Cho môi tung mâu khu tê mơdró ki apoăng tung tê plâi sầu riêng ngi kong têa ê, jâ Nguyễn Thị Hồng Thu – Kăn pơkuâ Kŏng ti pêi cheăng tiô rơnó tê plâi pôm ngi kong têa ê Chánh Thu tối tơdrăng: Tung pơla sầu riêng châ tê tiô troăng tơdrăng ngi kong têa Sinuâ, xơpá ‘na pơkâ thế tro ki dâi lĕm ‘na kơpong pêt, tíu ki tâ tung kơthung, séa ngăn pơreăng ƀă tí tăng xiâm kối cho tơdroăng ki kal. Laga, teăng ăm mơjiâng môi tơdroăng ki tơdrăng, tơdâng, ai khât mê ăm hlo ki pêt mơjiâng hên luâ râ, tung pơla tơdroăng ki pơkuâ ngăn tá hâi teăm tơniăn. Tơdroăng kố pro pá kân ăm khu mơdró kâ.

“Tung pơla nôkố khu mơdró kâ tôu tuăn khât, môi tiah ‘nân a plá on xua ôh ti ‘nâi athế prôk tiô troăng ki lâi ăm tơtro, ƀă troi tiô luât pơkâ. Khu mơdró kâ athế pôu hngăm péa tơdroăng: rế athế châ roê plâi, rế athế châ tê plâi, rế athế pêi châ tiô tơdroăng pơkâ dêi luât, tung pơla bu kal môi toăng rơxế container vêh tơrŏng gá lŭp sap ing 2 tơtal liăn tơngi klêng”.

Roê rĕng tê rĕng tung tơdroăng ki tro luât ai ôh tá iâ tơdroăng ki ôh tá tơdrăng bu nếo cho môi tơdroăng ki xơpá ‘măn a kơxah mâu khu mơdró kâ sầu riêng. Pơloăng mơnúa ƀă péa tơdroăng kố cho kơxô̆ lươ̆ng mah kơxô̆ kơpong pêt ƀă tíu ki tâ tung kơthung châ hbru ối iâ tâng vâ pơchông ƀă plâi ki ai khât, la xuân athế rak tơniăn tŭm tơdroăng ki roê tâi tâng. Tiô pôa Lê Anh Trung, Kăn hnê ngăn Hiê̆p hô̆i Sầu riêng kong pơlê Dak Lak, ƀăng tơnêi kơpong pêt châ hbru ăm mah kơxô̆ dêi kong pơlê nếo bu châ dâng 16,5% tung tâi tâng ƀăng tơnêi pêt, la mâu khu mơdró kâ dế tê tâin tâng plâi ngi kong têa ê dêi tá kơpong Tây Nguyên. Tơdroăng ki ôh tá tơdâng kố pro ôh tá iâ mah kơxô̆ kơpong pêt tro xúa hên tâ túa pơkâ, hlối pro ai tơdroăng ki ôh tá tro tung tí tăng xiâm kối ƀă ai tơdroăng ôh tá tro.

“Tung kơƀeăng riân CO pro kơƀeăng riân dêi 16,5% xo. Tung mê pro kơƀeăng riân tiô pơkâ 01 mê gá phá tơ-ê khât yohTơ. Laga tiô luât nâp hnoăng mơhá ƀă luât kăng kong mê gá ai môi tơmeăm xo mê khu mơdró kâ athế châ rup yoh. Khu mơdró kâ pêi hên xôi hên, tâng ôh ti pêi ôh tá châ roê dêi vâi krâ nhŏng o. Nôkố pro tiah lâi vâ ăm gá tro xuân rơhêng vâ mâu kơ koan ki ai tơdjâk, kơvâ cheăng tăng troăng hơlâ lêi tah ăm khu mơdró kâ”.

Pakĭng pơloăng mơnúa ‘na luât, mâu khu mơdró kâ ối athế pơkâ tơleăng tơdroăng kih thuât. Pôa Nguyễn Hữu Chiến, Kăn pơkuâ Khu pêi cheăng tơrŭm Tân Lập Đông, cheăm Krông Buk, kong pơlê Dak Lak ăm ‘nâi, môi rơxế container sầu riêng châ roê sap ing lối châ to kơdrum, a hên kơpong pêt ki phá dêi pó. Drêng tơbleăng tê ngi kong têa ê tro tung tơdroăng kố gá ôh tá tơniăn. Tâng ai xôi ki dâi lĕm a mâu rơxế container sầu riêng kố, tơdjâk troh tơdroăng pơkâ thế pơtê mah kơxô̆ kơpong pêt, tíu ki tâ tung kơthung, kô tơdjâk lối hrĭng hecta ƀă tơdroăng cheăng kâ dêi kuăn pơlê pêi chiâk. Pôa Chiến tối tiah kố kal pơkâ kơtăng séa ngăn ki dâi lĕm sap ing kơpong pêt, mơdât hơ’lâk plâi sap ing hên kơpong pêt ki phá dêi pó.

“Tâng pin hmếo pơ ăm gá hên môi tiah kố, ngin xuân pro mah kơxô̆ kơpong pêt, ai hên tíu pêi cheăng pro mah kơxô̆ kơpong pêt, la drêng tê ngi kong têa mê khu mơdró kâ roê dêi mâu khu roê dêi kuăn pơlê, khu ki roê dêi kuăn pơlê roê 100 to kơdrum, 1000 to kơdrum vêh hơ’lâk tơdjuôm môi tíu vâ tê ngi kong têa ê, tơdroăng ki ôh tá mơhúa gá kân. Mê mâu ngế tâng pêi pro tro mê vâi xuân ai ivá. Á xuân pơkâ thế ai mâu troăng pơkâ pêi vâ tối rơdêi châ plâi sầu riêng Việt Nam pin a kơchô mơdró kong têa ê”.

Tung rôh hôp mơgêi rơnó plâi sầu riêng 2025 dêi kong pơlê Dak Lak, jâ Nguyễn Thị Thành Thực, Ngế cheăng tung Khu pơkuâ Hiê̆p hô̆i Nông nghiê̆p kơxô̆ Việt Nam tối tiah kố: “Tâng pơchuât nhên mâu mơéa tơbleăng bă pơchông ngăn pơkâ ‘na luât, kô hlo 99% mâu ngế ki pêi sầu riêng nôkố pơrá pro xôi a kơlo ki lâi. Mê tơdroăng ôh tá xê kơbố tro rup, tiah lâi tá môi kơvâ cheăng mê trâm tơdroăng môi tiah dế nôkố”. Tiô jâ Thực, ki xiâm dêi tơdroăng cho ối a tơdroăng ki ôh tá tơdrăng ƀă ôh ti ai tơdroăng tơrŭm tung pơkuâ ngăn tơnêi têa.

“Tơdrăng ƀă tơdâng ôh ti ối tung khu mơdró kâ mê ối tung mâu kơ koan pơkuâ ngăn. Drêng ôh ti ai troăng pơkuâ ngăn tơdâng, kô ai tơdroăng ki ối adế, tê mơdró xâu hồ sơ, pro khu mơdró kâ tơchĕng gá tro luât la troh tui lui xuân ối pro xôi. Tâng kơ koan xo hnoăng mơhá, kăng kong ƀă kơ koan séa ngăn dêi Khu xiâm ngăn chiâk deăng rơtế tơdjâk, pơkuâ ngăn mah kơxô̆ kơpong pêt môi tiah pơkuâ ngăn ki ối tung hnôu châ hbru, mê kô ôh ti ai tơdroăng ki lu lêa ƀă ôh ti ai kơbố tro rup”.

Tơdroăng tăng rup ƀă kăn hnê ngăn Kŏng ti NhoNho xua roê tê mơnhên séa ngăn sầu riêng, mah kơxô̆ kơpong pêt ai pơxúa kal khât ƀă tơdroăng ki pêt krúa lĕm dêi kơvâ cheăng. Kố cho tơdroăng ki pơxiâm ăm ngăn tơdrăng tung mâu tơdroăng ôh tá tro dêi khu pơkuâ, ing mê pêi pro mâu túa pơkuâ ngăn kơvâ plâi sầu riêng tiô troăng ki tơdrăng, tơdâng ƀă krá. Bu drêng lâi ôh tá mơhúa ôh ti ai tơkŭm pro pá ăm khu mơdró kâ ƀă kuăn pơlê, drêng ngế ki pêi tro châ tiô tơdroăng rak tơniăn ƀă mơhnhôk, mê sầu riêng Việt Nam nếi châ mơnhông tơn xŏn, krá rơdêi tung kơchô tê mơdró kong têa ê.