VOV4.Sêdang - Châi kơdó kuăn ngé nu\m lo têa nheăn cho môi tung mâu pơrea\ng ‘na mâ hmâ trâm xua pơrea\ng nu\m lo têa nheăn pro. Kố cho môi tung mâu xiâm kối pro mâ ôh tá xáo hlo, plôm mâ a mơngế hơnăm hiăng krâ. Re\ng châ hlo [a\ pơlât teăm tơdrêng pơrea\ng kố cho tơdroăng ki kal vâ mơngế hơnăm hiăng krâ rêh ối sôk ro, mo châ.

            Kơdó kuăn nge cho troăng hveăn dêi mâ, ai hnoăng tơdah ki trâ mâ hâi [a\ pơtroh ki trâ mâ hâi troh a mâ. Kố cho kế tơmeăm ki kal má môi dêi mâ, kum mơngế hlo ki trâ [â eăng mâ hâi [a\ hlo um rơtâ tá. Kơdó kuăn nge kô chiâng tro ‘mêi tiô hâi khế hơnăm, xua tơdjâk tro pơrea\ng tung châ, tung mê ki má lối cho pơrea\ng nu\m lo têa nheăn.

Ki xiâm dêi pơreăng nu\m nheăn a mâ ăm hlo oh tá hleăng le\m a mâu troăng mơheăm a kơdó kuăn nge. Ki xiâm hmâ hlo a mâu ki châi mơheăm tung dế mâ nu\m nheăn kô pro mâ rế oh tá hleăng, mâ ngăn rế oh tá xáo hlo, tâng ó kô pro chiâng êi troăng mơheăm kơdó kuăn nge, pơtong kơdó kuăn ngé [ă tơdroăng châi ki ê. Tâng ôh tá re\ng châ ‘nâi [ă oh tá teăm pơlât kô chiâng plôm mâ.

Pôa Ngô Văn Tỉnh, 65 hơnăm ối a bêng thống Nhất, pơlê kong kơdrâm Buôn Ma Thuột pơlât châi kơdó kuăn nge mâ xua nu\m nheăn a hngêi pơkeăng pơlât Mâ Daklak hiăng lối 4 khế kố. Kơtăn kố vâ chê môi hơnăm, pôa nếo ‘nâi tơná nu\m nheăn tuyp 2,  ôh tá ton ing mê, mâ dêi pôa rế oh tá le\m, ngăn oh tá hleăng, tá troh mâ lo mơheăm, pôa nếo mot pơlât tơdrêng [ă ‘nâi dêi tơná châi kơdó kuăn nge xua tơdroăng châi nu\m nheăn pro. Klêi kơ’nâi pơlât, nôkố mâ pôa Tỉnh châ hơ’lêh hên, pôa Ngô Văn Tỉnh ăm ‘nâi: Kơhâi dế hâi ki mê, a dế pêi cheăng kơdrâ lo mơheăm, tâ môi tiah ai hên kơxái ku kuăn tung mâ. Á ngah xêh lơ tuih ing kuâ hngêi klêh. A têk ko\ng pê ngăn oh tá hlo ki klâi, klêi mê kơdrâ hlo rế rơmăng.

          Tiô Hngêi pơkeăng pơlât Mâ kong pơlê Daklak ăm hlo, tung kơxo# mâu ngế châi ‘na mâ hmâ trâm hlo a mâu hơnăm hiăng krâ châi kơdó kuăn nge mâ nu\m nheăn ối má 3. {ok thái pơkeăng Nguyễn Thị Mỹ Tiên, ngăn ‘na kơvâ Glocom- kơdó kuăn nge - hơ’nêh pak^ng kloăng mâ - hngêi pơkeăng pơlât Mâ kong pơlê Daklak ăm ‘nâi: Hmâ hlo kơ’nâi 5 hơnăm sap ing ‘nâi hiăng ai tơdroăng châi nu\m nheăn, mê kơxo# mơngế châi kơdó kăn nge mâ, nu\m nheăn rế hên. La xuân ai ngế ki ‘nâ, péa tơdroăng châi mê châ ‘nâi tơdrêng môi hdroh. Châi kơdó kuăn nge nu\m nheăn ai hên rôh. Tâng châ ‘nâi [ă re\ng teăm pơlât kô ngah prêi le\m. Tâng khăm ‘nâi drêng hiăng râ, drêng lo mơheăm hên tơpá vâ châ pơlât prêi le\m, hên ngế ôh tá ngah le\m môi tiah hdrối nah xếo.

          Sap apoăng hơnăm 2016 troh nôkố, hngêi pơkeăng pơlât mâ hiăng pơlât lối 70 ngế ki châi kơdó kuăn nge mâ, nu\m nheăn. La tiô mâu [ok thái pơkeăng tối, kơxo# mơngế châi hâi châ ‘nâi tung kuăn pơlê mơni kô ối hên, xua rôh apoăng, xua mâ rế hía rế oh tá xao hlo, mê mơngế ki tro châi hâi tâ dêi ki klâi ôh. Troh drêng hiăng tâ tơviah tâ, lăm khăm mê hiăng ‘nâi hiăng châi ó, tơpá vâ pơlât prêi . {ok thái pơkeăng Nguyễn Thị Mỹ Tiên ăm ‘nâi tơ’nôm: Ki châi ó má môi cho châi nu\m nheăn tơdjâk troh a mâ cho châi tung kloăng mâ [ă kơdó kuăn nge nu\m nheăn. La châi kơdó kuăn nge nu\m nheăn vâi oh tá vâ re\ng vâ pơlât. Xua mê, [ă mâu ngế klêi châ ‘nâi dêi tơná nu\m nheăn thế lăm khăm a [ok thái pơkeăng ‘na kơvâ pơlât mâ vâ châ khăm ngăn nhên. Ngăn tiô kơ châi râ lơ ôh [ok thái pơkeăng vâ hnê ôu pâk pơkeăng, pơlât ki tơtro.

          {ă tơdroăng ki tơ-[rê dêi ‘na pơkeăng khăm pơlât tiô rôh ton nah, tơdroăng khăm pơlât kơdó kuăn nge mâ nu\m nheăn vâ kơdroh ki châi, mơdât tro rong a mâ hiăng tơ’lêi hlâu tâ.  

Nôkố ai péa túa pơlât châi kơdó kuăn nge nu\m nheăn cho: Laser quang đông [ă pâk pơkeăng nội nhãn. Mâu túa pơlât mê vâ kơdroh ki lơ chiâng châi tơdroăng ki ê, mơdêk ivá troăng mơheăm mâ lơ lo mơheăm, pơtối ăm mâ ngế ki châi hleăng le\m. {ok thái pơkeăng chuyên khoa 2 Nguyễn Thái Hà, Kăn pơkuâ hngêi pơkeăng pơlât mâ kong pơlê Daklak ăm ‘nâi: Nôkố, hngêi pơkeăng pơlât mâ châ hbrâ tu\m hên tơmeăm, kơmăi kơmok pơlât túa ki nếo vâ re\ng châ ‘nâi mâu tơdroăng a kơdó kuăn nge  môi tiah xup ngăn tung mâ, xup quang học, siêu âm mâ [ă xup troăng mơheăm huỳnh quang vâ séa ngăn mâu tíu tro rong troăng mơheăm mâ. Tung tơdroăng pơlât hngêi pơkeăng xuân hiăng pêi pro hên troăng hơlâ ki nếo môi tiah xúa laser, pâk pơkeăng nội nhãn, kơdroh lơ rế châi ó dêi mâu troăng mơheăm. Mâu troăng hơlâ pêi pro mê hiăng pro pơxúa hên ăm mơngế ki châi mâ.

          Châi kơdó kuăn nge mâ nu\m nheăn cho môi tơdroăng châi tiô rơnó hâi ai pơkeăng ki lâi pơlât prêi le\m hlối. La tơdroăng pơlât cho kal khât vâ pro tơdroăng châi kơdroh vâ pơlât châ tơ-[rê, mơngế ki nu\m nheăn thế tơtro\ng:

     -Khăm mâ tiô rơnó 6 khế môi hdroh vâ re\ng châ ’nâi mâu tơdroăng châi ‘na mâ;

     -Troh a hngêi pơkeăng kơvâ pơlât mâ vâ khăm ngăn vâ ‘nâi dế mâ gá râ kéa lâi.

     -Séa ngăn khât troăng mơheăm, [ă kơtêi kơtâu ti lâi.

     -Pơtâp ivá, pơtối ăm dêi châ hơngăm krâ kơvâ, oh tá tah [ă oh tá chu kâng hên, ôu kâ tro trếo kơhiâm, kơdroh ôu drô, pôi tá ô hât.

Gương prếi A Sa Ly tơplôu [ă tơbleăng