VOV4.Sêdang - Châi klêa, eâk lo têa cho mâu pơrea\ng hmâ trâm a vâi hdrêng. A vâi hdrêng pá kơdâm 3 hơnăm rêm hơnăm kô tâ 1 troh 3 roh pơrea\ng châi klêa, eâk lo têa. Tiô Khu xiâm pơkuâ ngăn pơkeăng [a\ khăm pơlât lâp plâi tơnêi tối, rêm hơnăm ai dâng 1 rơtal 500 rơtuh ngế vâi hdrêng châi klêa, eâk lo têa, tung mê ai sap 1,5 troh 2,5 rơtuh ngế hlâ. Ki hên vâi hdrêng hlâ xua châi klêa, eâk lo têa pá kơdâm 2 hơnăm [a\ rêh ối a mâu kong têa dế mơnhông mơdêk.
Vâi
hdrêng châi klêa, eâk lo têa xua hên tơdroăng, laga hmâ trâm má môi choa
pơrea\ng troăng klêa, tâ virus, vi trung, lơ oâ ngâng. Pak^ng mê, vâi hdrêng
châi klêa, eâk lo têa ôh tá tơtro [a\ kế kâ, tơdroăng ôu kâ ôh tá tơtro [a\
rơxông hơnăm, ôu hên pơkeăng hbrâ mơdât pơrea\ng ton hâi [a\ hía hé.
Vâ
hlê ple\ng tơ’nôm ‘na pơrea\ng kố [a\ túa hbrâ mơdât, ngin hiăng ai roh trâm
tơpui tơno [a\ [ok thái pơkeăng chuyên khoa 2 Lê Vũ Thức –
*Ô
[ok thái pơkeăng, tung mâu hơnăm achê kố, pơrea\ng châi klêa, eâk lo têa a vâi
hdrêng xông tâ tú môi tiah lâi, mê [a\ vâi hdrêng a kơpong ki lâi tơ’lêi xông
tâ pơrea\ng hên tâ?
-Pơrea\ng châi klêa eâk lo têa a vâi
hdrêng hmâ hlo rêm hơnăm. Hên vâi hdrêng châi klêa eâk lo têa xua tro tâ
pơrea\ng troăng klêa, hmâ trâm a mâu khế rơnó tô kố. Pơrea\ng châi klêa eâk lo
têa xua virus hmâ trâm a mâu khế rơnó hngiú. Laga tâi tâng rêm khế tung hơnăm
pơrá ai vâi hdrêng châi klêa eâk lo têa. Vâi hdrêng a kơpong pơlê kong kơdrâm
lơ thôn pơlê, tíu ki lâi xuân ai vâi hdrêng châi klêa eâk lo têa môi tiah dêi
pó’’.
*{a\
ivá dêi vâi hdrêng, pơrea\ng châi klêa eâk lo têa a vâi hdrêng, pơrea\ng châi
klêa eâk lo têa rơ-iô môi tiah lâi ô [ok thái pơkeăng?
-Pơrea\ng châi klêa eâk lo têa cho
pơrea\ng hmâ trâm a vâi hdrêng, laga tâng ôh tá pơlât tro [a\ teăm tơdrêng, kô
rơ-iô troh ivá châ chăn. Ki rơ-iô má môi têa tung châ kô x^ng. {a\ mâu vâi
hdrêng ôh tá pâk tơ’mot têa sơ-rôm tung châ teăm tơdrêng, kô x^ng têa tung châ
[a\ pro tôu hngiú tung châ ôh tá tơniăn, kô tơ’lêi hlâ tâng x^ng têa lối hên
tung châ. Pak^ng mê tơdjâk, chiâng pro ôh tá ai trếo piê tung châ, xua đi đo
châi klêa eâk lo têa, tâng ôh tá ăm vâi hdrêng ôu kâ tu\m, kô hía trếo kơhiâm
tung châ klêi kơ’nâi eâk lo têa. Hrế [a\ châi klêa eâk lo têa cho pơrea\ng pro.
Mâu vâi hdrêng ki châi klêa eâk lo têa râ ó, kô chiâng hrế tâng ôh tá rak ngăn
tơtro khât. Thăm nếo mâu vâi hdrêng ki hrế kô tơ’lêi châi klêa eâk lo têa, xua
mê, kô tơdjâk troh tơdroăng xông kân ‘na châ [a\ ivá dêi vâi hdrêng. Ga pro
mơdon hâi, tơbrêi, mơ’no hrê hên liăn ngân ăm rơpo\ng [a\ pơlê pơla.
*Pro ti lâi vâ mâu nôu pâ re\ng châ ‘nâi kuăn tơná tro
châi klêa?
-Pơchông
[ă mâu pơreăng châi klêa cho môi túa pơreăng ki tơ’lêi ‘nâi, bú hlo vâi ‘ne\ng
lăm pơyâng lối 3 hdroh, eâk lo to têa ngăn tơviah tung pơla 24 chôu, kô ‘nâi
vâi ‘ne\ng hiăng châi klêa râ. Pak^ng mâu tơdroăng ăm ‘nâi ki ê cho vâi ‘ne\ng
eâk lo mơheăm xua vi khua#n mot tung troăng klêa. Lơ mâu vâi ‘ne\ng châi klêa
hiăng ton lối tơdế khế, vâi tối cho châi klêa ki ton hâi. {ă mâu vâi ‘ne\ng ki
x^ng têa tung châ mê thế ngăn i krâu, kô ai mâu tơdroăng ăm hlo, hlo vâi ‘ne\ng
ối rơlâi rơlo, hmếo pơkoi ton, ‘nâ hía vâi khăng krôk, mâ trâu kơhlo\ng, iâ lăm
nu\m ngăn tiô kô gá ôh tá ai têa hên lơ ôh tung châ [ă ai tơdroăng ki pơrá phá
ê nếo.
*Drêng châ ‘nâi vâi ‘ne\ng châi klêa
eâk lo têa, mâu nôu pâ thế pro tiah lâi?
-Tối
troh tơdroăng châi klêa eâk lo têa vâi ‘ne\ng ôh tá ai têa tung châ xua lăm
pơyâng hên. Tơdroăng ki kal athế ôu tơ’nôm têa, [ă ôu tơ’nôm oresol. Pak^ng mê,
tâng a hngêi ôh tá rôe ‘măn oresol mê xuân chiâng ăm vâi ‘ne\ng ôu mâu têa ki ê,
pơtân drêng tá hâi ai pơkeăng oresol, môi tiah ôu têa pế rơhé ki râm po, ăm ôu
têa plâi ‘lâu, rơthăm xuân chiâng ăm ôu têa ki pế la hiăng ngê xuân tơtro vâ
tơ’nôm têa ăm vâi ‘ne\ng ki châi klêa eâk lo têa. Tơdroăng ki má péa thế ăm vâi
‘ne\ng kâ hên rôh. Kâ hên akố ôh tá xê kâ hên môi hdrôh, mê thế kâ hên rôh la
kâ i iâ. Kâ mâu kế kâ ki rơpâ tơ’lêi liê vâ vâi ‘ne\ng châi klêa ôh tá ai ivá
hrik xo trếo kơhiâm mê ăm vâi kâ hên rôh
vâ tung châ vâi châ xo trếo kơhiâm vâ mơdât ki hrế, ôh tá păng kân môi tiah
hiăng tối kơpêng.
*{ok thái pơkeăng ăm ‘nâi mâu
tơdroăng ki ôh tá tro ki mâu nôu pâ hmâ pro drêng vâi ‘ne\ng châi klêa eâk lo
têa?
-Ki
ôh tá tro hmâ hlo pêi pro malối [ă nôu pâ drêng kuăn ‘ne\ng châi klêa eâk lo
têa mê vâi ôh tá vâ ăm vâi ‘ne\ng ôu têa, ‘nâ hía ăm kâ tu\m. Kơdroh ăm ôu têa
kô kơdroh lăm pơyâng hên rôh, la châ khât gá ôh tá xê tiah mê. Pin ôh tá ăm ôu
têa vâi ‘ne\ng kô rế pá ai têa tung châ [ă kô rế rơ-iô. Ki ôh tá tro má péa
nếo, cho mâu tơdroăng ăm ôu pơkeăng khăng sinh ki tí tăng rôe xêh a mâu tíu tê
pơkeăng. Xua ki xiâm hmâ hlo vâi ‘ne\ng châi klêa eâk lo têa xua ing virus bú
ăm ôu tơ’nôm têa [ă ăm kâ tơ’nôm kế kâ tro tơdroăng ah vâi kô prêi le\m xêh ôh
tá êa ôu pơkeăng khăng sinh. Pak^ng mê, ai mâu ki ‘nâ ối ăm ôu pơkeăng vâ râng têa
tung châ, ôh tá ăm vâi ‘ne\ng chiâng hêng pơyâng. Môi tiah pơkeăng pu\m, lơ mâu
pơkeăng ki pro ing rêi hlá nhâ loăng ‘lo. Mâu pơkeăng mê ko kơdroh lăm pơyâng
laga gá kô pro ‘mêi, kô pro vâi ‘ne\ng chiâng mơđu\ng klêa, chiâng toăng
pơreăng tung troăng klêa ton tâ. Pak^ng mâu pơkeăng kố ối pro vâi ‘ne\ng rơlâi
rơlo, vâi ‘ne\ng ôh tá vâ kâ kế, thăm nếo mâu pơkeăng ki mê kô pro chiâng hơ-
ôu, pôu ‘mêi, pro chiâng chiên tâk.
*Hbrâ mơdât pơreăng la lâi tro tâ
pơlât, {ok thái pơkeăng kô ăm ‘nâi mâu túa pơlât ki ‘ló tung hbrâ mơdât châi
klêa eâk lo têa?
-Pơreăng
châi klêa eâk lo têa kô chiâng hbrâ mơdât. Vâ ăm vâi ‘ne\ng ví tơdroăng châi
klêa mê mâu nôu pâ thế tơtro\ng mâu tơdroăng kơ’nâi kố:
Má
môi, mâu vâi ‘ne\ng tung pơla dế âu tôu nôu thế ăm âu tu\m khế xua tung têa tôu
nôu ai tu\m trếo kơhiâm ki le\m [ă tung mê ai trếo ki pro ăm ivá kâi mơdât mâu
pơreăng pro châi klêa pơyâng lo têa.
Tơdroăng
ki má péa ôu têa krúa. Têa krúa xúa pế pơchên hmê kơchâi, pế ôu xuân tung
tơdroăng ‘na pêi krúa, mơgrúa châ chăn ăm vâi ‘ne\ng. Tâng pế ôu têa ôh tá krúa
kố cho xiâm ki pro tơ’lêi tâ tú pơreăng châi klêa.
Tơdroăng
ki má péa, ‘na pêi krúa kế kâ, thế ăm vâi ‘ne\ng kâ kế ki chên. Kế kâ ki hiăng
klêi pế thế ăm kâ tơdrêng ôh tá ai rối pruân [ă drêng rối pruân mê mâu pơreăng
kô tiô chêng rối krêa a kế kâ. Kế kâ, malối tung rơnó kong tô mơdrăng kal thế
kâ tâi mâu kế kâ pôi ta lôi ton. Xuân ôh tá chiâng kâ mâu kế kâ ki ‘măn lôi ton
tung kơtuh hngiú. Kế kâ lôi ton tung kơtuh hngiú pin dó xêh gá krúa la hiăng
hluâ hâi chôu pơkâ chiâng kâ, tâng ăm vâi ‘ne\ng kâ kô tơ’lêi tro châi klêa.
*Hôm mơnê kô [ok thái pơkeăng hiăng
hnê tối ‘na tơdroăng kố!
Gương
prế A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng
Viết bình luận