A kong pơlê Dak Lak, tơdroăng ki kum tơ’nôm Vitamin A ăm vâi hdrêng sap ing 6 troh 60 khế, hnối kơdê ‘mêa, oâ ngâng ăm vâi hdrêng sap ing 24 troh 60 khế châ tơku\m po rêm hơnăm péa hdroh, a khế 6 [ă khế 12 a tâi tâng 15 tơring, pơlê kong krâm, pơlê kong kơdrâm. Vâ kum tơ-[rê lối 98% ngế vâi hdrêng châ ‘mot tơ’nôm Vitamin A [ă kơdê ‘mêa, oâ ngâng, mâu tíu pêi cheăng ngăn ‘na khăm pơlât ki hbrâ mơdât pơreăng pêi pro sap ing kong pơlê troh a pơlê, cheăm hiăng mơ-eăm tối tơbleăng, hnê khe\n hên tơdroăng cheăng vâ tơ’mot tơdroăng ki pêi pro sap ing mâu nôu pâ.

A hngêi pơkeăng cheăm Ea Kiết [ă Ea Tul, tơring }ư\ Mgar, mâu kăn [o# ngăn pơkeăng troh a hngêi pơkeăng re\ng tâ hên tâng vâ pơchông [ă mâu hâi ki tiah hmâ xua vâi ôh ti xê to pêi pro hnoăng cheăng dêi tơná mê ối xut xêa, mơgrúa le\m tíu pêi cheăng, xing xoăng tíu ối, rak ối hngế kơtăn 2 met rêm to tăng, kơ-[ăng rak tơniăn mâu tơdroăng pơkâ tung hnoăng ki tối tơbleăng hbrâ mơdât pơreăng Covid-19 tiô pơkâ dêi Khu xiâm ngăn pơkeăng [ă khăm pơlât. Jâ Nguyễn Thị Hiền, kăn pơkuâ Hngêi pơkeăng cheăm Ea Kiết ăm ‘nâi:

‘’Hngêi pơkeăng tơku\m po hôp ‘na pơkeăng thôn, pơlê [ă tâi tâng mâu ngế ki ai tơdjâk troh hâi ‘mot tơ’nôm trếo kơhiâm, tiah hmâ 1 hơnăm 2 hdroh: roh má 1 sap ing hâi lơ 1-4/6, rôh má péa sap ing hâi lơ 1-4/12. Xoăng tơ’mô ăm mâu thôn, pơlê’’.

Hdrối vâ tơku\m po tơdroăng, Hngêi pơkeăng hiăng mơdêk hnoăng cheăng tối tơbleăng, pơkâ thế khu ki pêi hnoăng cheăng ‘na ngăn pơkeăng thôn, pơlê tối tơbleăng troh rêm rơpo\ng ki ai kuăn ‘ne\ng tung hơnăm ki châ pâk pơkeăng, tơdrêng amê hnối tối ‘na hâi khế, tíu tơku\m po, mơhnhôk mâu nôu, pâ djâ vâi hdrêng troh pâk. Kơnôm mê, maluâ tơvâ [ă tơdroăng cheăng troh dâng lâi, mâu nôu, pâ xuân xing xoăng hâi khế djâ dêi kuăn ‘ne\ng tơná troh hngêi pơkeăng cheăm vâ châ ôu Vitamin A [ă kơdê tăng măng.

Nâ H’Luôr {yă a thôn 4, cheăm Ea Kiết djâ dêi kuăn kơnốu 14 khế troh a Hngêi pơkeăng cheăm klăng a hâi lơ 1/6. Maluâ apoăng rơnó mêi hngê cho rôh ki vâ pơxiâm tơdroăng cheăng tơvâ tơvân la xua ki pơxúa ăm dêi kuăn ‘ne\ng [ă ivá châ chăn dêi kuăn, nâ H’Luôr hiăng djâ dêi kuăn troh veăng tung tơdroăng kố. Nâ H’Luôr {yă tối:

‘’Á châ ‘nâi Vitamin A gá tro khât ăm ivá châ chăn dêi vâi hdrêng, mơdêk ivá kâi trâng [ă pơreăng, ăm kuăn ‘ne\ng tơná kâ hên, re\ng kân. Á hmâ ăm ôu tơ’nôm Vitamin A ăm kuăn [ă troăng rơkong, kâ tơ’nôm hên kơchâi drêh, mâu plâi pôm môi tiah cà rốt, plâi hung [ă hên ki ê’’.

Nâ Nguyễn Thị Nhi a thôn 6, cheăm Ea Kiết ai kuăn kơnốu lối 24 khế [ă rôh ki lâi nâ xuân djâ dêi kuăn troh ôu Vitamin A. Nâ Nhi ăm ‘nâi, klêi kơ’nâi tí tăng ‘nâi [ă châ kăn [o# ngăn pơkeăng tiâ mơnhên, nâ ‘nâi ki kal dêi tơdroăng ‘mot tơ’nôm Vitamin A [ă kơdê ‘mêa ăm vâi hdrêng mê rêm roh, maluâ ai hên tơdroăng cheăng, nâ xuân xing xoăng chôu phut vâ djâ dêi kuăn troh a Hngêi pơkeăng cheăm. Nâ Nguyễn Thị Nhi tối:

‘’Vitamin A ga kal khât [ă vâi hdrêng ki ối ku\n, kum mơdêk ki xo\n [ă hên ki ê tiah hmâ á hmâ ăm dêi kuăn ôu Vitamin A tiô túa kikâ, ‘mot tơ’nôm tu\m mâu ká, hơ’nêh mâm [ă mâu kơchâi plâi pôm’’.

Vâ rak tơniăn hbrâ mơdât pơreăng Covid-19, hnoăng cheăng ăm vâi hdrêng ôu Vitamin A hnối kơdê ‘mêa châ mâu hngêi pơkeăng pêi pro tiô pơkâ. Drêng troh a hngêi pơkeăng, rêm ngế nôu pâ pơrá châ pơkâ thế truâ kên pâng môh, jíu ko\ng [ă têa kơdê pơreăng a bo cheăng, klêi mê, nâp ph^u pâk pơkeăng a kơ-[eăng tơdah xo, khu ki tơdah kô séa ngăn ki tô, kâng ki hngăm, ki xo\n, khăm ivá, tiâ mơnhên, pơtê [ă mâu ngế ki ôh tá tro pơkâ.

Tung pơla po tơdroăng, kăn [o# ngăn pơkeăng gâk ngăn plâ hâi măng vâ ‘nâi nhên tơdroăng vâ pơkâ tơleăng mâu ngế ki kal châ to\ng kum ‘na pơkeăng vâ rak tơniăn ăm vâi hdrêng.

Tung rôh má môi hơnăm 2020, kong pơlê Dak Lak ai dâng 300 rơpâu ngế tung hơnăm ki kal châ ôu Vitamin A [ă kơdê ‘mêa, oâ ngâng. Kơvâ ngăn pơkeăng pơkâ lối 98% vâi hdrêng châ ăm ôu, pâk pơkeăng tung tơdroăng kố, lối 85% mâu vâi nôu klêi kơ’nâi 1 khế tung pơla 6 khế hdrối nah châ ôu Vitamin A.

Mâu trếo kơhiâm cho trếo ki tung châ bú kal ai iâ tê rêm hâi, ai la gá kal khât tung tơdroăng ki vâ mơjiâng pro klêi ‘na tơdroăng ivá châ chăn, pơtối ăm ivá mo le\m. Ôh tá ai mâu trếo ki kơhiâm tung châ cho môi tung mâu tơdroăng ki xiâm pro vâi  pro vâi ‘ne\ng oh tá păng kân, oh tá ai ivá ki vâ tơplâ [ă pơreăng ki rơ-iô. Tiô Tíu xiâm ngăn ‘na Trếo kơhiâm tơnêi têa – khu xiâm ngăn pơkeăng pơlât, Vitamin A cho môi tung 3 trếo kơhiâm ki vâi ‘ne\ng Việt Nam hmâ ôh tá ai, pak^ng po (I-ôt) Iod trếo sắt. Vitamin A kum ăm mâ xáu hlo, mơdêk kế vâ mơjiâng chiâng mơheăm kum ăm tơdroăng hbrâ mơdât mâu pơreăng ki pro ou rơtốu a vâi ‘ne\ng. Ôh tá ai tu\m Vitamin A kô pro plôm í, khăng á kơtôu mâ, tơlêa he\n mâ, plôm mâ, hrá mơdêk ki tơ’lêi tâ mâu pơreăng môi tiah: êi troăng hiâm, châi klêa... Xua mê, mâu nôu pâ, pôi tá tối ai tơdroăng klâi ki pro tơdjâk troh hnoăng rêh ối dêi vâi ‘ne\ng. Tơ’nôm Vitamin A tu\m tơdroăng pơkâ, ôu tro hâi khế pơkâ tung tơdroăng mơdêk ivá, [ă tuăn ngôa rơkê ăm vâi ‘ne\ng. 

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng