VOV4.Sêdang -  Troh nôkố, Khu kăn Kuo#k ho#i mâu kong pơlê kơpong Tây Nguyên pơrá hiăng pêi klêi tơdroăng ki trâm mâ mâ, tơpui tơno klêi kơ’nâi rôh hôp má môi, Kuo#k ho#i hneăng má 14. Kuăn pơlê mâu kong pơlê a Tây Nguyên hiăng tối hên tơdroăng ki ai tơdjâk troh rak ngăn tơnêi tơníu, rak ngăn kong, tơdroăng ki to\ng kum kuăn pơlê klêi kơ’nâi rôh kong tô mơdrăng, hnoăng cheăng rak ngăn kong prâi tơnêi tíu [ă hên tơdroăng ki ê. Kơ’nâi kố cho tơku\m mâu rơkong pâ thế dêi mâu kuăn pơlê kong pơlê Daklak, Daknông pơtroh troh mâu kăn Kuo#k ho#i a mâu rôh trâm mâ kuăn pơlê tung pơla hdrối kố nah.

A mâu tiú ki trâm mâ, tơpui tơno [ă kuăn pơlê a Daklak mơhno tối ki hiăng [lêi chiâng dêi hneăng tâ ph^u rah xo kăn Kuo#k ho#i hneăng 14 [ă mâu tơdroăng ki kal tung hneăng hôp má môi, Kuo#k ho#i hneăng nếo sap hơnăm 2016-2021, tung mê, ki xiâm cho séa ngăn, pơkâ tơdroăng ki mơjiâng pro khu pơkuâ, rah xo, [ă k^, tâk tăm po\ng mâu kăn ki cheăng a mâu kơ koan dêi tơnêi têa. Pak^ng mâu tơdroăng ki tối ‘na tro ‘mêi troh tơnêi tíu, kroăng têa, hyôh kong prâi, klêi kơ’nâi hngêi kơmăi dêi Ko\ng ti Formusa ai ‘no têa ‘mêi, tơdroăng mơdró kế kâ ki ‘mêi, tơdroăng pôk mơjiâng mâu kăn [o# [ă hía hế, mê mâu kuăn pơlê tơirng Ea Hleo, kong pơlê Daklak hiăng vâ tí tăng ‘nâi ple\ng nhên ‘na tơdroăng pơkuâ ngăn, rak vế ngăn kong ki hên tíu ôh tá ai khu ki rak ngăn, hmếu pơ lôi khu ki tong kếo loăng, ko kong, maluâ Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh hiăng ‘no pơkâ kô kl^ng péa kong, tơkéa vâ tối, ôh tá ăm ai mâu ngế ki mot tung kong kếo loăng, ko ‘nhê kong. Pôa Nguyễn Chí Tiến, ối a pơlê kân Ea Drăng, tơring Ea Hleo tối: Tơdroăng ki Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh ai pơkâ thế kl^ng péa kong mê kuăn pơlê ngin hâk nâ păng ‘nâng, la ngin xuân ối tô tuăn hên. Dế kố, tâng kl^ng péa kong, ăm kơbố ah nếo pơkuâ rak ngăn kong, xua sap ing nah troh nôkố, ngin hlo tơdroăng pơkuâ ngăn, rak vế kong tá hâi teăm pro kơtăng khât, [ă u ối hên tơdroăng ki kuăn pơlê tá hâi teăm hmiân tuăn. Kơnôm ing khu kăn dêi Kuo#k ho#i á pói rơhêng vâ châ tơpui tối mâu tơdroăng ki hên kuăn pơlê kal vâ ‘nâi ple\ng, mê Kuo#k ho#i kal ai troăng hơlâ pêi pro môi tiah lâi vâ kong châ kring vế, gak ngăn, châ dâi le\m ai kong ki vâ rak vế krúa le\m ăm hyôh kong prâi, tơnêi tơníu, kroăng têa ăm tơná kuăn pơlê.

Tung roh kong tô mơdrăng khăng khoăng pơla hdrối kố nah, tơring Ea Hleo, kong pơlê Daklak ai lối 11 rơpâu ha loăng pêt ôh tá dâi, lơ tro răng hlâ tâi tâng. A chôu phut trâm mâ pơla kuăn pơlê [ă mâu kăn Kuo#k ho#i, mê ai mâu kuăn pơlê hiăng pâ thế pro mơnhên ‘na mâu tơdroăng pêi pro tá hâi teăm tơtro dêi tơdroăng to\ng kum chêl môi iâ kế tơmeăm ki tro lu\p dêi kuăn pơlê klêi roh tô mơdrăng khăng khoăng mê. Pôa Tô Văn Thân, cheăm Ea Lang, tơring Ẻa Hleo pâ thế tiah kố: Tiô hlá mơ-éa hnê tối dêi Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh tối, ki tơ’nhê dêi tơmeăm pêt châ sap ing 70% tơngiâ klêng mê kô châ veăng kum ai 4 rơtuh 1 ha, tâng tro lu\p sap 30-50% cho 2 rơtuh, la ti lâi sap khế 6 pơla hdrối kố nah, ngin bu xiâm châ xo liăn to\ng kum ai 150 rơpâu liăn/ha, tâng vâ riân ngăn bu ai 15 rơpâu liăn 1 sao, tơdroăng kố ngin pâ thế mâu kăn cheăng tung rêm kơ koan ki ai tơdjâk kal athế séa ngăn ‘na liăn ki to\ng kum ăm vâi krâ-nho\ng o, tâng hmếo pơ pro tiah kố, kô lu\p ăm kuăn pơlê tê.

A Daknông, klêi kơ’nâi hmâng mâu kăn Kuo#k ho#i tối tơbleăng ‘na tơdroăng ki tơ-[rê dêi roh hôp má môi, ai hên kuăn pơlê a Daknông mơhno tối loi tơngah tung  Kuo#k ho#i hneăng 14 kô pêi pro klêi dêi hnoăng cheăng tơná, xua vâ pro pơxúa ăm tơnêi têa [ă kuăn pơlê. Mâu kuăn pơlê hiăng tơpui tối mâu tơdroăng ki tô tuăn a pơlê cheăm, kal athế re\ng rup tơleăng, môi tiah tơdroăng ki kếo loăng, ko kong, tơbriât tơnêi kong, tơdroăng tê phon ki pơloi, tơdroăng ‘no liăn mơjiâng pro troăng prôk, rơchoâ, hno têa, troăng hơlâ ki ăm kuăn pơlê mung, malối [ă kuăn pơlê ối a kơpong tro tô mơdrăng khăng khoăng, [ă mâu tíu ki pêt kơxu la yă chu rơpâ [ă hía hế. Ki rơhêng vâ tối, hên kuăn pơlê a Daknông tô tuăn ‘na tơdroăng tơkêa bro Alumin Nhân Cơ xúa kơmăi, tơmeăm ki hiăng ton mê khoh ôh tá châ rak tơniăn tơnêi tíu, hyôh kong prâi, hngêi kơmăi ki mê nếo pêi cheăng la ga hiăng ‘no trếo ‘mêi lo troh a têa kroăng Dak Jao pro ká hlâ [ă kuăn pơlê tro tâ pơreăng. Pôa Điểu Kré, hdroâng kuăn ngo M’nông, ối a pơlê Bu Bia, cheăm Quảng Tín, tơring Dak Rlâp, tối: Tơdroăng tơkêa bro alumin á tá hâi teăm hlo kuăn pơlê akố hâi châ xúa ki klâi, ki tro lu\p akố, pro tơ’nhê kroăng têa, hyôh tơnêi tơníu, mê ngin athế pôu râng dêi tơdroăng xôi mê. Tơdroăng ki lo trếo ‘mêi troh a têa kroăng hiăng pro ‘mêi troh ăm kuăn pơlê. Á púi rơhêng vâ Kuo#k ho#i kal athế to\ng kum hên tâ nếo ‘na tơdroăng kố, athế séa ngăn i nhên tơdroăng tơkêa bro, kring vế tơniăn kroăng têa, tơnêi tơníu, hyôh kong prâi tơniăn le\m.

Tơmâng xo rơkong dêi mâu kuăn pơlê a mâu chôu phut trâm mâ mê, mâu kăn Kuo#k ho#i hiăng pơkâ thế khu kăn pơkuâ ngăn tơring, cheăm [ă mâu kơ koan, kơvâ cheăng tiâ mơnhên mâu tơdroăng ki chiâng ăm phêp. Mâu rơkong pâ thế dêi kuăn pơlê xuân châ pơtroh ăm rêm khu râ, kơvâ cheăng ki ai hnoăng cheăng vâ séa mơnhên, tiâ tơleăng [ă hlá mơ-éa. Tơpui tối ‘na mâu tơdroăng ki kân ki khu kăn hiăng mơnhên tối vâ pơtroh ăm Kuo#k ho#i séa mơnhên ngăn a hneăng hôp la ngiâ.

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng