VOV.Sêdang - Ô vâi krâ-nho\ng o [ă pú hmâ! Pôu ‘mêi xua kế kâ hmâ trâm hlo đi đo a mâu ngế, xiâm kối, khoh chiâng ai tiah mê xua kế kâ ôh tá châ rak vế ngăn krúa le#m. Xua ti mê, vâ hbrâ pôi tá tro pôu ‘mêi ing kế kâ, mê tơdroăng ki mơjiâng pro kế kâ, rak vế tơnie#n kế kâ krúa le#m cho tơdroăng ki kal má môi. Tơdroăng ‘’Ivá [ă rêh ối’’ hâi kố, ngin vâ tối ‘na tơdroăng ki hmâ hlo tro pôu ‘mêi [ă túa hbrâ mơdât ki pôu ‘mêi mê. Pó kôm tơmâng.

Tro pôu ‘mêi kế kâ, lơ tro trếu ‘mêi klêi kâ kế, ôu têa [ă xun cho tơdroăng mơngế tro pôu ‘mêi xua kâ kế, ôu têa xua châ mâu ngế kâ mê hiăng ai pơreăng lơ ai trếu ki ‘mêi tung kế kâ, lơ kế kâ hiăng phông, phôk, ai trếu ki răk kế kâ, trếu ki vâi rơvât [ă hía hé, ngăn xun cho pơreăng ki ai ing kế kâ, cho ho\ng tơdroăng kâ kế ki hiăng phông phôk ai pơreăng. Mơngế ki tro pôu ‘mêi kế kâ hmâ hlo apoăng lo hêa, châi klêa pơyâng lo têa, pôu pr^ng ko, tơngê, châi klêa [ă hía hé. Tro pôu ‘mêi kế kâ ôh tá xê to pro ‘mêi ăm ivá tê, mê ối pro hlâ mơngế, pro mơngế ki tro pôu ‘mêi chiâng rơlâi rơlo.

Ki xiâm [ă túa hbrâ mơdât:

Ki xiâm pro khoh chiâng tro pôu ‘mêi kế kâ hên túa kôm klâ pro chianag 4 khu xiâm tiah kơ’nâi kố:

-Pôu ‘mêi kế kâ xua pơreăng ki ối tung kế kâ: Xua vi khuẩn [ă trếu ‘mêi dêi Vi khuẩn; xua virus; xua mâu kăn pơreăng; xua hiăng phông hiăng phôk.

Vâ brâ mơdât tro trếu ‘mêi kế kâ kố thế rah xo mâu kế kâ ki ối drêh, ki nếu kêi, ki krua; tơdroăng kâ tôu ôu chên; pôi tá ‘măn tơvâ kế kâ ki ối drêh [ă ki hiăng chên; kế kâ hiăng pê chên thê kâ tơdrêng tung 2 chôu apoăng, thế châ ‘măn răk krâu, pế chên hdrối vâ kâ; ôh tá chiâng kâ kế kâ ki hiăng ton hluâ hâi pơkâ, ôh tá chiâng kâ kế kâ ki hiăng phông; xếu krúa kơpeăng ko\ng hdrối vâ pêi pế pơchên kế kâ, xếu hrâ le#m tung pêi, hdrối vâ pế; thế khăm ivá tiêu rơnó [ă hên tơdroăng ki ê.

-Tro pôu ‘mêi kế kâ xua kế kâ hiăng hlo phôk, xu u\m: Mâu kế kâ tâng lôi ton lơ hiăng phông gá hiăng chiâng ai mâu trếu ‘mêi (têa rơmâ pế âi ah pế nếu, xúa kâ hên hdrôh gá hiăng ai pơreăng [ă hía hé). Mâu trếu ki kố hmâ hlo gá ôh tá pro ‘mêi kơ pro kơdroh ki tro pôu ‘mêi drêng châ pế ăm tơnăm.

Túa hbrâ mơdât ki xêt khât, pôi tá kâ mâu kế kâ ki hiăng lôi ton hâi, kế kâ hiăng pơhlêh hiăng xú tơ ê, ai mơngiơk, um ki pro (kơtôu kế kâ ki tâ tung kơ ‘lo [ă hía hé) tâng vâ pơchông [ă rôh apoăng.

-Tro pôu ‘mêi xua tro kâ mâu kơchâi kế kâ ki vâi pro lôi: Drêng kâ mâu kơchâi kế kâ ki vâi hiăng pro lôi trếu ‘mêi kôm pro pin chiâng pôu ‘mêi mơtiah ka nóc, kêt dro, kơmâ ka trăm, kơxêt ai trếu ‘mêi, pôm [ok ki hiăng hmo\ng, mâu plâi prá [ă hên kế kâ ki ê.

Túa hbrâ mơdât ki tro má môi, ôh ta chiâng kâ mâu kơchâi kế kâ ki ki vâi hiăng tối hdrối kôm ai trếu ‘mêi, mâu kế kâ ki tơviah.

-Tro pôu ‘mêi kế kâ xua tro mâu trếu hoă hok: Xua tro trếu meăm ki ó (kế kâ ki păn, pêt, drêng pế pơchên a mâu kơpong ki ai xiâm têa, tơnêi tro trếu mêi mâu meăm ki ó; xua răk ngăn pơreăng xoh kơdê ôa hdrong, khu ngăn pơkeăng pơlât mơnăn; xua mâu kế ki vâi rơvât  tung kế kâ, xua mâu trếu pho\ng xă.

Tơdroăng hbrâ mơdât tro pôu ‘mêi kố tơpá khât xua ôh tá ai tơdroăng ki pro ăm ‘nâi gá tơpá [ă mâu pơreăng hiăng ai hdrối tung kế kâ, mê khoh tơpá vâ châ ‘nâi hlo [ă mâ kue#n mơngế. Túa hbrâ mơdât ki tro má môi, thế rah xêh mâu kơchâi kế kâ ki ‘nâi nhân xiâm ki pêi, pêt, pơchuât ngăn nhên mâu tơdroăng ki chêh a tơdrong, ngăn nhên tem têp a tơdrong, mâu tơdroăng ki chêh ‘na kế kâ; xếu krúa kơpeăng ko\ng, xếu krúa mâu kơchâi hdrối vâ pế kế kâ hdrối vâ kâ, thế pế chên, po kơlâp hdro tung pơla pế vâ hyôh ki ‘mêi châ lo pá gong [ă hía hé.

Tơdroăng ki ăm ‘nâi mơngế hiăng tro pôu ‘mêi kế kâ:

Klêi kâ kế lơ ôu têa ki hiăng ai trếu ‘mêi (kơ’nâi 3- 4 phu\t, lơ 1-2 chôu ‘lo, ‘nâ hía kơ’nâi môi hâi, ngế ki tro pôu ‘mêi nếu tâ hêng hêa [ă hlối lo hêa, ‘nâ hía hêa lo tá mơheăm, châi tung klêa, lăm pơyâng mơdrêh hên (la mơdrêh to têa, ‘nâ hlối ai tá mơheăm), ‘nâ hía ôh tá pro tơngê, la ‘nâ hía gá pro pin tơngê hmân kơpêng 38đo# C.

Túa pơlât pơtân drêng tro pôu ‘mêi kế kâ:

-Thế tah lôi tâi mâu kế kâ ki ai trếu ‘mêi tung châ [ă tơdroănổôpo ăm ngế ki lo heâ mê ôu têa hên, klêi mê vi krôk pro ăm gá lo hêa.

Thế tơtro\ng:

Bố pro ăm ngế ki tro pôu ‘mêi lo hêa drêng gá dế ôi tơleăng, drêng hêa, ăm gá koi chek chá. Tâng kal thế xo ‘măn iâ kế ki gá hêa vâ ăm xéa ngăn.

-Tâng ôh tá kâi hêng hêa, thế ăm ngế ki pôu ‘mêi ôu têa kơchâ. Ki xêt dêi kơchâ mê gá hrik tâi trếu ‘mêi mơdât ôh tá ăm trếu ‘mêi mot tung mơheăm.

-Klêi lo hêa lơ lăm poyâng thế ăm ngế tro pôu ‘mêi ôu têa tâi 1 lit hơ’lâk [ă môi kơxuô orezol, tâng ôh tá ai orezol xun chiâng xo tơdế po uâng ku\n kaphế  tơnôm [ă 4 uâng ku\n xik,  hơ’lâk tung môi lit têa ăm gá ôu.

Tâng châi klêa pơyâng lo têa pôi tá ôu tơ’nôm, thế ăm ngế ki tro pôu ‘mêi lăm pơyâng tâi mơdrêh gá rế tro. Tâng [ă ngế ki tro pôu ‘mêi ôh tá râ klêi hêa [ă lăm pơyâng hiăng tah tâi trếu ‘mêi kôm prêi le#m, pôi tá kâ kế khăng kơtô klêi pơyâng, thế kâ kế rơpâ, kâ rơhé.

Tâng [ă ngế ki lâi klêi pêi pro pơtân apoăng hâi teăm prêi tơdrêng, tâng hlo ngiâ prâp, tơpá hiâm thế re#ng djâ ngế ki mê lăm troh a hngêi pơkeăng ki achê vâ xếu klêa [ă vâ pơlât mâu tơdroăng châi ki kal .

Kế kâ cho ai pơxúa [ă ivá kue#n mơngế, tâng kâ kế ôh tá krúa kôm tro pôu ‘mêi. Ple# nhên ki xiâm khoh pro ‘mêi kế kâ [ă túa hbrâ ví cho tơdroăng ki kal vâ răk vế ivá dêi tơná, rơpo\ng hngêi [ă rêm ngế.

Tơdroăng ‘’Ivá [ă rêh ối‘’ hâi kố, troh a kố hiăng tâi, pó kôm tơmâng ngin tối roh kơ’nâi ah nếu.

Gương tơplôu [ă pơchuât