Tơkôm tung pơla kong hiăng prăng mê, nâ Rah Lan H’Yuất (hdroâng Jarai), buôn Ama Nhiu, cheăm Ia Rbol, lo lăm dêi a klâng peăng pá rŏng hngêi poê nhâ ăm ro kâ. Nâ tối, on veăng nâ xo dêi pó hơnăm 2018, ai 3 ngế kuăn, châ nôu pâ péa pâ xoăng ăm môi iâ tơnêi pro hngêi ƀă to lâi sào klâng. Pêt báu ôh tá bê kâ, on veăng nâ athế lăm pêi cheăng vâi, vâ ai liăn xúa rêm hâi. Nâ H’Yuất phiu ro tối: Hơnăm 2024, sap ing troăng hơlâ kơdroh kơtiê dêi Tơnêi têa, rơpŏng châ gum ăm ro kăn ƀă pái rơtuh liăn vâ pro kơdroăng. Troh nôkố, ro hiăng ai kuăn châ môi to ƀă hbrâ vâ ai kuăn rôh má 2.

“Ing păn ro, pêt mâu hdrê loăng, on veăng má ối lăm pêi cheăng ko kơtếo vâi nếo mê châ xo liăn hơnăm kố châ dâng 100 rơtuh, ƀă kô hluăn ing kơtiê a mơ’nui hơnăm kố. Nôkố on veăng má pakĭng pêi cheăng vâi, kô păn tơ’nôm ro vâ pơtối ai kuăn hên tơ’nôm nếo, 1 – 2 hơnăm la ngiâ kô tê iâ vâ ai liăn pro hngêi”.

A buôn Ama Nhiu, cheăm Ia Rbol, lối chât rơpŏng châ gum ăm ro kăn vâ păn tiô Tơdroăng tơnêi têa môi tiah rơpŏng nâ Rah Lan H’Yuất. Tung kơxô̆ ki mê, nâ Rah Lan H’Yuân châ gum hơnăm 2024. Vâ chê 2 hơnăm kố nah pêi chiâk rế rak ngăn ro, troh nôkố nâ hiăng ai 2 to ro ki hiăng kân ƀă 1 to ro kuăn. Nâ Rah Lan H’Yuân tối:

“Tơnêi têa hbru ăm ro, kăn ƀô̆ ối lăm troh hnê pro kơdroăng peăng ‘na rŏng hngêi, kơtăn 60 – 70 met, pro ăm gá phuâng lĕm. Pakĭng mê ối hnê ăm kuăn pơlê túa ki pêt nhâ, pâk vaccine ăm ro, kơnôm mê ro chiâng mo lĕm, ai kuăn tơniăn. Nôkố athế kơhnâ păn vâ hluăn ing kơtiê. Ro ai kuăn hên nếo kô tê vâ ‘mêng hngêi ăm gá lĕm kâk tâ, păn roăng péa ngế kuăn lăm hriâm”.

Pêi pro tiô troăng hơlâ dêi Đảng ƀă Tơnêi têa ‘na kơdroh kơtiê krá ton, Vi ƀan hnê ngăn pơlê kong krâm Ayun Pa hdrối nah hiăng tơbleăng pêi hên troăng hơlâ tŏng gum rơpŏng kơtiê, vâ chê kơtiê, rơpŏng châ tơnêi têa gum ƀă kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo ki iâ mơngế. Xúa ki pơxúa ai hlâu dêi ƀăng tơnêi nhâ ki chiâng xêh, cheăm pêi pro túa ki hbru ro kăn ƀă hiăng ăm hlo tơƀrê khât.

Jâ Nay H’Bloanh, kong chưk Túa lĕm tro cheăm Ia Rbol ăm ‘nâi, ing hơnăm 2021 troh nôkố, tung tâi tâng cheăm ai lối 230 rơpŏng châ gum ăm ro ƀă pu pái vâ păn. Hdrối vâ hbru ăm ro, cheăm ối tơkŭm hôp rah xo nhên mâu ngế ki châ pơxúa, môi tuăn rah xo ro hdrê, gum liăn ƀă hnê kih thuât pro kơdroăng, rak ngăn ƀă pâk pơkeăng hbrâ mơdât pơreăng. Jâ Nay H’Bloanh tối, kơnôm ing châ hnê hriâm, drêng tơdah xo ro, mâu rơpŏng pơrá ‘nâi túa ki păn, ro xông kân lĕm, ai kuăn, veăng gum hên rơpŏng mơeăm hluăn ing kơtiê.

“Tơná á ƀă ngế ki pơkuâ thôn tơrŭm ƀă ngế ki teăng mâ khu râ kơvâ cheăng đoàn theh cheăm lăm chu troh a rêm rơpŏng ki châ hbru ăm ro vâ hnê tối, mơhnhôk vâi ‘nhiê kơdroăng ro pro peăng pá rŏng hngêi trá vâ păn tơmeăm rak vế mơgrúa lĕm tơnêi tơníu tơdjuôm. Pro kơdroăng tro tiô pơkâ tro vâ păn ro. Ngin xuân hnê ăm vâi kih thuât păn ro, pu pái pro tiah lâi vâ kuăn kiâ păn ai kuăn, pêi lo tơ’nôm liăn”.

Cheăm Ia Rbol châ tơkŭm môi sap ing cheăm Chư Băh ƀă Ia Brol hdrối nah, ai lối 10.220 pơ’leăng mâ mơngế, tung mê ki hên cho kuăn pơlê Jarai. Pôa Nguyễn Chí Cường, Kăn hnê ngăn Vi ƀan cheăm, tối ‘na tơdroăng rêh ối hdrối nah dêi vâi krâ kuăn pơlê ối hên xơpá, kơxô̆ rơpŏng kơtiê chía hên. Kơnôm ing tơdroăng tơmâng ngăn dêi Đảng ƀă Tơnêi têa ƀă mâu tơdroăng tŏng gum túa rêh kâ ối, tơnêi ối, tơnêi pêt tơmeăm, hnê cheăng ƀă hên ki ê, kơxô̆ rơpŏng kơtiê kơdroh hên ối 0,9% ƀă mơeăm tung hơnăm 2025 ối 0,5%. Tung mâu tơdroăng, túa ki hbru ro kăn hiăng ƀă dế pro pơxúa tơƀrê khât, gum hên rơpŏng ai ro păn ƀă mơnhông cheăng kâ. Pôa Nguyễn Chí Cường ăm ‘nâi, cheăm dế pơtối tơbleăng mâu troăng hơlâ tŏng gum kuăn pơlê tung mơnhông cheăng kâ rêh ối pơlê pơla, xut tah hrâ mơnguâ kơdroh kơtiê.

“Pro tơ’lêi hlâu ăm vâi krâ kuăn pơlê ai túa ki rêh kâ ối mơnhông ƀă mâu troăng hơlâ tŏng gum ăm kuăn mơnăn păn, tung la ngiâ kố ah, Vi ƀan hnê ngăn cheăm pơtối rak vế túa ki hbru ro ƀă pu pái ăm vâi krâ nhŏng o vâ păn ăm mâu rơpŏng. Tơdrêng amê, hlối hriăn plĕng tơ’nôm mâu túa pơkâ, tơdroăng kdroh kơtiê vâ pơtroh ăm mâu râ kăn ki ai hnoăng pơkuâ pơtối tŏng gum pơhlêh mâu hdrê pêt, mơnăn păn vâ vâi krâ nhŏng o ai troăng tơmiât mơnhông cheăng kâ nếo tâ, vâ xut tah kơklêa, kơdroh kơtiê krá ton tâ”.

Kơnôm troăng hơlâ tŏng gum tơƀrê tung tơbleăng pêi ƀă ivá mơeăm tơkâ luâ xơpá dêi kuăn pơlê, túa tĭng gum ro kăn a cheăm Ia Rbol hiăng ƀă dế pêi pro pơhlêh tơdroăng ki kơdroh kơtiê. Rêm to ro, rêm to kơdroăng păn kŭn pơrá cho hvêa prôk cheăng kâ, gum kuăn pơlê tơkâ luâ xơpá.