VOV4.Sêdang - Ô vâi krâ nho\ng o [a\ pú hmâ! Pơtối tơbleăng tối ‘na tơdroăng ki xiâm tung Luât on veăng [ă rơpo\ng hngêi hnăm 2014 , hâi kố, ngin kôm tơbleăng tối mâu tơdroăng pơkâ tung Luât on veăng [ă rơpo\ng hngêi hnăm 2014 [ă tơdroăng kế tơmeăm phá xêh dêi ngế kơdrâi, lơ kơnốu tung on veăng, pó vâi krâ nho\ng o kôm tơmâng.

Luât má 43 dêi Luât on veă-rơpo\ng hngêi ai pơkâ ‘na kế tơmeăm phá xêh dêi kơdrâi, kơnốu tiah tối a kơ’nâi kố:

Kế tơmeăm ki châ vâi krâ-nôu pâ ăm phá xêh môi ngế, châ vâi ki ê pơcháu ăm xêh môi ngế tung pơla prế hiăng ối dêi pó; kế tơmeăm châ axoăng phá xêh ăm kơdrâi, kơnốu; kế tơmeăm ki kum vâ rêh ối-cheăng kâ dêi peăng ngế kơdrâi, lơ kơnốu [ă mâu tơmeăm ki ê ki tiêu pơkâ dêi luât cho tơmeăm khoăng phá xêh dêi kơdrâi lơ kơnốu.

Kế tơmeăm chiâng ing tơmeăm phá xêh dêi peăng ngế kơdrâi, kơnốu xun cho tơmeăm phá xêh dêi ngế kơdrâi, lơ kơnốu. Kơxo# liăn ki chiâng ing tơmeăm phá xêh tung pơla prế hiăng ối dêi pó xun cho tơmeăm phá xêh dêi peăng ngế kơdrâi, lơ peăng kơnốu.

‘Na hnoăng ki xúa, dâi, rak tơmeăm phá xêh, Luât ai pơkâ tiah kố:

-Kơdrâi, kơnốu chiâng xúa, dâi, râng, rak xêh tơmeăm phá dêi tơná; chiâng phêp vâ tơ’mot dêi tơmeăm phá mê chiâng tơmeăm tơdjuôm dêi prế on veăng, xun chiâng ôh ti vâ tơ’mot dêi tơmeăm mê chiâng tơmeăm tơdjuôm.

-Tung pơla kơdrâi lơ kơnốu ôh tá chiâng pơkuâ rak dêi tơmeăm phá mê [ă ôh tá chiâng pơcháu ăm vâi ki ê rak ngăn, mê péa ngế kơdrâi lơ kơnốu chiâng phêp pơkuâ rak tơmeăm ki ê. Tơdroăng pơkuâ rak tơmeăm mê athế tơtro, tơniăn ai pơxúa [ă ngế ki hiăng ai tơmeăm mê.

-Hnoăng cheăng phá xêh ‘na kế tơmeăm dêi rêm ngế châ mơhá tiêu tơdroăng xêu ngăn ki kơnâ dêi tơmeăm dêi ngế ki mê.

-Tung pơla ngế kơdrâi, ngế kơnốu ki ai tơmeăm khoăng phá xêh la kơxo# liăn ki chiâng ing mâu tơmeăm khoăng ki ai phá xêh mê cho tơmeăm ki vâ rêh kâ ối rêm hâi dêi on veăng, mê tơdroăng ki vâ xo, xúa, rak tơmeăm mê athế ai tơdroăng ăm phêp dêi peăng ngế kơdrâi, lơ kơnốu.

‘Na hnoăng cheăng phá [ă kế tơmeăm dêi kơdrâi, kơnốu:

Kơdrâi, kơnốu ai hnoăng cheăng phá xêh ‘na kế tơmeăm tiah tối a kơ’nâi kố:

-Hnoăng cheăng dêi rêm pâ, kơdrâi lơ kơnốu ahdrối xo dêi pó;

-Hnoăng cheăng ki chiâng ai xêh ing tơdroăng ki xúa, dâi, râng, rak kế tơmeăm phá xêh;

-Hnoăng cheăng ki ai xêh ing tê mơdró kâ xua môi pâ mơjiâng pro, pêi pro xua ôh tá xê ki kal vâ dêi rơpo\ng hngêi;

-Hnoăng cheăng ki chiâng ai xêh xua ing tơdroăng ki pro xôi luât dêi ngế kơdrâi, lơ kơnốu.

Luât pơkâ, kơdrâi, kơnốu chiâng tơ’mot dêi tơmeăm phá xêh mê chiâng tơmeăm tơchuôm dêi on veăng:

-Tơdroăng ki tơ’mot kế tơmeăm phá xêh dêi ngế kơdrâi, kơnốu chiâng tơmeăm tơdjuôm dêi on veăng châ pêi pro klêi kơ’nâi ai tơdroăng vâ môi tuăn dêi prế on veăng.

-Kế tơmeăm châ tơ’mot chiâng tơmeăm tơdjuôm la tiêu tơdroăng pơkâ dêi luât, mơdró kâ ki ai tơdjâk troh kế tơmeăm mê athế rak vế, pêi pro tiêu troăng pơkâ, mê tung tơru\m tơpui tơno xun athế tơtro [ă túa vâ pêi pro mê.

-Hnoăng cheăng ki ai tơdjâk troh kế tơmeăm phá xêh hiăng châ tơ’mot chiâng tơmeăm tơdjuôm châ xúa, dâi, rak, râng tiah kế tơmeăm tơdjuôm; ôh tá tối [ă ngế kơdrâi, kơnốu ki ai tơkêa pro phá tơ-ê lơ luât ai pơkâ thế pêi pro tiah ê.

-Tung pơla péa pâ dêi on veăng ai pơkâ tối kế tơmeăm mê tiêu tơdroăng ki hiăng tơkêa, mê tơdroăng tơkêa athế châ pêi pro ahdrối vâ pơko\ng, chêh bro [ă hlá mơ-éa ai ko\ng chư\ng lơ k^ mơnhên amê. ‘Na kế tơmeăm dêi on veăng athế châ tơru\m pêi pro, xêu sap ing hâi ki prế lăm hbro hlá mơ-éa mơnhên on veăng.

Ki xiâm dêi tơru\m ‘na vâ môi tuăn ‘na kế tơmeăm dêi on veăng, tung mê ai:

-Kế tơmeăm châ mơnhên tối cho kế tơdjuôm, kế tơmeăm phá xêh dêi kơdrâi lơ kơnốu:

-Hnoăng cheăng, tơdroăng athế pêi pro dêi on veăng [ă kế tơmeăm tơdjuôm, kế tơmeăm phá xêh [ă tơru\m tê mơdró ai tơdjâk; kế tơmeăm ki vâ tơniăn tơdroăng xúa dâi dêi on veăng, rơpo\ng hngêi;

-Ai tơmeăm, ai rôh vâ pro mâu hlá mơ-éa [ă khôi ki vâ axoăng kế tơmeăm drêng tối pơtê ‘na kế tơmeăm dêi on veăng;

Drêng xúa mâu tơmeăm ki tiêu tơru\m tơkêa la tâng ai tơdroăng ki phá tơ-ê [ă rơkong tơkêa tơhrâ dêi prế on veăng, mê athế xúa luât ki kố [ă pơkâ tiêu tơdroăng ki tơtro tiêu Luât xúa kế tơmeăm hiăng pơkâ.

‘’Luât xiâm [ă rêh kâ ối’’ troh akố hiăng tâi.

Nhat Lisa tơplôu, Gương pơchuât