VOV4.Sêdang - Tơnăng pleăng mơheăm cho tơdroăng ki kơnía git, cho hnoăng cheăng ki le\m tro dêi lâp pơlê pơla tung tơchuôm ivá to\ng kum mơngế, ki málối nôkố kơvâ ngăn pơkeăng [a\ khăm pơlât dế kal vâ ai hên mơheăm. Kơnôm pêi tơtro tung tơdroăng pơtâng, mơhnhôk pleăng mơheăm, mâu roh pleăng mơheăm tơku\m po a kong pơlê Dak Nông, veăng tơnăng pleăng mơheăm ai rơpâu ngế.

            Pơtối tơdroăng ‘’Tơnăng pleăng mơheăm’’ dêi tíu xiâm pơlât ‘na mơheăm Tơnêi têa, tơdroăng mơhnhôk pleăng mơheăm lâp Việt Nam tơku\m po a pơlê kong krâm Gia Nghĩa, kong pơlê Dak Nông nếo achê kố hiăng ai rơpâu ngế tơnăng veăng pleăng mơheăm. {a\ mâu tơdroăng pơtâng ‘na pleăng mơheăm [a\ ‘na pơrea\ng pro mơheăm chiâng têa sap ing nếo kot mâ, đoân viên, droh rơtăm a mâu kơ koan [a\ mâu pơlê a Dak Nông hiăng thăm mơhnhôk pleăng mơheăm. Nâ Phạm Thu Hoài, đoân viên pêi cheăng a Khu pơkuâ kế tơmeăm khoăng [a\ kong prâi kong pơlê Dak Nông tối ăm ‘nâi: A pleăng mơheăm roh apoăng, hên ngế veăng tơnăng pleăng mơheăm, tơdroăng kố pơxúa kân [a\ mâu ngế ai tơdroăng rêh ối trâm hên pá puât tung lâp tơnêi têa, mâu ngế ki ai tơdroăng rêh ối pá puât, kum ăm rêm ngế châ rêh ton, kum mâu ngế ki pá puât [a\ hía hé. A púi tơngah tơdroăng kố tơku\m po hên [a\ á xuân mơhnhôk tơ’nôm đoân viên tung kơ koan kơhnâ veăng tơnăng pleăng mơheăm hên tâ mê nếo. A tâ tơdroăng kố pơxúa, châ kum hên ăm mâu ngế ki pá puât.

            Vâ tơdroăng pleăng mơheăm châ pêi pro đi đo, châ tơ-[rê, kong pơlê Dak Nông hiăng mơjiâng kâu lak [o# droh rơtăm tơnăng pleăng mơheăm, mơhnhôk pleăng mơheăm. Veăng kâu lak [o#, rêm ngế ai hnoăng pơtâng, mơhnhôk đoân viên, droh rơtăm pleăng mơheăm to\ng kum mơngế. Mâu tơdroăng châ tơ-[rê kố hiăng hơ’lêh tơdroăng tơche\ng tơmiât, [a\ kơxo# ngế veăng pleăng mơheăm rế hía rế kơdrâm. Ngoh Hoành Thanh Tiền, ối a [on Rơmoan, cheăm Dak Rmoan cho môi tung mâu droh rơtăm hiăng đi đo veăng pleăng mơheăm tối: A hlo sôk ro khât drêng veăng pleăng mơheăm to\ng kum kuăn mơngế. Kố cho tơdroăng le\m [a\ rêm ngế pin, tơdroăng pleăng mơheăm thế đi đo tơku\m po tiô rêm hneăng. Á đi đo veăng tung tơdroăng kố, mâu mơheăm mê kal ăm khât mâu ngế ki tamo châi râ. A xuân kơhnâ veăng pleăng mơheăm, xuân môi tiah mơhnhôk đoân viên droh rơtăm tung Chi đoân đi đo veăng pleăng mơheăm.

            Bu tung môi hâi pleăng mơheăm a pơlê kong krâm Gia Nghĩa, kong pơlê Dak Nông nếo achê kố hiăng ai lối 1 rơpâu ngế pleăng mơheăm. Rêm hơnăm, tơdroăng pleăng mơheăm a Dak Nông hiăng pleăng châ vâ chê 1 rơpâu 100 tơdrong mơheăm.

            Laga, tiô [ok thái pơkeăng Đào Ngọc Trường, Tíu xiâm pleăng mơheăm hngêi pơkeăng kân Chợ Rẫy, pơlê kong kân Hồ Chí Minh, cho khu ki tơku\m po pleăng mơheăm a kong pơlê Dak Nông, cho kong pơlê ki hơngế ing tíu xiâm, hngêi pơkeăng kân; kế tơmeăm ngăn pơkeăng [a\ khăm pơlât ối trâm hên pá puât, ối kal hên mơheăm. Xua mê, Dak Nông xuân mơtiah mâu kong pơlê kal pơtối pơtâng mơhnhôk pleăng mơheăm vâ châ mơheăm hên.

            Vâ chiâng pleăng mơheăm, [ok thái pơkeăng Đào Ngọc Trường, Tíu xiâm pleăng mơheăm hngêi pơkeăng kân Chợ Rẫy, pơlê kong kân Hồ Chí Minh tối: Má môi, hơnăm thế sap 18 troh 60 hơnăm tá kơnốu [a\ tá kơdrâi, kơtêi kơtâu ôh tá hluâ 160, ôh tá chiâng pá suâp 100; châ hngăm thế sap 42 troh 45 kilô, pleăng 250 ml mơheăm, châ hngăm lối 45 kilô pleăng 350 ml mơheăm, ôh tá tro pơrea\ng troăng hiâm lơ plâi nuih. Pleăng mơheăm kô châ xo mâu mơheăm ki le\m, nôkố mơheăm ki xúa vâ pâk tơ’mot ôh tá xo mơheăm ing vâi ki tê dêi mơheăm xếo. Hdrối nah, ngin roê mơheăm dêi mâu ngế ki hmâ tê mơheăm, nôkô ngin xúa mơheăm dêi mơngế ki pleăng, mê mơheăm kô dâi le\m. Tung kong pơlê Dak Nông tơku\m po pleăng mơheăm, ngin xo mơheăm ki mê vâ ăm hngêi pơkeăng a Dak Nông xúa mâu mơheăm ki pleăng mê.

Nôkố vâ vâi krâ nho\ng o [ă pú hmâ ‘nâi tơ’nôm mâu tơdroăng ‘na túa pêi cheăng tung mơhnhôk pleăng mơheăm a kong pơlê Dak Nông, ngế chêh hla tơbeăng ai chêh ‘na tơdroăng ‘’Ivá [ă rêh ối’’, ai tơpui tơno [ă jâ thái pơkeăng Huỳnh Thị Thanh Bình, Kăn pho\ hnê ngăn khu lo to\ng veăng kong pơlê Dak Nông tâ tá ‘na tơdroăng kố. Pó vâi krâ nho\ng o kô tơmâng!

*Ô [ok thái pơkeăng, [ok thái pơkeăng tối ăm ‘nâi mâu tơdroăng ki mơhnhôk pleăng mơheăm a kong pơlê Dak Nông tung hơnăm hiăng hluâ?

Jâ thái pơkeăng Huỳnh Thị Thanh Bình: Vâ thăm mơhnhôk pleăng mơheăm tung hơnăm hiăng hluâ, khu lo to\ng veăng kong pơlê Dak Nông hiăng pêi pro khât hnoăng cheăng hnê mơhnhôk, mơdêk tí tăng ‘nâi ple\ng ‘na pleăng mơheăm tung hlá tơbeăng, rơ’jiu um tivi. Klêi mê, hnê mơhnhôk ing hơngế, lơ hnê tối tơdrêng [ă hên túa pêi pro ki phá tơ-ê dêi pó vâ kuăn pơlê hlê ple\ng, mâu ngế ki pleăng dêi mơheăm hiăng hlê ple\ng ki pơxúa dêi tơdroăng pleăng mơheăm, cho ai pơxúa khât [ă hía hé. Hơnăm kố tơdroăng mơhnhôk pleăng mơheăm tung kong pơlê Dak Nông, tâng vâ pơchông [ă mâu hơnăm hdrối hlo tơ-[rê tâ. Mâu rôh pleăng mơheăm hiăng ai hên mâu kăn [o#, ko\ng chưk, viên chưk, mâu ki pêi cheăng; malối mâu đoân viên, droh rơtăm [ă mâu lêng veăng pleăng dêi mơheăm. La tung pơla hnê mơhnhôk pleăng mơheăm kong pơlê xuân trâm hên tơdroăng ki pá [ă hía hé.

*Mê cho mâu tơdroăng pá ki klâi ô jâ thái pơkeăng, [ă tơdroăng ki rơtế tơru\m vâ kơdroh tah ki xahpá mê a Dak Nông gá tiah lâi?

 Jâ thái pơkeăng Huỳnh Thị Thanh Bình: Má môi cho tơdroăng tơru\m mơdêk hnê tối hâi tơru\m tơtro [ă dêi pó, mâu tíu pêi cheăng ki ‘nâ hâi teăm vâ khât. Má péa, cho ‘na liăn vâ pêi tơdroăng cheăng mơhnhôk pleăng mơheăm rêm hơnăm. Mơhé hiăng châ Vi[an kong pơlê tơmâng ngăn khât ‘na tơdroăng kố, la kơlo to\ng kum ối iâ ‘nâng ôh tá bê vâ pêi ‘na tơdroăng cheăng hnê mơhnhôk pleăng mơheăm tiô tơdroăng kal vâ nôkố. Má pái, cho mơngế vâ pêi cheăng, khu ngin iâ mơngế cheăng hnê mơhnhôk, ngin hnối pêi hên tơ’nôm tơdroăng hnê tối nếo mê thăm trâm hên xahpá. Môi tơdroăng ki ê nếo, nôkố kong pơlê Dak Nông hâi mơjiâng tíu pêi cheăng hnê mơhnhôk pleăng mơheăm tâi tâng mâu tơdroăng cheăng pêi cho ki xiâm, mê iâ hên gá tơdjâk troh ki pơxúa lơ ôh tung tơdroăng hnê tối cheăng mơhnhôk pleăng mơheăm tung hơnăm [ă hía hé. Mơhé tiah mê, tung pơla hnê tối mơhnhôk pleăng mơheăm tung hơnăm hiăng hluâ, mâu kơ koan, khu tơru\m cheăng, khu grup, malối mâu tíu pêi cheăng, khu lêng hiăng veăng pêi pro kơhnâ khât, môi tiah khu Mố đo#i, Ko\ng an, khu mố đo#i kak tơkăng kong, Khu ngăn pơkeăng, hngêi pơkeăng kân kong pơlê, Khu đoân viên droh rơtăm, Khu tơru\m pơkuâ ngăn pêi cheăng [ă hên khu ki ê hiăng veăng tung tơru\m, xuân môi tiah mơhnhôk mâu kăn [o#, viên chưk, mơngế pêi cheăng veăng pleăng mơheăm, xua khu hnê mơhnhôk mâu rôh pleăng mơheăm a mâu tơring cheăm [ă hía hé.

*Tiah mê, tiô jâ thái pơkeăng, tung la ngiâ, Dak Nông kal thế tơmâng khât troh tơdroăng ki lâi vâ châ pêi tơ-[rê tâ tung tơdroăng mơhnhôk pleăng mơheăm?

Jâ thái pơkeăng Huỳnh Thị Thanh Bình: Tơdroăng mơjiâng Tíu pêi cheăng mơhnhôk pleăng mơheăm cho kal păng ‘nâng. Nôkố, Hngêi pơkeăng kân kong pơlê xuân hâi châ xo [ă hâi châ rah mơheăm, xua mê, ngin kal mơjiâng tíu ki kố vâ tơru\m [ă Tíu pêi cheăng rak ngăn mơheăm dêi hngêi pơkeăng Chợ Rẫy to\ng kum ‘na tơdroăng cheăng pêi, tơmeăm vâ khăm ngăn, xo mơheăm, pêi pro dêi tơdroăng mơhnhôk pleăng mơheăm. Sap nah, Dak Nông kơnôm to tíu pêi cheăng tơdah xo mơheăm, drêng châ mơjiâng pro tíu pêi cheăng kố kô kơdroh iâ ki xahpá.  

Vâ thăm rế ai pơxúa tung cheăng pleăng mơheăm, tung la ngiâ, Khu lo to\ng veăng kong pơlê xuân hnê tối thế pêi mâu tơdroăng cheăng ki kal: Má môi ‘mâi mơnhông tơdroăng hnê râ kong pơlê, tơring troh a cheăm. Nôkố bú ai 51 kơpêng 51 to cheăm, bêng, pơlê kân ai hnê mơhno kal mơjiâng tâi tâng khu hnê mơhno a mâu cheăm, bêng, pơlê kân. Má péa, kal pâ thế to\ng kum ăm biên che# râ kong pơlê xuân môi tiah râ tơring kố mâu ki pơkuâ tơdroăng cheăng hnê tối mê, xua nôkố tu\m tơdroăng vâi hnối pêi, xua hâi teăm ai kăn [o# ki pơkuâ pêi ‘na hnoăng cheăng ki mê. Má pái, kal ai liăn to\ng kum vâ pêi, khu hnê mơhno râ kong pơlê châ to\ng liăn ngân, ‘na râ tơring hâi teăm ai kơxo# liă to\ng kum. Má pu\n, kal thế ai tơru\m pơla Khu hnê mơhno [ă khu lo to\ng veăng [ă mâu kơvâ cheăng, khu tơru\m cheăng ki tơdjâk troh, malối tơru\m [ă Khu ngăn pơkeăng, Hngêi pơkeăng kân kong pơlê mơjiâng tơdroăng pơkâ ‘no hrê, tơdroăng kal vâ xúa mơheăm rêm hơnăm vâ mơjiâng tơdroăng tơkêa ‘no hrê nhên xing xoăng ăm tơrêm hơnăm vâ ai tơdroăng hnê mơhno ki tro tâi tâng, tơ’mô, mơdêk hnoăng cheăng hnê mơhnhôk pleăng mơheăm ai pơxúa, tơniăn, ai tu\m ‘na mơheăm kal vâ tiô tơdroăng hiăng pơkâ [ă hên tơdroăng ki ê.

*Hôm mơnê kô jâ thái pơkeăng hiăng tiâ mơnhên tơdroăng kố!

Gương prế A Sa Ly chêh [a\ tơbleăng