A cheăm Gào, kong pơlê Gia Lai hâi kố, ôh ti xê to mâu ngo ngối pêt kơphế drêh ngiât, mâu kơdrum plâi sầu riêng, mắc ca drêh ngiât a ngo dêi vâi krâ kuăn pơlê pêi chiâk tung cheăm ki pêt xêh, mê ối ai mâu túa pơkâ pêi chiâk xúa kơmăi kơmok chal nếo. Ki xiâm cho túa pêt krui kơxái tung hngêi nhĕng dêi Khu pêi cheăng tơrŭm Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao 360. Khu pêi cheăng tơrŭm hiăng tơnôu ‘no liăn pro 1 ha hngêi nhĕng, xúa kơmăi ki tôh têa kong têa ê, pêt krui kơxái rak ngăn tiô troăng hưh cơ.

Akố krui kơxái châ tiô pơkâ dâ dâng 12 plâi/kg, plâi châ lối chât tâ̆n rêm hơnăm. Tâi tâng krui kơxái nôkố hiăng châ môi khu mơdró kâ a Pơlê kong kân Hồ Chí Minh roê xo ƀă tê ngi kong têa ki xơpá môi tiah Hà Lan, Swiss ƀă hên kong têa ki ê ƀă yă tê luâ 50 rơpâu liăn tung môi kg, kơnâ tâ tâng vâ pơchông ƀă kơchơ mơdró tung tơnêi têa. Nâ Lê Thị Bảo Trâm, Kăn pơkuâ Khu pêi cheăng tơrŭm, tối:

“Hdrối nah, ngin tá hâi hlê klâi ‘na pêi chiâk deăng xúa kơmăi kơmok chal nếo ôh. La kơ’nâi kố, hriăn ngăn, tơbleăng pêi. Tơmeăm pêi tiô troăng hưh cơ, ôh ti ai pơkeăng xôh kơdê oâ hdrong, tơniăn ăm kuăn pơlê kâ ƀă ngế ki pêt xuân ôh tá tơdjâk ‘mêi klâi. Xua mê, drêng khu pêi cheăng tơrŭm pêi kơdrum môi tiah kố mê xuân ai pơxúa tâ drêng tơbriât”.

Sap ing hơnăm 2018 troh nôkố, cheăm Gào hiăng ivá rơdêi tâi tâng kuăn pơlê rơtế ƀă hên kơxô̆ liăn veăng tŏng gum vâ mơjiâng pro troăng klông ƀă cheăng kâ rêh ối pơlê pơla. Troh nôkố, tâi tâng mâu troăng prôk tung thôn, tung cheăm hiăng châ tôh chhá kơxu, ok ƀê tong; 70% troăng lăm ngi klâng châ ok ƀê tong. Kơxô̆ ngế pêi cheăng đi đo ai cheăng châ lối 91%. Pêi châ liăn rêm ngế hơnăm 2024 châ 70 rơtuh liăn. Kơxô̆ rơpŏng kơtiê kơdroh hên, bu ối dâng 2,8%.

Pôa Nguyễn Văn Ánh, Bí thư Chi ƀô̆ hlối cho ngế pơkuâ thôn 5, cheăm Gào ăm ‘nâi, nôkố kuăn pơlê hiăng hlê plĕng ‘na kih thuât vâ mơnhông cheăng kâ:

“Tung ‘mâi pêt kơphế, vâi krâ kuăn pơlê pơrá pêt hdrê ki nếo. Vâi krâ kuăn pơlê pơrá ai túa rak ngăm, pro pơxúa tơƀrê. Rêm ha pơrá châ 4 tâ̆n kơphế kloăng tung môi ha, lơ 20 tâ̆n kơphế ối drêh tung môi ha. Ƀă tơdroăng mê cho ƀăng tơnêi pêt plâi sầu riêng, mắc ca ƀă hdrê loăng plâi ki ê”.

Hơnăm 2025, drêng pêi pro troăng hơlâ ‘mot tơkŭm ƀă mâu cheăm Ia Kênh, Ia Pếch, cheăm Gào nếo ai 183 km2 ƀăng tơnêi, pơ’leăng mâ mơngế vâ chê 16 rơpâu ngế ƀă tơnêi pêi kâ po rơdâ troh vâ chê 7.800 ha. Kố cho tơdroăng ki kal vâ pơkâ pro kơpong pêt tơmeăm tơkŭm, mơnhông pêi chiâk deăng xúa kơmăi kơmok chal nếo. A kong pơlê nôkố ai péa tơdroăng tơkêa bro dế châ krếo thế ‘no liăn vâ pêi cheăng. Mê cho: Tơdroăng tơkêa pêt, uâ pơliê ƀă tê kơchâi plâi ngi kong têa tiô troăng pêi xúa kơmăi kmok chal nếo a thôn 6 (55ha) ƀă tơdroăng tơkêa bro Tíu xiâm mơdâ pro hdrê, kơchâi krúa a pơlê B (30ha).

Mâu tơdroăng tơkêa kố tơngah chiâng tơdroăng ki tơ’mot khu mơdró kâ, kum kuăn pơlê châ xúa kih thuât ki rơkê plĕng, veăng tung tơdroăng tê tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng krúa, vâ tê ăm lâp tơnêi ƀă tê ngi kong têa ê.

A Hneăng hôp Mâu kăn Đảng ƀô̆ cheăm Gào pơla kố nah, cheăm mơ’no tơdroăng vâ pêi rĕng mơnhông pơla hơnăm 2026 – 2030 sap ing 8,2% tơngi klêng; kuăn pơlê veăng roê ƀaoh hiêm khăm pơlât châ lối 95%; tâi tâng kuăn pơlê thôn pơlê xúa têa krúa. Pôa Nguyễn Hữu Sung, Kăn pơkuâ ngăn Đảng, Kăn hnê ngăn Hô̆i đong cheăm Gào, ăm ‘nâi:

“Tung la ngiâ ah, Đảng ƀô̆ cheăm Gào kô tơkŭm tơbleăng pêi pro ƀlêi chiâng Pơkâ Hneăng hôp rôh má Môi, hơnăm 2025 – 2030 mơ’no. Tung mê, tơkŭm kơjo mơjiâng pro hngêi trăng, troăng klông, pơhlêh kơxô̆, mơnhông tê mơdró, pêi chiâk xúa kơmăi kơmok chal nếo, tơdrêng amê hlối tơbleăng tơdroăng kơdroh kơtiê krá ton ƀă khŏm mơ-eăm khât”.

Sap ing séa ngăn tơdroăng tơdrăng troh môi kơpong pơlê dế mơnhông ivá rêh nếo, cheăm Gào hiăng tối rơdêi hiâm mơno mơ-eăm rơdêi. Mâu kơdrum loăng plâi kơtóu, rơtế ƀă túa pêi chiâk xúa kơmăi kơmok chal nếo, cho mơhno nhên ăm tơdroăng pơhlêh rêm hâi. Khôi hmâ Ngoh khên tơnôu ƀă rơhêng vâ mơnhông kô gum kăn pơkuâ ƀă Kuăn pơlê cheăm Gào pơtối mơjiâng tung la ngiâ kro lĕm, krá tơniăn ăm pơlê cheăm.