Puâ mâ cho tơdroăng mâ bu ngăn hlo tơmeăm ki ối achê, ngăn ôh tá hleăng le\m lơ ôh tá hlo mâu tơmeăm ki ối a hơngế. Vâi hdrêng a hơnăm sap 6 troh 14 hơnăm tơ’lêi puâ mâ. Xua a rơxông kố, vâi hdrêng pơxiâm hriâm, tơdroăng ki puâ mâ kô re\ng châ ‘nâi. Vâi hdrêng tro puâ mâ drêng tá hâi râ châ tối puâ mâ xua hriâm. Tâng puâ mâ ôh tá re\ng châ hlo kô tơdjâk troh tơdroăng hriâm tâp. Vâi hdrêng ôh tá hlo chư chêh, chư a kơ-[âng, vâi hdrêng chêh [ai ôh tá teăm, ing mê tơdroăng hriâm kô chu kơdroh.

Puâ mâ a vâi hdrêng rế hía rế hlo hên, ki rơhêng cho a kơpong pơlê kong kơdrâm. A hngêi pơkeăng pơlât mâ kong pơlê Dak Lak, hơnăm 2018, tung tâi tâng kơxo# 25 rơpâu ngế roh khăm tơdroăng châi mâ ai vâ chê 5 rơpâu ngế vâi hdrêng puâ mâ. 6 khế apoăng hơnăm 2019, kơxo# vâi hdrêng puâ mâ châ 26% tung tâi tâng roh khăm pơlât tơdjuôm ‘na mâ.

Tung roh pơlât ăm hok tro puâ mâ a hngêi trung râ má péa Phan Chu Trinh, pơlê kong kơdrâm {uôn Ma Thuột, pơla kố nah, ai lối 80% hok tro puâ mâ. {ok thái pơkeăng Lê Dương Thùy Linh, {ok thái pơkuâ pơkuâ kơbong pơlât, hngêi pơkeăng pơlât mâ Dak Lak tối ăm ‘nâi:

‘’Trếo ki pro mâ ôh tá xáu hlo tối tơdjuôm [a\ puâ mâ tối phá xêh nôkố cho xiâm kối pro mâ ôh tá hleăng le\m a rơxông pho#m xông kân. Tiô hriăn ple\ng dêi mâu ngế cheăng khoa hok kơxo# mâu ngế puâ mâ nôkố cho hên, ki rơhêng a mâu pơlê kong kơdrâm pêi cheăng kơmăi kơmok rơxông nếo. Akố dâng 60 troh 80% mâu vâi hdrêng pho#m xông kân puâ mâ. {a\ a Việt Nam, tiô hriăn ple\ng dêi Hngêi pơkeăng pơlât mâ Tơnêi têa mê kơxo# vâi hdrêng puâ mâ sap ing 30 troh 40%, ki rơhêng vâ tối cho a mâu pơlê kong kân kơxo# kố châ troh 80% [a\ tơdroăng kố xuân pơtối tâk. Ki rơhêng vâ tối tung rơxông ko\ng nge# thong tin mơnhông mơdêk môi tiah nôkố drêng vâi hdrêng châ ngăn kơmăi kơmok đie#n tưh hên’’.

Ai hên xiâm kối pro chiâng puâ mâ tung mâu hok tro, xiâm kối cho xua vâi hdrêng ‘nân hriâm, pơchuât ôh tá tro, on ôh tá châ bâ eăng, vâi hdrêng châ ngăn hên mâu kơmăi đie#n tưh ki rơkê, kơmăi tính [ảng, kơmăi vi tính, tơvi [a\ hía hé.

O Đăng Cao Trà Giang 11 hơnăm ối a tơring Ea Hleo troh khăm pơlât a hngêi pơkeăng pơlât mâ Dak Lak. Mâu [ok thái pơkeăng tối o puâ mâ peăng hơ’vá 0,75 đo#. Nâ Cao Thị Hồng, nôu o Trà Giang tối ăm ‘nâi, cho tơmâng hên troh tơdroăng hbrâ mơdât puâ mâ ăm dêi kuăn [a\ tơdroăng hbrâ kơ-[âng hriâm, on trâ eăng tơtro. Laga, drêng châ [ok thái pơkeăng chuyên khoa hnê mơhno, nâ nếo ‘nâi sap ing nah á ôh tá tơmâng troh tơdroăng ‘nân hriâm, pơchuât mơ-éa dêi kuăn, ki rơhêng vâ tối achê kố kuăn nâ hmâ hrăng kơmăng pơchuât tơdroăng hơ’muăn. Kố mơni cho xiâm kối pro o Trà Giang puâ mâ:

‘’Kuăn á mâ ga hmâ tro ai hbri hbríu. Klêi mê ngăn mâu tơmeăm ki ku\n hmâ kơnhiê mâ. Tơdroăng kố hlo dâng 3 khế kố. {ok thái pơkeăng tối gá puâ mâ môi pâ, 0,75 đo#. Kơ-[ang hriâm lơ on tơhrik mê á xuân hiăng hbrâ rơnáu ‘nâng laga ‘nân hriâm a kơ-[ăng mê ôh tá teăm krâu. Ki rơhêng vâ tối, achê kố kuăn á koi kơhâi a xoăng pơchuât mơ-éa, kơmăng xuân koi pơchuât mơ-éa’’.

Tiô [ok thái pơkeăng Lê Dương Thùy Linh, {ok thái pơkuâ hngêi pơkeăng pơlât mâ Dak Lak tối, tâi tâng vâi hdrêng ôh tá ‘nâi [a\ xuân ôh tá tối nôu pâ mâu tơdroăng ki ôh tá tơniăn ‘na mâ. Xua mê, hên ngế puâ mâ ôh tá châ re\ng ‘nâi, ôh tá teăm pơlât teăm tơdrêng mê kô pro mâ ôh tá xáu hlo.

Mâ ôh tá xáu hlo hleăng cho xuân ngôa ôh tá ‘nâi um ki mâ ngăn. Gá kô pro kơdroh ki xáu  hlo dêi mâ [a\ tơdroăng kố ôh tá chiâng vâ truâ mâ nhe\ng. Xua mê, mâu nôu pâ ai vâi hdrêng hơnăm hriâm kal tơtro\ng séa ngăn tơdroăng rêh ối [a\ hriâm tâp rêm hâi dêi vâi hdrêng.

Tâng hlo vâi hdrêng: Hmâ tiah kơnhéa a mâ, lơ xut mâ, ngăn mâu kế ki achê, vâi hdrêng tối hmâ châi ko [a\ tơbrêi mâ mê kal khăm pơlât a hngêi pơkeăng pơlât mâ. Ví tơdroăng ki lăm séa ngăn mâ [a\ rôe mâ nhe\ng a mâu tíu tê nhe\ng tung kơchơ. Tâng pôe mâ nhe\ng mê ôh tá ai pơkâ dêi [ok thái pơkeăng chuyên khoa mâ kô ôh tá tro. ‘Na ton xo\n, tơdroăng kố thăm pro mâ ôh tá xáu hlo.

Thu Huế - Quang Nhật chêh

A Sa Ly tơplôu