Maluâ hiăng tơkŭm hdroh chôu lôi hlá pê, hbrâ pêi pro lĕm tro mâu tơdroăng ki hbrâ mơdât on chếo kâ apoăng rơnó tô mơdrăng, la xua dế tơkôm vâ ai troăng hơlâ ki rak vế ngăn ‘na kong kế, nhâ loăng dêi Kŏng ti pêi cheăng tiô rơnó, môi tung khu pêi cheăng Pêt kong Tam Hiệp Di Linh, kong pơlê Lâm Đồng xua mê dế nôkố xuân u ối 70 ha kong ta hâi teăm châ hdroh chôu hdrối hlá pê a xiâm loăng. Tiô pôa Trần Tuấn Anh tối, vâ rak vế ngăn kong hluăn ing tro on chếo kâ, mâu khu râ, kơvâ cheăng hiăng châ xing xoăng hnoăng cheăng rak ngăn kong plâ hâi plâ măng, gak ngăn vâ pôi ta ai tơdroăng on chếo kâ kong.

“Khu cheăng ki xiâm mê cho khu ki pơkuâ ngăn ‘na tơdroăng rak vế ngăn kong, cho mâu ngế ki cheăng tung kŏng ti ƀă khu ki châ pơcháu hnoăng cheăng rak ngăn kong, mê cho mâu rơpŏng hdroâng kuăn ngo ki iâ mơngế a pơlê cheăm. Ing hnoăng cheăng pơcháu kĭ tơkêa rak ngăn ƀâng kong, poh, xá kong mê ngin hiăng pêi pro tro hnoăng ki 3 tơdroăng rơtế, cho rơtế kâ, rơtế ối ƀă rơtế pêi ƀă mâu rơpŏng ki châ pơcháu rak ngăn kong, ki gak ngăn a mâu kơpong, tíu tung kong ilâng vâ vâi teăm rĕng châ rak ngăn kong, rĕng châ hlo ƀă teăm mơdât on chếo kâ kong, châ ‘nâi teăm mơdât khu ngế ki hdi, tơbriât kong ki hiăng châ pơcháu rak ngăn”.

Hyôh kong prâi a kong pơlê Lâm Đồng dế tôu mơdrăng, khăng khoăng, hiăng châ tối pơtâng on kô tơ’lêi châ chếo kâ kong a râ má 5, cho râ ki xâu xía kân ó, maluâ a mâu poh, xá ki tá hâi teăm châ hdroh chôu hlá pê. Pôa Nguyễn Hữu Hà-Phŏ Kăn hnê ngăn Kŏng ti pêi cheăng tiô rơnó, môi tung khu cheăng Pêt kong Đơn Dương, kong pơlê Lâm Đồng, tíu ki ai hên tơnêi kong ki khu kố pơkuâ ngăn pơrá châ pơtâng tối kô tơ’lêi tro on chếo kâ, xua kong ilâng kố ga ối tung pơla dế pơlê pơla, mê tơdroăng cheăng hbrâ mơdât on chếo kâ cho tơdroăng cheăng ki đi đo kal châ hbrâ mơdât ahdrối:

“Kŏng ti hiăng mơjiâng pro hên tíu ki gak ngăn pơtân vâ tơ’lêi hlâu ăm tơdroăng tí tăng mơnhên ngăn. Pơcháu ăm kuăn pơlê gak ngăn 24/24 chôu ƀă ai troăng hơlâ ki vâ thăm hbrâ pêi pro a mâu tíu ki gak ngăn mê. Tâng a mâu tíu ki gak ngăn mê tro on chếo kâ kong mê athế rĕng tối pơtâng ăm khu ki pơkuâ ngăn kong vâ thăm rĕng troh tơdrêng vâ ai tơdroăng mơdât”.

Vâ hbrâ tơniăn ăm hnoăng cheăng mơdât on chếo kâ kong, nếo achê pơla kố, Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê Lâm Đồng hiăng pơkâ, xing xoăng kơxô̆ liăn vâ pêi pro hnoăng cheăng hbrâ mơdât on chếo kâ kong, teăm tơpâ mơdât on chếo kâ kong a rơnó tô mơdrăng tung hơnăm 2025, hnoăng ki xing xoăng mê troh vâ chê 12 rơtal liăn. Tiô pôa Lê Đình Việt, Phŏ kăn hnê ngăn Pêt kong kong pơlê Lâm Đồng tối, kơnôm ing kơxô̆ liăn ki kố, mâu kơ koan ƀă khu râ cheăng rak ngăn kong teăm hbrâ tŭm mâu rơxế, kơmăi, tơmeăm ki vâ hbrâ tơpâ mơdât on chếo kong. Dế nôkố, hnoăng cheăng hbrâ tơpâ mơdât on chếo khu kăn hnê ngăn kong pơlê Lâm Đồng hiăng kơhnâ pêi pro, pêi kơtăng khât.

Kong dế tô mơdrăng khăng khoăng ó, mâu ngế ki cheăng tung Khu kăn pơkuâ ngăn kong ilâng peăng kơnhŏng Ia Ly, tơring Chư Păh, kong pơlê Gia Lai lo têa kơxô kơxâm xua klêi kơ’nâi kơvê nhâ hlá pê ki hiăng khăng, mơdât lơ tro on chếo kâ a xá 239. Kong ilâng ki achê chiâk deăng, ki rơhêng vâ tối, tíu ki ai mâu nhâ loăng ki ‘nâng ‘nâi, a mâu tíu mê, đi đo ai mâu ngế ki lăm gak ngăn, mơnhên ngăn mơngế mot lo tung kong, tâp kơƀeăng hbrâ mơdât djâ on pro chếo kong. Pôa Lê Công Huấn, Phŏ Kăn pơkuâ rak ngăn kong peăng kơnhŏng têa Ia Ly tối tiah kố:

“Khu ki gak ngăn kong ai mâ tŭm tung hnoăng cheăng hiăng pơcháu rêm hâi. Ƀăng chiâk deăng dêi kuăn pơlê achê kong mê ngin xuân hiăng troh mơhnhôk kuăn pơlê drêng chôu treăm chiâk deăng athế pơtâng tối ăm khu ki gak ngăn kong ‘nâi ahdrối. Khu ki gak ngăn kong xuân rơtế veăng gum kuăn pơlê. Xua drêng kố, cho roh ki tơ’lêi trâm xâu xía. Pakĭng mê, khu gak ngăn kong xuân kĭ tơkêa ăm tơdroăng pơcháu rak ngăn kong ƀă mâu pơlê pơla tung cheăm ki rêh ối achê kong ilâng vâ thăm mơdêk luâ tâ nếo hnoăng cheăng rak ngăn kong vâ teăm hbrâ mơdât on chếo kâ kong drêng lơ ai xía vâ”.

Dế nôkố, lối hrĭng rơpâu ha kong a mâu tơring dêi kong pơlê Gia Lai dế tơ’lêi trâm tơdroăng ki on chếo kâ kong a rơnó tô mơdrăng khăng khoăng. Tung mê, tơring Chư Păh ai lối 7.169 ha, tơkŭm hên a mâu cheăm Hoà Phú, Nghiã Hưng, Chư Đăng Ya, Đăk Tơ Ver, Ia Khươl ƀă pơlê kân Phú Hòa ối tung kơpong ki tơ’lêi tro on chếo  kâ. Ki rơhêng vâ tối, kong loăng hnôh pái kơtâ hlá ki ai hên hlá pê, hlá pê ki răng khăng a xiâm loăng hên, cho tíu ki tơ’lêi tro on chếo kâ kân má môi.

Vâ pôi ta ai tơdroăng on chếo kâ kong, sap ing apoăng rơnó tô mơdrăng, mâu pơlê, cheăm, tơring hiăng rah xo tŭm mơngế ki cheăng tung Khu ngăn ‘na hbrâ tơpâ mơdât on chếo kâ kong, mơjiâng tơdroăng pơkâ vâ mơdât on chếo kâ. Khu râ ki ngăn ‘na kong kế-nhâ loăng dế thăm mơdêk tơdroăng hnê tối, tơdjâ kuăn pơlê xúa on tro tơdroăng, mơnhên ngăn krá tơniăn tung mâu khế ki mê. Mâu khu pơkuâ rak ngăn kong athế tơrŭm cheăng krá kâk ƀă pơlê cheăm, tơring, khu ngăn ‘na kong kế, nhâ loăng tơkŭm hnê tối pơtâng a mâu thôn pơlê; mơhnhôk kuăn pơlê ki ai chiâk deăng achê kong ilâng ôh tá dâi on vâ hdroh chôu chiâk deăng hmâng lơ vâ, tơdrêng amê, tâp kơƀeăng ki mơdât chôu on tung kong ilâng. Pôa Nguyễn Ngọc Ny, Phŏ Kăn pơkuâ rak ngăn kong tơring Chư Păh tối ăm ngin ‘nâi, klêi kơ’nâi mơnhên ngăn, lăm troh a tơrêm kong ilâng, mâu xá kong, lâp tơring ai 18 xá ki ai hên hlá pu hlá pê, ki rơdâ dêi tâi tâng kơpong mê ai lối 14.000 ha kong. Mâu poh, xá ki kố ối achê pơlê cheăm, achê troăng prôk pơla mâu thôn pơlê, cheăm, achê chiâk deăng dêi kuăn pơlê, mê kô tơ’lêi tro on chếo kâ:

“Ki xiâm khoh chiâng ai on chếo kâ kong, mê cho xúa on ôh tá hbrâ rơnáu ahdrối. Ki tơ’lêi tro on chếo kâ kong mê cho ƀă mâu ƀăng kong ki nếo pêt loăng, la tá hâi teăm chiâng kong ilâng, hên hlá pu hlá pê, ga xâu xía ó ‘nâng. Hnoăng cheăng kring vế, rak ngăn kong, mơdât tơdroăng tro on chếo kâ kong mê ki ahdrối tâ, pơkâ pêi pro mâu troăng hơlâ vâ mơdât tơdroăng ki on châ chếo kâ kong, cho hnoăng cheăng ki apoăng. Hnoăng pêi ahdrối cho hbrâ mơdât, drêng ôh tá mơhúa tro on chếo kâ kong mê athế ai troăng hơlâ tơpâ mơdât on ki tro tơdroăng”.

Ƀă hnoăng cheăng ki xiâm dêi khu râ, rak vế ngăn kong, hnoăng cheăng rak ngăn kong a mâu kong pơlê kơpong Tây Nguyên dế châ pơkâ pêi pro krâu khât vâ kring vế, rak ngăn kong, mơdât má môi tơdroăng ki lôi kong tro on chếo kâ.