VOV4.Sêdang - Ô vâi krâ-nho\ng o [ă pú hmâ! Mâu vâi krâ rôh nah hmâ pơto ‘’Hơne#ng, xâk cho ki xiâm dêi kuăn mơngế’’, kố cho tơdroăng ki pá ngiâ vâ mơhno tối ivá ki rơdêi dêi kuăn mơngế. Xua ga, tâng ai hơne#ng le#m tơdrăng ga kô tơ’lêi vâ kâ hmê kơchâi, hơne#ng le#m xun kum ăm kuăn mơngế tơ’lê trâm, tơpui tơno [ă nho\ng o, pú hmâ. Tơdroăng ‘’Ivá [ă rêh ối’’ hâi kố, ngin vâ tối ‘na túa ki rak ngăn dêi hơne#ng, rơkong ‘ló tơdroăng, pó vâi krâ-nho\ng o kô tơmâng.

Tung rơxông rêh ối rêm hâi dêi kuăn mơngế, hơne#ng ai [ă kân krá ga ai 2 rôh: rôh pơxiâm hu\n hơne#ng cho hơne#ng kơbâng [ă rôh hne#ng hiăng krá kâk hlối. Hne#ng ki ối kơbâng ai 20 to hơne#ng, pơxiâm hu\n ing vâi ‘ne#ng dế ối tung klêa dêi nôu, drêng mơhum hiăng châ 6 khế mê pơxiâm hu\n hơne#ng kơbâng [ă troh 24 khế vâi ‘ne#ng hiăng hu\n tâi tâng hơne#ng. Hơne#ng ki hu\n hlối pơxiâm drêng vâi ‘ne#ng châ 6 khế [ă drêng vâi ‘ne#ng châ 6 khế hơne#ng ki krá pơxiâm hu\n teăng hơne#ng kơbâng. Troh 12 hơnăm hơne#ng hiăng hu\n tu\m tâi tâng dâng 28 to hơne#ng, hơne#ng eăm hu\n dâng vâi ‘ne#ng châ 18 troh 25 hnăm.

Rak ngăn hơne#ng kơbâng: Hơne#ng kơbâng pơxiâm hu\n ing mâu khế kuăn ngá ối tung klêa tá troh vâi ‘ne#ng châ péa pái khế. Xua mê, tung pơla dế mơ-êa [ă ta troh ăm kuăn âu têa tôu, ngế nôu thế tơtro\ng troh tơdroăng ăm kâ kế ai trếo kơhiâm vâ rak tơniăn ăm hơne#ng dêi vâi ‘ne#ng châ xông krá, kal tơ’nôm mâu kế kâ ai hên trếo calci. Ăm vâi ‘ne#ng lăm khăm hơne#ng tiu rơnó vâ séa ngăn ivá.

Vâ hơne#ng kơbâng vâi ‘ne#ng ôh tá tro kơdruân kâ, mê mâu ngế nôu ăm vâi ‘ne#ng âu tô dêi nôu, pôi tá ăm âu lối ton têa tôu tung kơ[in, pôi tá ăm vâi ‘ne#ng kâ lối hên kế kâ ai trếo kơhiâm. Rak krúa rơkong hơne#ng tiu túa: xo kên kơmung ki krúa [ă a hơ’răng ko\ng klêi mê, xut krúa hơne#ng ăm vâi ‘ne#ng drêng ăm vâi âu [ă kâ tơpoăng vâ xo ah hmôi ăm vâi hmâ xêa dêi hơne#ng. Vâi ‘ne#ng hiăng châ 2 troh 3 hơnăm thế pơtâp ăm vâi hmâ xêa hơne#ng.

{ă hơne#ng ki hu\n ton hrá tá troh krâ: Pro ăm vâi ‘ne#ng hmâ xêa dêi hơne#ng klêi kơ’nâi kâ [ă hdrối vâ koi. Ki lot gá thế xêa hơne#ng a kơxêi măng hdrối vâ koi [ă xêa a kơxo drêng riu koi. Klêi mâu rôh kâ hmê lơ kâ kế ki ê a kơxê, thế xêa rơkong vâ pro ăm hơne#ng [ă lin krúa le#m đi đo. Thế xêa hơne#ng tro tơdroăng [ă loăng xêa hơne#ng ki rơpâ: Xêa pa ngâ [ă tung tá dêi hơne#ng, tíu ki mơdrá kơpêng [ă pá xuâp, xêa nhên dro k^ng lin, [ă xiâm hơne#ng. Pôi tá xêa hơne#ng mơdêi luâ râ, tâng tiah mê kô pro kơtôu ki rak hne#ng tơhneăng. Pôi tá toi mơgăn hơne#ng ah hơne#ng kô tơ’lêi tơlôe, lin kô tơlêa tâi. Xêa i choâ lâng le#m dêi hơne#ng. Mâu hơne#ng ki hu\n hmâng vâ thế rơnêu ăm gá hu\n le#m, xua hơne#ng ki hu\n ôh pá tro kô pro krêa kế kâ hên tâ, pro kơdruân rế vâ kâ hơne#ng. Kơdroh xúa mâu kế kâ ki ai hên xik [ă pôi tá kâ hên kế kâ, malối cho kế ki ngeăm; pôi tá kâ mâu kế kâ ki ai hên xik a kơxêi măng. Xo têa ki ai (flor) flour, pơkeăng xêa hơne#ng ai trếo (flor) flour kô kơdroh 30% kơdruân kâ hơne#ng.

Pin hmâ xúa loăng tôe hơne#ng vâ xo dêi kế ki krêa kreăng a hơne#ng vâ pôi tá tro tơlêa lin. 3 troh 4 khế thế hơ’lêh loăng xêa hơne#ng môi hdroh. Khăm hơne#ng tiu rơnó 6 khế 1 hdroh vâ châ ‘nâi hơne#ng hôm tro kơdruân kâ [ă teăm pơlât tơdrêng.

Pak^ng pro krúa hơne#ng [ă lin a lui hne#ng xun kal pro ăm krúa há. Xua rơpê kơmô kô ai hên pơreăng krêa pro chiâng ai kơdruân kâ hơne#ng, mơ-êi hơne#ng-rơkong [ă pro xú u\m hơne#ng.

{ă mâu vâi ‘ne#ng, thế tơtro\ng troh vâi ‘ne#ng vâ mơdât mâu tơdroăng ki hmâ ah lơ tơdjâk chiâng ‘mêi troh tơdroăng pro rơdêi krá dêi hne#ng, tơdjâk troh ivá [ă ki le#m dêi ngiâ méa. Mâu tơdroăng ki hmâ ôh tá tro mơtiah păm dêi hơ’răng ko\ng, lé dêi rơpê chéa a tơliê pá pêng; mâu tơdroăng ki hmâ kố tâng lôi ton kôm pro hne#ng pá pêng hơlôu, pro chiâng ôh tá tơdrăng a kơxêng keăng. ‘Nâ hía hiâm [ă rơkong kôm pro khăng rơkong, hơne#ng ôh tá tơdrăng [ă chiâng ai pơreăng mot tiu troăng hiâm. Mâu tơdroăng ki hmâ tơpông keăng, ăm rơpê chéa dêi tơliê kơpêng, păm kâ dêi kơnêi ko\ng, kâ hơne#ng, kâ mâu tơmeăm ki kơtô [ă hía hé kôm pro keăng, pro hơne#ng chiâng siâ [ă tơđôu tơhneăng.

Tơdroăng ‘’Ivá [ă rêh ối‘’ hâi kố, troh akố hiăng tâi, pó kôm tơmâng ngin tối roh kơ’nâi ah nếo.

Gương tơplôu