A hneăng hôp mê, pôa Đỗ Văn Chiến, Kăn xiâm, pơkuâ ngăn Vi [an hdroâng kuăn ngo tối ăm ‘nâi: Klêi kơ’nâi lăm ngăn nhên păng ‘nâng tơdroăng pêi cheăng kâ-rêh ối pơlê pơla dêi 53 hdroâng kuăn ngo, kơxo# rơpo\ng kơtiê ối a mâu pơlê cheăm hdroâng kuăn ngo [ă kong ngo xuân ối lối 23%, tâk hên luâ tâ 3 hdrôh tâng vâ pơchông ngăn ki tơchuôm dêi lâp tơnêi têa, ai mâu hdroâng kuăn ngo ki ‘nâ ai hên kơxo# rơpo\ng kơtiê tâk troh tơdế.

‘Nâi nhên mâu tơdroăng ki pá puât pơloăng mơnúa dêi kơpong kong ngo [ă kơpong hdroâng mơngế kuăn ngo rêh ối vâ mơnhông mơdêk pêi cheăng kâ pơlê pơla, mê Vi [an hnê ngăn hdroâng kuăn ngo hiăng pơkâ hên troăng hơlâ ki vâ kum kơdroh kơtiê [ă mơnhông mơdêk krá tơniăn a kong ngo [ă mâu hdroâng kuăn ngo, mê cho to\ng kum ăm kuăn pơlê ai cheăng pêi tơniăn, pơxiâm ai troăng hơlâ ki vâ mơnhông mơdêk tung pêi lo kế tơmeăm [ă tê mơdró kâ, pro kro ing mâu tơmeăm khoăng ki hiăng ai hlâu [ă tơdroăng ki hiăng tơ’lêi dêi kơpong kố. Pôa Đỗ Văn Chiến tối ăm ‘nâi:

‘’Ngin hiăng mơnhên hnoăng cheăng kơdroh kơtiê [ă mơnhông mơdêk krá tơniăn ton a mâu hdroâng kuăn ngo kal athế pơtối ngăn ivá dêi vâi ki hiăng ai chiâng hlâu. {ă tơnêi tíu kân rơdâ [ă ai hên mâu tơmeăm khoăng, kế tơmeăm ối gok gâ, tơdroăng ki ối hên khôi túa, vêa vong, tơmeăm khoăng dêi kơpong kong ngo, mê hdroâng kuăn ngo a Việt Nam kal athế châ ngăn cho kơpong tơnêi ki tơ’lêi vâ mơnhông mơdêk.

Malối ‘na kơvâ pêi chiâk pêi deăng, mơjiâng kế tơmeăm vâ tê mơdró, pêt mơjiâng mâu hdrê loăng, mơnăn păn, pơkeăng [ă hnối mơnhông ‘na mơhno mơjiâng túa le\m tro dêi hdroâng kuăn ngo vâ tơ’mot tơmối ing tíu ê troh ôm hyô ngăn vâ khoh châ tê mơdró dêi tơmeăm, pêi lo liăn ngân, mơngế ai cheăng pêi’’.

A hneăng hôp, mâu kăn tối ăm ‘nâi: Maluâ hdroâng kuăn ngo xuân ai hên túa kơvâ cheăng vâ thăm mơnhông, môi tiah: Thăm tí tăng ‘nâi ple\ng ‘na ivá mơhno mơjiâng túa le\m tro ki hên túa, gok gâ, ai tíu ki vâ tê mơdró dêi mâu tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng, mâu tơmeăm pêi pro [ă ko\ng, [ă kơmăi.

Maluâ ti mê, hdroâng kuăn ngo ki pơxiâm mơjiâng tơdroăng cheăng ối trâm hên xơpá, môi tiah: Tá hâi hlê ple\ng nhên troăng hơlâ luât dêi tơnêi têa, tá hâi bê liăn ngân vâ pơxiâm mơjiâng tơdroăng cheăng pêi [ă ôh tá hâi tơniăn ‘na kơchơ ki vâ tê mơ’no dêi kế tơmeăm [ă hên mâu tơdroăng ki ê.

Jâ Nguyễn Cẩm Tú, hdroâng mơngế Dao hiăng hlê ple\ng nhên klêi  tơmiât ‘na tơdroăng mơjiâng tíu ôm hyô a thông reăng Bắc Hà, kong pơlê Lào Cai hiăng pro lối rơpâu ngế tơmối lăm pôu ngăn rêm hơnăm, tối ‘na mâu tơdroăng ki pá drêng pơxiâm mơjiâng tơdroăng cheăng hneăng ki mê nah:

‘’Dế nôkố ngin hiăng ai tơnêi, ai kuăn mơngế, ai hiâm tuăn tơmiât ki nếo, la ngin ôh tá ai hngêi trăng, troăng prôk, ôh tá ‘nâi nhên ‘na mâu tơdroăng ki nếo, ki hâi hlê ple\ng [ă tơdroăng vâ tơmiât, pêi pro drêng mơnhông cheăng kơmăi kơmok. Troh a roh hôp hâi kố, á rơhêng vâ châ trâm mâu ngế pơkuâ ngăn, mâu ngế ki ‘no liăn ngân pêi cheăng vâ tơru\m [ă khu mơdró kâ vâ pơxiâm mơjiâng tơdroăng cheăng vâ khoh mơjiâng tơmeăm khoăng ki dâi le\m, tơniăn khât.

Xuân rơhêng châ tơru\m [ă mâu ngế ki môi tiah ngin, rơtế tơchuôm môi hiâm mơno vâ rơtế [ă ngin châ mơ’no dêi mâu tơmeăm kơmăi kơmok ki dâi le\m tơru\m [ă cheăng ôm hyô kong kế, nhâ loăng a pơlê cheăm dêi tơná’’.

Tiô pôa Hà Việt Quân, Kăn pho\ ngăn ‘na tơru\m chẻăng [ă kong ê, cheăng tung Vi [an hdroâng kuăn ngo tối, dế nôkố ai lối 150 troăng hơlâ ki ai tơdjâk troh hdroâng kuăn ngo, [ă hên mâu hlá mơ-éa hnê tối, mê mâu hdroâng kuăn ngo kal athế châ hnê tối i nhên vâ vâi tí tăng ‘nâi ple\ng dêi tơdroăng ki pơxúa ăm tơná. Tơdrêng amê, thăm mơnhông ‘na tơru\m cheăng vâ châ to\ng kum ‘na liăn [ă hngêi kơchơ rôe xo tơmeăm dêi hdroâng kuăn ngo châ pơxiâm tăng tơdroăng cheăng pêi:

‘’Khu pêi cheăng ngin hiăng tơru\m cheăng [ă mâu khu râ, mơnhên tối, ki xiâm dêi tơdroăng pơxiâm mơjiâng cheăng pêi kô ôh tá xê tơkôm to troăng hơlâ to\ng kum dêi tơnêi têa. Mâu ngế tung khu kal athế pêi cheăng [ă mâu khu râ, khu mơdró, dế nôkố hiăng ai troăng hơlâ pêi cheăng [ă khu ki k^ tơkêa dêi Hàn Quốc vâ mơ’no mâu tơmeăm khoăng mê mot tung khu siêu thị Lotte.

Klêi mê ah, hnối k^ tơkêa [ă khu mơdró kâ vâ kum ăm hdroâng kuăn ngo ti xê to liăn ngân, châ tơdjêp ‘na tê mơdró a mâu hngêi kơchơ mê ối to\ng kum ăm hdroâng kuăn ngo hloh hlê rơkê ple\ng, ‘na túa pêi cheăng, ivá cheăng vâ khoh châ tơru\m tê mơdró a kơchơ. Khu ngin dế pêi cheăng [ă mâu tơdroăng ki nhên’’.

Mâu kăn ai pâ thế, vâ kum ăm hdroâng kuăn ngo châ pơxiâm mơjiâng tơdroăng cheăng tơtro, Vi [an hnê ngăn hdroâng kuăn ngo [ă mâu kơ koan ki ai tơdjâk troh kal athế tăng troăng hơlâ, kum mơjiâng túa cheăng vâ pêi tơdrêng mâu ivá ki ai a kong pơlê, pơlê kong kân vâ khoh ai troăng hơlâ to\ng kum ăm khu ngế ki pơxiâm tí tăng cheăng pêi.

To\ng kum hnê mơjiâng mâu hneăng hriâm ‘na túa tê mơdró ăm hdroâng kuăn ngo. Tơdrêng amê, ai túa ki ‘no liăn to\ng kum, tơdjêp [ă kơchơ ki vâ rôe tơmeăm dêi hdroâng kuăn ngo’’.

Pôa Đỗ Văn Chiến, Kăn xiâm, pơkuâ Vi [an hdroâng kuăn ngo tối ăm ‘nâi, Vi [an hdroâng kuăn ngo kô k^ tơkêa [ă khu mơdró kâ vâ to\ng kum ăm hdroâng kuăn ngo ti xê to liăn ngân, châ tơdjêp [ă mâu hngêi kơchơ mê ối hnê kum ‘na ki hloh rơkê, ‘na túa cheăng, ivá cheăng vâ khoh châ tơru\m cheăng kâ [ă kơchơ, khu mơdró:

‘’Pin ôh tá xê pói tơngah lối kân, kal athế chôa ‘lâng prôk la i krá tơniăn, tung hơnăm la ngiâ kơdo mơ-eăm mơjiâng tơdroăng cheăng pêi ăm dâng 100 khu mơdró kâ ki [lêi chiâng, tơ-[rê. Klêi mê, pin tơku\m po nếo hneăng tơpui tơno, tối tơno ‘na mâu tơdroăng nếo ai, ki rơhêng vâ tối ăm mâu ngế ki hiăng pêi cheăng mê vâ tối ‘na tơdroăng ki vâi hiăng chiâng pêi pro vâ pin hriâm [ối kô tơ’lêi hlâu tâ.

Á xuân pói rơhêng vâ pơtroh tơdroăng kố troh a mâu pú hơnăm ối nếo: Ki tung hiâm mơno hiăng git hâk kơ tê mơdró kâ kal athế mơnhông mơdêk dêi ing hiâm mơno, ivá tơná, tối tơno mâu tơdroăng nếo ai, tơrum\ cheăng [ă pêi pro dêi hnoăng cheăng. Bu ai tơdroăng cheăng pêi ki păng ‘nâng mê pin nếo chiâng vâ ‘mâi rơnêu drăng tíu ki tá hâi tơtro ăm ga i thăm rế le\m tro, tơniăn kâk tâ nếo.

Phương Thoa chêh

Nhat Lisa tơplôu [ă tơbleăng