VOV4.Sêdang – Ô vâi krâ nho\ o [ă pú hmâ! Troh mơ’nui hơnăm 2014, kơxo# rơpo\ng kơtiê a Tây Nguyên chu kơdroh ối 10%, tung mê, kơxo# rơpo\ng kơtiê a kơpong hdroâng kuăn ngo châ 23%. Kơxo# ki kố cho hiăng vâ tơniăn xua 10 hơnăm hdrối nah, kơxo# rơpo\ng kơtiê kơpong hdroâng kuăn Tây Nguyên châ lối tơdế kơxo# rơpo\ng kơtiê tung lâp kơpong. Laga, tơdroăng ki kơdroh tah hrâ mơnguâ kơtiê xahpá kơpong hdroâng kuăn ngo ối pêi pro tiah mê tê, rơxo# rơpo\ng vêh kơtiê nếo xuân ối a kơlo ki hên. Hâi kố, ngin tối mâu rơkong tơpui tối dêi mâu kuăn pơlê cho mâu kăn [o# cheăm ‘na mâu tơdroăng ki ôh tá tơniăn kố.

Tung măng t^ng hdrối, a hneăng hôp kân Đảng tơring Buôn Đôn hneăng hơnăm 2015-2020 dêi kong pơlê Dak Lak, kơxo# ki tơkâ hluâ tâ tơdroăng pơkâ dêi tơring hiăng mơ’no pêi pro tung hneăng hiăng hluâ, la tơdroăng kố ôh ti pro mâu ngế ki veăng hôp hlo sôk ro, mê cho, kơxo# rơpo\ng kơtiê kơdroh sap ing 41% hơnăm 2010 chu ối 23% a hơnăm 2015, tâng vâ riên rêm hơnăm kơdroh 3,59% kơxo# rơpo\ng kơtiê. Ôh ti ro, xua kơxo# rơpo\ng ki kố ôh tá xê cho khât ‘na tơdroăng ki vâ kơdroh kơtiê xahpá a môi tơring ki ối kơpong tíu tơkăng kong, tơnêi tơníu khăng khoăng, hyôh kong prâi tôu téa, kuăn pơlê plâ hơnăm xuân ối pêi mâu hnoăng cheăng ki vâ tăng kơdroh kơtiê xahpá, la xuân tá hâi kâi châ rơhéa. Kơxo# rơpo\ng ki hluăn ing kơtiê hiăng châ chêh tối krip yôh a hlá mơ-éa tối tơbleăng tơdroăng kal, xua tung hneăng hiăng hluâ, vâi hiăng mơjiâng pro mâu hngêi kơmăi on tơhrik a tơring kố, kơxo# rơpo\ng ki châ chêl thiăn tơnêi tơníu hiăng tâk, xua mê, vâi khoh tơ’lêi châ xo hên kơxo# liăn ki hên, mâu rơpo\ng ki châ hluăn ing kơtiê a tơring xuân hiăng châ to\ng kum, séa mơnhên, la kho\m châ pêi pro tro tiô tơdroăng ki hiăng pơkâ. Pôa Y Se Êban, Kăn pho\ [ơrô ngăn ‘na cheăng pêi-mố đo#i tro rong-rêh ối pơlê pơla dêi tơring {uôn Đôn tối mơnhên: ‘Na kơxo# liăn ki kum ăm ‘na tơdroăng kố, tá hâi tơtro khât [ă tơdroăng ki púi vâ mê, la tơdroăng pơkâ [ă rơpo\ng kơtiê athế kơdroh tâ mê ‘nôi, xua mê, ngin cho mâu ngế ki cheăng a kơ koan, séa mơnhên ngăn tơdroăng kố ôh tá hâi tơtro khât. Xua ga, tâng vâ tơdroăng ki pơkâ ‘na rơpo\ng kơtiê kơdroh mê athế ai ‘no liăn vâ mơjiâng hngêi trăng, troăng klông, vâ ai khu ki pơkuâ cheăng, kum ăm mâu kơtiê châ pêi cheăng, vâ vâi pêi lo châ liăn ngân, klêi mê, nếo tơmiât troh tơdroăng ki vâ châ hluăn ing kơtiê, la tơdroăng kố, tơdroăng ki ‘no liăn tá hâi teăm klêi la thế kơdroh kơlo ki kơtiê mê, ti lâi há ga chiâng. Xua mê, dế nốkố a cheăm Ea Bar, vâi krâ-nho\ng o rơpo\ng kơtiê ai tối ‘na tơdroăng ki pơklât thế dêi tơdroăng kố, thế tah lôi mâu ki mê, ing mê, khoh chiâng ai hên mâu tơdroăng pá puât.

A Dak Mil, kong pơlê Dak Nông, cho tíu ki ai kơdrâm hdroâng mơngế kuăn ngo, mâu tơdroăng ki kơdroh tah kơklêa, kơtiê xuân hiăng châ kum pro, la pro ôh tá tơtro, ôh tá châ tơhéa, rơdêi, ngế ki lâi kâi ngế ki mê pêi, xua mê, khoh chiâng ai môi rơpo\ng la pơrá tơdah xo môi to ro vâ păn vâ hluăn ing kơtiê, kố cho tơdroăng ki châ to\ng kum dêi 2 khu: Khu ngăn ‘na pêi chiâk deăng [ă Khu pơkuâ vâi kơdrâi. Nâ Nguyễn Thị Tình, Kăn hnê ngăn khu pơkuâ ngăn vâi kơdrâi tơrng Dak Mil tối ăm ‘nâi:Ki păng ‘nâng drêng lăm troh a mâu pơlê cheăm, pin hlo mâu khu râ, kơvâ cheăng, mâu pơkuâ cheăng pơrá ai mâu hnoăng cheăng, la ki tơ-[rê cheăng mê tá hâi teăm ‘nhó hên, xua tá hâi teăm tơdâng, tơ’mô dêi pó, rêm khu pơkuâ cheăng cho rêm hnoăng cheăng, rơdêi ngế ki lâi ngế ki mê pêi, ôh tá pro tiô môi tơdroăng; tơdroăng ki séa ngăn ing apoăng troh a mơ’nui xuân môi tiah hnoăng cheăng dêi mâu khu ki mê, ôh ti tơdjâk troh tơdroăng cheăng. Ki púi rơhêng vâ dêi mâu ngế ki rak vế, pêi pro tiô troăng hơlâ pro ti lâi athế pro môi tơdroăng, tâi tâng mâu mơgế, kế tơmeăm ‘na kơdroh tah kơklêa kơtiê, ing mâu khu mơdró kâ, dêi tơnêi têa, dêi rêm khu râ, mâu kơvâ cheăng mê hnoăng cheăng mê athế nhên, ai tiah mê ‘nôi nếo re\ng, châ tơ-[rê hluâ tâ.

Tiô nâ Nguyễn Thị Tình tối, tơdroăng ki rak vế pêi pro tiô tơdroăng ki kơdroh tah kơklêa kơtiê xahpá a mâu pơlê cheăm dêi hdrôang mơngế kuăn ngo a Tây Nguyên tâng vâ châ krá tơniăn, ga cho kal môi tơdroăng pêi pro phá xêh, ‘no liăn vâ pêi pro mâu tơdroăng cheăng ki kal xiâm, tơpôu hnoăng cheăng ăm môi khu, la ki xiâm cho kum ăm tơná kuăn pơlê hlê ple\ng nhên [ă rơxông kuăn ‘ne\ng cháu chái vâi ki hlê ple\ng nhên:Vâ tơdroăng kơdroh tah kơklêa kơtiê xahpá châ tơ-[rê păng ‘nâng, xêo to a mâu kơpng pơlê cheăm dêi hdroâng kuăn ngo mê kal athế mơjiâng khu pêi cheăng tơku\m, vâ pơcháu hnoăng cheăng ăm khu pêi cheăng tơku\m mê, kô kum ăm mâu hdroâng mơngế kuăn ngo ‘nâi túa pêi cheăng kâ. Tung pơla mot cheăng tung khu pêi cheăng tơru\m, mê athế hnê ăm vâi túa cheăng kâ, tơdroăng kố trâm hên hdroh, vâi kô tơ’lê chúa vế, hlâu pâ, [ă vâi kô pêi cheăng kâ ki le\m tro tâ [ă pro pơxúa ăm rơxông kơ’nâi ah ăm kuăn cháu vâi. Tâng hmếu pơ pro môi tiah nốkố, ôh tá tơku\m kơhnâ khât, malối ôh tá pơkâ hnoăng cheăng ki xiâm ăm kơpong hdroâng kuăn ngo, mê troh a rơxông kơ’nâi ah, mơhé ăm kuăn mơhriâm, la mâu vâi ki vâ mơhriâm bu iâ, hriâm tá hâi tâi ah kô lo pơtê hriâm, hmếpo pơ tiah mê, xuân môi tiah tơdroăng ki nôu pâ vâi hiăng pro há, lôi hriâm, [ă chiâng mâu ngế kơtiê đi đo tiah mê. Xua mê, pin athế ‘no liăn kum mơnhông tơdroăng cheăng kâ roh apoăng, rơxông kơ’nâi ah athế păn roăng, hnê mơhno tối.

            A hneăng hôp tơpui tơno hlá tơbeăng hdrối pơla kố nah, pôa Trần Việt Hùng, Kăn pho\ pơkuâ hnê ngăn Khu hnê mơhno Tây Nguyên mơnhên tối, mơhé Đảng [ă Tơnêi têa dế pơkâ pêi pro hên tơdroăng ki to\ng kum ăm Tây Nguyên, la kuăn pơlê hdrôâng kuăn ngo xuân ối trâm pá puât, xua rêh ối tơku\m hên a mâu pơlê cheăm xahpá. Mâu rơpo\ng ai kơdrâm kuăn ‘ne\ng, ôh ti châ hriâm, ôh ti bê tu\m mơngế pêi cheăng rơkê kơhnâ [ă tơnêi pêi chiâk. Vâ tơdroăng kơdroh tah kơklêa kơtiê xahpá châ tơ-[rê hên, ti xê to mâu tơdroăng pơkâ ki nếo, troăng hơlâ ki nếo dêi Kuo#k ho#i [ă Chin ohuh, mê ối kal ai tơr\m cheăng krá khât, trâu hơngế tâ, nhên tâ êi khu kăn pơkuâ ngăn tơring, cheăm [ă mâu khu râ ki ê.

Nhat Lisa tơplôu