\ng eâk lo mơheăm xua vi khua#n mot tung troăng klêa. Lơ mâu vâi ‘ne\ng châi klêa hiăng ton lối tơdế khế, vâi tối cho châi klêa ki ton hâi. {ă mâu vâi ‘ne\ng ki x^ng têa tung châ mê thế ngăn i krâu, kô ai mâu tơdroăng ăm hlo, hlo vâi ‘ne\ng ối rơlâi rơlo, hmếo pơkoi ton, ‘nâ hía vâi khăng krôk, mâ trâu kơhlo\ng, iâ lăm nu\m ngăn tiô kô gá ôh tá ai têa hên lơ ôh tung châ [ă ai tơdroăng ki pơrá phá ê nếo.

*Drêng châ ‘nâi vâi ‘ne\ng châi klêa eâk lo têa, mâu nôu pâ thế pro tiah lâi?

-Tối troh tơdroăng châi klêa eâk lo têa vâi ‘ne\ng ôh tá ai têa tung châ xua lăm pơyâng hên. Tơdroăng ki kal athế ôu tơ’nôm têa, [ă ôu tơ’nôm oresol. Pak^ng mê, tâng a hngêi ôh tá rôe ‘măn oresol mê xuân chiâng ăm vâi ‘ne\ng ôu mâu têa ki ê, pơtân drêng tá hâi ai pơkeăng oresol, môi tiah ôu têa pế rơhé ki râm po, ăm ôu têa plâi ‘lâu, rơthăm xuân chiâng ăm ôu têa ki pế la hiăng ngê xuân tơtro vâ tơ’nôm têa ăm vâi ‘ne\ng ki châi klêa eâk lo têa. Tơdroăng ki má péa thế ăm vâi ‘ne\ng kâ hên rôh. Kâ hên akố ôh tá xê kâ hên môi hdrôh, mê thế kâ hên rôh la kâ i iâ. Kâ mâu kế kâ ki rơpâ tơ’lêi liê vâ vâi ‘ne\ng châi klêa ôh tá ai ivá hrik xo trếo kơhiâm mê  ăm vâi kâ hên rôh vâ tung châ vâi châ xo trếo kơhiâm vâ mơdât ki hrế, ôh tá păng kân môi tiah hiăng tối kơpêng.

*{ok thái pơkeăng ăm ‘nâi mâu tơdroăng ki ôh tá tro ki mâu nôu pâ hmâ pro drêng vâi ‘ne\ng châi klêa eâk lo têa?

-Ki ôh tá tro hmâ hlo pêi pro malối [ă nôu pâ drêng kuăn ‘ne\ng châi klêa eâk lo têa mê vâi ôh tá vâ ăm vâi ‘ne\ng ôu têa, ‘nâ hía ăm kâ tu\m. Kơdroh ăm ôu têa kô kơdroh lăm pơyâng hên rôh, la châ khât gá ôh tá xê tiah mê. Pin ôh tá ăm ôu têa vâi ‘ne\ng kô rế pá ai têa tung châ [ă kô rế rơ-iô. Ki ôh tá tro má péa nếo, cho mâu tơdroăng ăm ôu pơkeăng khăng sinh ki tí tăng rôe xêh a mâu tíu tê pơkeăng. Xua ki xiâm hmâ hlo vâi ‘ne\ng châi klêa eâk lo têa xua ing virus bú ăm ôu tơ’nôm têa [ă ăm kâ tơ’nôm kế kâ tro tơdroăng ah vâi kô prêi le\m xêh ôh tá êa ôu pơkeăng khăng sinh. Pak^ng mê, ai mâu ki ‘nâ ối ăm ôu pơkeăng vâ râng têa tung châ, ôh tá ăm vâi ‘ne\ng chiâng hêng pơyâng. Môi tiah pơkeăng pu\m, lơ mâu pơkeăng ki pro ing rêi hlá nhâ loăng ‘lo. Mâu pơkeăng mê ko kơdroh lăm pơyâng laga gá kô pro ‘mêi, kô pro vâi ‘ne\ng chiâng mơđu\ng klêa, chiâng toăng pơreăng tung troăng klêa ton tâ. Pak^ng mâu pơkeăng kố ối pro vâi ‘ne\ng rơlâi rơlo, vâi ‘ne\ng ôh tá vâ kâ kế, thăm nếo mâu pơkeăng ki mê kô pro chiâng hơ- ôu, pôu ‘mêi, pro chiâng chiên tâk.

*Hbrâ mơdât pơreăng la lâi tro tâ pơlât, {ok thái pơkeăng kô ăm ‘nâi mâu túa pơlât ki ‘ló tung hbrâ mơdât châi klêa eâk lo têa?

-Pơreăng châi klêa eâk lo têa kô chiâng hbrâ mơdât. Vâ ăm vâi ‘ne\ng ví tơdroăng châi klêa mê mâu nôu pâ thế tơtro\ng mâu tơdroăng kơ’nâi kố:

Má môi, mâu vâi ‘ne\ng tung pơla dế âu tôu nôu thế ăm âu tu\m khế xua tung têa tôu nôu ai tu\m trếo kơhiâm ki le\m [ă tung mê ai trếo ki pro ăm ivá kâi mơdât mâu pơreăng pro châi klêa pơyâng lo têa.

Tơdroăng ki má péa ôu têa krúa. Têa krúa xúa pế pơchên hmê kơchâi, pế ôu xuân tung tơdroăng ‘na pêi krúa, mơgrúa châ chăn ăm vâi ‘ne\ng. Tâng pế ôu têa ôh tá krúa kố cho xiâm ki pro tơ’lêi tâ tú pơreăng châi klêa. 

Tơdroăng ki má péa, ‘na pêi krúa kế kâ, thế ăm vâi ‘ne\ng kâ kế ki chên. Kế kâ ki hiăng klêi pế thế ăm kâ tơdrêng ôh tá ai rối pruân [ă drêng rối pruân mê mâu pơreăng kô tiô chêng rối krêa a kế kâ. Kế kâ, malối tung rơnó kong tô mơdrăng kal thế kâ tâi mâu kế kâ pôi ta lôi ton. Xuân ôh tá chiâng kâ mâu kế kâ ki ‘măn lôi ton tung kơtuh hngiú. Kế kâ lôi ton tung kơtuh hngiú pin dó xêh gá krúa la hiăng hluâ hâi chôu pơkâ chiâng kâ, tâng ăm vâi ‘ne\ng kâ kô tơ’lêi tro châi klêa.

*Hôm mơnê kô [ok thái pơkeăng hiăng hnê tối ‘na tơdroăng kố!

Gương prế A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng

 

 

 

Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC