
Ia Pết cho cheăm ki malối xơpá a kong pơlê Gia Lai. Cheăm ai lối 1.800 rơpŏng kuăn pơlê ƀă vâ chê 9.200 pơ’leăng mâ mơngế, tung mê ki hên cho hdroâng kuăn ngo Jarai ƀă Bơhnéa. Vâ tŏng kum tơdroăng rêh ối ăm kuăn pơlê, cheăm Ia Pết tŏng gum ăm rêm rơpŏng kơtiê, rơpŏng vâ chê kơtiê 1 pŭm ro kăn. Ro ki roê ăm cheăm ƀă hmâ cho hdrê ro lai.
Drêng tơbleăng tơdroăng tơkêa, cheăm tơkŭm po hôp thôn, séa ngăn tơdroăng mâu rơpŏng kuăn pơlê ki châ tŭm tơdroăng châ xo ro. Klêi mê chêh inâi mâu rơpŏng ki châ gum, cheăm mung rơxế chơ kuăn pơlê troh a tíu ki hbru ăm ro hdrê vâ vâi krâ rah xo xêh ro ki tơná vâ. Lữ Quốc Tuấn, Kăn hnê ngăn Vi ƀan hnê ngăn cheăm Ia Pết, tối nhên tâ:
“Kơlo tŏng gum Tơnêi têa roê môi to ro yă sap ing 14 – 15 rơtuh liăn. Pakĭng kơxô̆ liăn tơnêi têa gum, vâi krâ nhŏng o ối ‘no tơ’nôm dêi liăn, chiâng vâ ‘no dêi liăn tơ’nôm vâ roê mâu kuăn ro ki hngăm kân tâ. Kơlo ro ngăn tiô kơ mâu tơdroăng tơkêa, pơtih ro hngăm sap ing 120 kg, la ki hên vâi krâ nhŏng o rah xo ro ki hngăm lối 160 kg tung môi to ro. Vâi veăng gum kơxô̆ liăn xo hdrối sap ing 1 – 3 rơtuh liăn tung môi to. Troh nôkố, ai 109 rơpŏng châ tŏng gum ro hdrê châ pơxúa ing tơdroăng tơkêa”.

Klêi kơ’nâi lối 3 hơnăm tơbleăng tơdroăng tơkêa, hên rơpŏng kơtiê châ pơxúa sap ing troăng hơlâ tŏng gum kố, tơdroăng ki păn ro rế hía rế mơnhông. Ngoh Rmah Thim, hdroâng Jarai, a thôn Alphun, cheăm Ia Pết, ăm ‘nâi:
“Vâ xut tah kơklêa kơtiê, Tơnêi têa tŏng gum kuăn pơlê păn ro. Tung thôn ai hên ngế păn ro kăn vâ ai kăn. Hngêi á păn 1 to ro kăn. Ro ai kuăn 1 hơnăm 1 pŭm”.
Rơtế ƀă tơdroăng tŏng gum ro ăm kuăn pơlê, khu kăn pơkuâ tơring cheăm ối hnê kih păn kơ’nêi ƀă hbrâ mơdât pơreăng tro pơreăng a mơnăn păn ăm mâu rơpŏng kuăn pơlê veăng tung tơdroăng tơkêa. Ngoh Lê Minh Thu, kăn ƀô̆ ngăn tơnêi tơníu pêi chiâk cheăm Ia Pêt, tối:
“Tung pơla tơbleăng tơdroăng tơkêa, cheăm krếo thế vâi krâ nhŏng o troh vâ tơpui tơno môi tuăn túa pơkâ vâ vâi krâ nhŏng o rah xo xêh. Klêi châ kĭ tơdroăng tơkêa, cheăm hnê mơhno ăm vâi krâ nhŏng o pro kơdroăng păn ro, hnê kih thuât păn, tơrŭm ƀă tíu xiâm tơkŭm po lâm hnê ăm vâi krâ nhŏng o ‘nâi nhên kih thuât păn ro. Sap ing tơbleăng tơdroăng tơkêa, troh nôkố hiăng ai mâu rơpŏng kuăn pơlê hluăn ing kơtiê”.

Ƀă tơdroăng tŏng gum dêi khu kăn pơkuâ tơring cheăm, kuăn pơlê ‘nâi nhên kih thuât xuân môi tiah túa ki păn roăng kuăn ro. Xua mê, ki hên mâu ro xông kân lĕm, mơnhông tơniăn ƀă ai kuăn. Ngoh Nek, kuăn pơlê a cheăm Ia Pêt, phiu ro tối:
“Hngêi á păn 1 pŭm ro ƀă ro hiăng ai môi pŭm kuăn. Tơdroăng rêh ối dêi rơpŏng hiăng hluăn ing rơpŏng kơtiê, á phiu ro. Á kô mơ-eăm pêi cheăng kơhnâ vâ mơ-eăm, pơhlêh tơdroăng rêh ối, mơdêk pêi lo liăn”.
Môi ngế kuăn pơlê a thôn Alphun, cheăm Ia Pêt, ăm ‘nâi tơ’nôm:
“Hngêi á mê ôh tá ai chiâk deăng, ôh tá ai tơnêi, nôkố châ tơnêi têa gum pro ăm hngêi ối, ăm ro păn. Á mơnê Đảng ƀă Tơnêi têa hên khât yoh”.
Tơdroăng tơkêa păn ro droh ăm ai kuăn a cheăm Ia Pết hiăng gum hên rơpŏng mơ-eăm hluăn ing kơtiê. Nôkố cheăm dế pơtối mơnhông tơdroăng tơkêa vâ ai tơ’nôm hên rơpŏng kuăn pơlê châ tŏng gum, mơnhông cheăng kâ rơpŏng hngêi, mơjiâng tơdroăng rêh ối rế hía rế phâi tơtôu.
Viết bình luận