VOV4.Sêdang - Tơdroăng têa [a\ mơgrúa kong prâi cho tơdroăng ki pá, pơloăng mơnúa kân tung lâp plâi tơnêi, tơdjâk troh ivá, kong prâi, tơdroăng kơdroh kơklêa, xăm kơtiê [a\ hía hé. Tơdroăng tăng têa krúa cho vâ rak ngăn ivá ăm kuăn mơngế. Tơniăn bê têa krúa [a\ mơgrúa kong prâi kô kum mơdât 80% tơdroăng tamo châi. Rak vế kong prâi tíu, rêh ối, vâ mơnhông krá tơniăn, thế đi đo châ pêi pro đi đo ai bê têa krúa [a\ mơgrúa kong prâi a rêm kong têa.

            Têa krúa cho tơmeăm ki kơnía git, laga ôh tá xê đi đo ai troh tá ah. Têa cho kal ăm tơdroăng rêh ối, laga kô pro ‘mêi tơdjâk troh kuăn mơngế, drêng têa tro ‘mêi, têa kân lân lu, kông tô khăng khoăng. Laga, a kong pơlê Lâm Đồng, tơdroăng mơ’no liăn cheăng, pơkuâ [a\ xúa têa krúa ôh tá tơtro. Tơdroăng ki ai khât ‘na mơhrê liăn châ rơtal liăn ing mâu tíu kơdoăng têa krúa a kơpong hdroâng kuăn ngo a kong pơlê Lâm Đồng kô tối nhên ‘na tơdroăng kố:

            A cheăm Lộc Thành, tơring Bảo Lâm, kong pơlê Lâm Đồng, tơdroăng têa krúa đi đo cho tơdroăng ki pá puât [a\ kuăn pơlê a tíu kố, ki má lối drêng rơnó tô. Poâ K’Gin kuăn pơlê thôn 15 cheăm Lộc Thành, tối: A lăm hnêng têa a klôh têa á châm kơtăn 300 met, y^ng vêh ke\n hngêi, rơpo\ng chiâ klôh têa ‘na tá ‘na kố, rơpo\ng chiâ 4 to klôh têa, laga ôh tá ai têa. Rơnó mêi xúa têa kố, têa klôh dêi rơpo\ng hngêi chiâ. Rơnó tô ôh tá ai têa. {a\ klôh têa ki pong pơlê ‘na tá ai, pơlê ‘na kố ôh tá ai, laga rêh ối tung môi thôn.

            Ôh tá xê to Lộc Thành, mê mâu cheăm ki ê dêi tơring Bảo Lâm, kong pơlê Lâm Đồng, môi tiah Lộc Lâm, Lộc Bắc [a\ hía hé, xuân môi tiah mê, thăm nếo ôh tá ai têa ôu hum roh a rơnó mêi. Nâ Ka Rợp, ối a cheăm Lộc Lâm, tơring Bảo Lâm tối ăm ‘nâi, ai drêng ‘nâ kuăn pơlê xúa têa ki ôh tá krúa le\m vâ ôu hum roh: Hum roh kế tơmeăm to têa ki ôh tá krúa le\m tê. Ôu [a\ hum mâu têa ki ôh tá krúa le\m môi tiah mê! Mâu vâi o ku\n kố hlo têa ki lâi ôu têa ki mê.

            Tiô poâ Đặng Ngọc Thanh, kăn pho\ hnê ngăn Vi[an cheăm Lộc Thành, tơring Bảo Lâm tối, ngin hiăng ai hên troăng hơlâ pâ Vi[an tơring Bảo Lộc vâ mơ’no liăn rơnêu [a\ klôh têa ki pong châ mơ’no liăn vâ pong klôh tăng têa krúa ing tơdroăng pơkâ kơxo# 134, 135 ki hiăng tơ’nhiê hdrối mê, tơdrêng amê pong tơ’nôm klôh têa tung kơpong hdroâng kuăn ngo, laga troh nôkố xuân tá hâi pêi pro. Poâ Đặng Ngọc Thanh, tối: Cheăm Lộc Thành tung hơnăm hiăng hluâ hiăng mơ’no liăn pong 2 to klôh têa [a\ 1 klôh têa ing kơxo# liăn 135. Laga troh hơnăm 2010 mê cheăm Lộc Thành pơcháu on tơhrik ăm khu pơkuâ on tơhrik pơkuâ, kuăn pơlê ôh tá nâp liăn on tơhrik, mê ôh tá mơ’no on tơhrik xếo, [a\ ing mê troh nôkố, hiăng pơtê pêi cheăng. Pơla kố nah cheăm Lộc Thành xuân hiăng pro mơ-éa pơtroh {ơrô pơkuâ hdroâng kuăn ngo, Vi[an tơring, vâ kơnôm to\ng kum 65 rơtuh liăn toi kơxái on tơhrik nếo [a\ rơnêu mâu troăng klo\ng têa, tíu mơ’no [a\ hrik têa.

            A cheăm Bảo Thuận, tơring Di Linh, kong pơlê Lâm Đồng – môi cheăm nếo pơkâ hiăng lo ing kơpong pá puât [a\ dế pơxiâm mơjiâng thôn pơlê nếo, laga hên hơnăm kố, kuăn pơlê akố ôh tá bê têa ôu hum roh. Klôh têa ki ôu hum roh tơchuôm, nôkố ôh tá bê têa xếo, mơhé Tơnêi têa nếo mơ’no hr^ng rơtuh liăn vâ mơjiâng, rơnêu.

            Ôh tá bê têa ôu hum roh pro hr^ng rơpo\ng a cheăm Bảo Thuận, tơring Di Linh thế xúa mâu têa ki hnêng ing têa kroăng, têa krông tung cheăm. Poâ K’ Bril, kăn pho\ hnê ngăn Vi[an cheăm Bảo Thuận, tối: {a\ têa krúa, mê hdrối nah ai kế tơmeăm khoăng ki mơjiâng pro tối cho lapel, châ mơ’no liăn hiăng ton t^n, nôkố hiăng tơ’nhiê. {a\ tíu kơdoăng têa krúa tíu xiâm pơkuâ têa krúa nôkố xuân hiăng rơnêu, [a\ mâu tíu kơdoăng têa kố, ai hên kơmăi xuân hiăng tơ’nhiê tâi tâng.

            Sap hơnăm 2004 troh nôkố, kong pơlê Lâm Đồng hiăng mơ’no lối 128 rơtal liăn vâ mơjiâng 178 tíu kơdoăng têa krúa le\m ăm kơpong thôn pơlê, kơpong hơhngế hơhngo, kơpong hdroâng kuăn ngo, tung mê, 149 têa klôh têa ki pong, 29 tíu kơdoăng têa tơchuôm. Laga tơdroăng ôh tá bê têa krúa ôu hum roh ăm kuăn pơlê, drêng rêm roh trâm mâ kuăn pơlê châ kuăn pơlê dêi mâu tơring môi tiah Bảo Lâm, Di Linh, Dam Rông tơpui hên má môi [a\ hía hé. Tung kơxo kố, nôkố ai troh 47 tíu kơdoăng têa ôh tá ai têa xếo, tung mê, 34 tíu kơdoăng têa hiăng pơtê khât, 13 tíu kơdoăng têa bu kơdoăng têa tơdế tiô ivá. Xiâm kối xua ôh tá khât tung pơkuâ, chiâng pro tíu kơdoăng têa tơ’nhiê ó.

Kong pơlê Lâm Đồng nếo pơkâ tơdroăng troh hơnăm 2020, mơ-eăm châ 99% pơ’leăng mâ kuăn pơlê tung thôn pơlê dêi kong pơlê Lâm Đồng châ xúa têa krúa, 73% kơxo# mơngế châ xúa têa krúa. Vâ tơniăn tiô pơkâ kố, Lâm Đồng thế ‘no lối 3 rơpâu 200 rơtal liăn. Tiah mê vâ tơbleăng tơdroăng ‘no liăn, mơjiâng [ă rak ngăn mâu tíu mơ’no têa krúa tung la ngiâ, xuân môi tiah mâu têa krúa nôkố dêi kong pơlê, Lâm Đồng kô tối tơbleăng pêi pro môi tiah lâi vâ ai pơxúa hên má môi? Ngế chêh hlá tơbeăng tơdroăng kố ai tơpui tơno ‘na tơdroăng mơgrúa hyôh kong prâi [ă pôa Phan Văn Hợi, Kăn pho\ pơkuâ tíu xiâm ngăn têa krúa [ă mơgrúa hyôh kong prâi thôn pơlê dêi Lâm Đồng.

*Ô pôa, pôa tối môi tiah lâi ‘na ki pơxúa dêi mâu tíu mơ’no têa krúa a thôn pơlê, malối a kơpong hơngế hơngo, kơpong hdroâng kuăn ngo rêh ối tung kong pơlê Lâm Đồng nôkố?

Pôa Phan Văn Hợi: Mâu tíu kơdoăng mơ’no têa krúa [ă mơgrúa hyôh kong prâi thôn pơlê mâu tíu ‘no liăn cheăng tiô tơdroăng 134, 135, malối mâu têa klôh ki pong hrik têa mo\ng, tơdroăng rak ngăn ‘no liăn chiâ pêi pro hâi tơ-[rê, ai mâu tíu ki ‘nâ klêi chiâ ôh tá hlo mơ’no têa. Ki xiâm akố cho xua tơdroăng rak ngăn hâi krâu khât, mâu tíu mơ’no têa ôh tá pêi cheăng. Ki xiâm akố cho cheăm,  tơring, kong pơlê ki ‘nâ ôh tá vâ tơmâng rak ngăn krâu klêi ‘no liăn chiâ [ă tơdroăng mơ’no têa ăm kuăn pơlê xúa drêng klêi chiâk.

*Vâ tơkâ hluâ tơdroăng ki ối tơvâ tơvân kố, tiô pôa kong pơlê kal pêi pro môi tiah lâi?

Pôa  Phan Văn Hợi:  Vâ rak ngăn, mơ’no têa krúa a thôn pơlê ăm ai pơxúa, mê ki ahdrối mâu khu râ kăn cheăm tơring thế tơmâng khât tâ [ă thế pơkâ hnê ngăn nhên khât ăm mâu tíu pêi cheăng rak ngăn [ă mơ’no têa, klêi mê, tơku\m khu cheăng rak ngăn tơrêm tíu mơ’no têa hnê tối ăm vâi vâ pêi khât hnoăng cheăng rak ngăn mâu tíu mơ’no têa. Má péa nếo, Khu râ kăn xuân thế hnê tối ăm kuăn pơlê veăng pêi pro tung hnoăng cheăng rak ngăn, veăng nâp liăn [ă hía hé vâ kuăn pơlê ple\ng ki pơxúa dêi Đảng [ă Tơnêi têa hiăng ‘no liăn mơjiâng pro mâu tíu mơ’no têa krúa ki pơxúa ăm kuăn pơlê a kơpong hơngế hơngo, malối cho kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo.

Kong pơlê Lâm Đồng xuân hiăng pơkâ 28 tơdroăng ‘na rak ngăn mâu tíu mơ’no têa krúa tơchuôm, tung tơdroăng pơkâ mê ai tối troh tơdroăng to\ng kum tung rak ngăn, to\ng kum kuăn pơlê veăng rak ngăn tíu mơ’no têa. Vâ tơniăn pêi pro tiô tơdroăng pơkâ 28 kố kô chiâng ai khât tung tơdroăng cheăng rak ngăn.

*Ô pôa, tơdrêng [ă mâu tíu mơ’no têa ki ai dê kố, tiô ăm ‘nâi la ngiâ kố ah kong pơlê kô pơtối tơbleăng ‘na ‘no liăn mơjiâng pro tíu mơ’no têa krúa tung thôn pơlê ki ê, tiah mê vâ ví tơdroăng ki lơ hên tíu mơ’no têa krúa trâm tơdroăng ki ôh tá ai têa môi tiah nôkố, tơdroăng cheăng ‘no liăn mơjiâng pro môi tiah lâi?

Pôa Phan Văn Hợi: Tung mâu hơnăm la ngiâ cho 2016-2020, [ă tơdroăng pơkâ mơjiâng pro tíu mơ’no têa krúa dêi tơnêi têa mê hiăng tơru\m [ă tơdroăng mơjiâng thôn pơlê nếo. Tơnêi têa xuân ai tơdroăng pơkâ pro têa krúa [ă mơgrúa hyôh kong prâi a thôn pơlê tung 21 kong pơlê, pơlê kong kân tung lâp tơnêi têa, tung mê ai kong pơlê Lâm Đồng. Hơnăm 2014- 2015 tơnêi têa xuân hiăng pêi pro tơdroăng pơkâ, séa ngăn hdró tơdroăng mơjiâng pro têa krúa [ă mơgrúa hyôh kong prâi tung thôn pơlê. Kong pơlê Lâm Đồng  tí tăng ‘nâi ple\ng ăm Khu ngăn ‘na pêi chiâk deăng [ă mơnhông mơdêk thôn pơlê, Vi[an kong pơlê Lâm Đồng ‘na tơdroăng pơkâ pêi pro tơdroăng kố tung pơla hơnăm 2016-2020 dêi kong pơlê, [ă kô tơbleăng pêi a poăng hơnăm 2016.

Tung kố ai mâu tơdroăng pơkâ ‘na mơjiâng pro mâu tơmeăm khoăng, tơdroăng pơkâ ‘na rak ngăn tơmeăm khoăng klêi ‘no liăn mơjiâng pro tro tâ hdrối. Tung mê xuân ai tơdroăng tối troh veăng ‘no hnoăng dêi kuăn pơlê, tơdroăng ki veăng ‘no liăn tung ‘no liăn mơjiâng pro, tơmeăm khoăng mơjiâng thế veăng ai kuăn pơlê tơlo liăn liăn vâ pro tíu ‘măn troăng klo\ng troh a tơrêm hngêi kuăn pơlê, ai tiah mê nếo mơdêk hnoăng cheăng dêi kuăn pơlê tung rak ngăn [ă xúa. Tung mê, xuân ai tá hnoăng cheăng hnê tối vâ kuăn pơlê ‘nâi ple\ng nhên troăng rơhlâ, ‘no liăn cheăng, tơdroăng rak vế vâ tơmeăm khoăng mơjiâng pro xúa krá ton xo\n.

*Hôm, mơnê kô pôa!

Gương prế A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng