VOV4.Sêdang - Ô vâi krâ nho\ng o [ă pú hmâ! Kal tơku\m liăn, tơmeăm, vâ pêi tro mâu tơdroăng hiăng pơkâ tung tơdroăng cheăng rak ngăn [ă mơdêk pêt kong, mê cho tơdroăng hnê mơhno dêi pôa Hoàng Trung Hải, Ngế pro xiâm pho\ hnê ngăn tơnêi têa a hneăng hôp Khu kăn hnê mơhno cheăng tơnêi têa ‘na pơkâ rak vế [ă mơdêk pêt kong pơla hơnăm 2011-2020, po a pơlê kong kơdrâm Buôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak tung măng t^ng hiăng huâ.

Hơnăm 2014, lâp tơnêi têa hiăng pê klêi tâi tâng mâu kơlo tơdroăng pơkâ kring vế [ă mơnhông pêt kong kơdroh kơxo# pro xôi luât rak ngăn kong 6% tâng vâ pơchông [ă hơnăm hdrối, pêt kong tơku\m châ lối 220 rơpâu hectar, ki pơxúa dêi tơmeăm tê ăm kong têa ê lối 6 rơtal 500 rơtuh dôlar Mih.

Tiah mê, mâu tơdroăng ki u-ối ‘na rak ngăn [ă mơdêk pêt kong xuân ối, mê cho tơdroăng pro xôi luât xuân u ối rơ iêu, tơdroăng pêt kong hơ’lêh a mâu tơdroăng pơkâ hiăng xúa tơnêi kong hâi pêi pro tro tiu tơdroăng pơkâ thế, xuân ối ai on chếo kong a kơlo ki ó [ă hía hé. A Tây Nguyên, tiu xêo ngăn achê kố, tơnêi kong hiăng kơdroh vâ chê 360 rơpâu hectar tâng vâ pơchông [ă tơdroăng séa ngăn hơnăm 2008. Ki xiâm cho hơ’lêh kong pêt kơxu, pêt loăng plâi ki ê, mơjiâng pro on tơhrik, troăng prôk [ă hía hé, ki xôi ki hâi teăm pêi pro tung tơdroăng séa ngăn kong rêm hơnăm, [ă ai troh 1 kơpêng 4 kơxo# kong tro ko ‘nhiê hdri xo tơnêi pêi chêk tơ’mô vâ chê 90 rơpâu hectar. Pak^ng tơdroăng cheăng pêi ôh tá tơ-[rê dêi kơ koan rak ngăn kong, ki hên ing kuăn pơlê lăm ối hmâng vâ, ôi ai tơdroăng ki ê nếo xua ôh tá ai hiâm tuăn le#m tung mâu kăn [o# rak ngăn kong. Ing tơdroăng ki ai khât a kong pơlê 2 hơnăm hiăng hluâ hiăng tơleăng môi hdrôh tơdroăng tê mơdró tơnêi kong, pôa Nguyễn Đức Luyện, kăn ph\ hnê ngăn Vi[an kong pơlê Dak Nông, ai tối: A tơmiât ki xiâm kal thế pơxâu, mê cho tơdroăng cheăng dêi khu kăn [o#. Mâu tơdroăng ko ‘nhiê kong hdrối nah ôh tá pơxâo phak xua mâu kăn [o# ai xo tơnêi kong, ai tê mơdró tơnêi, ai mơhno troăng ăm vâi ko ‘nhiê kong vâ rôe tơnêi, malối cho ối xúa tơdroăng pơkâ 135 dêi Chin phuh, ăm mung pêi tâi, xua mê ôh tá châ pơxâo phak, pơchao ăm ko\ng an xuân lôi ôh tá chiâng pro klâi, rơthăm nếo ko\ng an xuân ai.

Veăng hnê tối mâu troăng rơhlâ rak vế [ă mơnhông mơdêk pêt kong tung la ngiâ, pôa Đòa Xuân Liên, kăn pho\ hnê ngăn Vi[an kong pơlê Gia Lai, tối tiah kố, tơdroăng hơ’lêh tơdroăng cheăng dêi mâu ko\ng ti rak ngăn kong ai pơxúa tung rak ngăn kong, mê ối nhên tâ: Pin mơjiâng tíu pêi cheăng ai xo, xo ing tê mơdró ‘na hyôh kong prâi klêi mê ôh tá bê pin pro ăm tơ’mô pơchao pơkâ rak vế mơnhông mơdêk mê kô tro tâ, xua mê, pin thế hơ’lêh chiâng Khu rak ngăn kong vâ pêi pro tro tâ; xua mê tơdroăng klâi pin hơ’lêh chiâng khu mơdró ki ai pơxúa? [ă tâng kal, mê pin xuân thế pơhlêh chiâng Khu rak ngăn kong vâ pêi tro tâ; tơ’lêi hlâu tâ, ki xiâm dêi ngin cho hyôh kong prâi ôh tá xê tê mơdró ôh? Séa ngăn tâi tâng mâu ko\ng ti rak ngăn kong vâi nâp to lâi a hngêi rak liăn drêng ko loăng? Ki tơ-[rê dêi hyôh kong prâi kong kế [ă ki pơxúa ‘na cheăng kâ, pin pơchông ngăn ti lâi vâ rah xo pơkâ túa dêi khu mơdró mê.

Pak^ng pơxâu phak kơtăng tâ mâu ki pro xôi luât rak ngăn kong vâ mơdêk tơdroăng ki hnê, mâu tơring cheăm xuân kal thế mơdêk hnê tối ăm mâu kăn [o# [ă mâu kuăn pơlê hlê ple#ng tâ tung tơdroăng kơdroh xua mâu tơmeăm ing kong, pêt [ă rak ngăn kong. Pôa Vũ Hải, kăn xiâm pho\ pơkuâ rơ’jiu xiâm Việt Nam, cho ngế cheăng tung Khu hnê mơhno tơnêi têa ‘na kơvâ cheăng kố, tối:   Apơkâ thế ai troăng rơhlâ ‘na mơdêk hnê tối, malối, cho mâu kơ koan chêh hla tơbeăng ki kân, xuân mơdêk tơdroăng hnê ‘na pêt kong, klêi mê hbrâ mơdât on chếo kong, rak ngăn kong mơtiah lâi [ă hía hé. Malối xuân pơkâ thế mâu tíu pêi cheăng khu râ pơkuâ hbrâ hdrối mâu tơdroăng, pơtih mơtiah loăng măc-ca, ki kal tâ mơngế ki ai hnoăng cheăng thế hnê [ă tối ăm kuăn pơlê cho pêt mơtiah lâi, loăng ki kố hôm tơxâng thế pêt há lơ ôh, tâng pêt thế pêt hên iâ tơkéa lâi.

Hnê mơhno mơgêi a hneăng hôp, pôa Hoàng Trung Hải, tối rơdêi, Chin phuh thế pôi tá ăm phêp ko ‘nhiê kong hmâng vâ, kơxo# liăn ‘măn ‘na pêt kong kho\m thế pêt ôh tá chiâng xúa pêi tơdroăng ki ê. Hơnăm nah mâu khu râ kơvâ cheăng cheăm, tơring, kong pơlê hiăng mơ-eăm pê klêi mâu tơdroăng pơkâ rak ngăn [ă mơdêk pêt kong, mê tung la ngiâ thế tơku\m  liăn vâ pêi tro tâ nếo. Pôa Hoàng Trung Hải, Ngế pro xiâm pho\ hnê ngăn tơnêi têa hnê mơhno: Hnoăng cheăng dêi kong [ă tơdroăng mơdêk pêt kong rế mơhno nhên tâ, xua mê pin thế tơmâng [ă ‘no liăn pêt hên tâ, thế ti tăng ‘nâi ple# hên túa pêi rế tơ-[rê vâ krá ton tâ. Mơhé pin ối hên tơdroăng xahpá, la pin xuân thế ple#ng drêng lâi ôh tá kum ăm pêi tơdroăng pơkâ mơdêk pêt kong mê cho ki khât pin dế trâm pá xua gá, mê cho tơdroăng ki vâ mơhno tung la ngiâ ki pin trâm. Mâu kăn xuân hiăng vâ môi tuăn [ă troăng rơhlâ. Hiăng tối a kố, mê apơkâ ki hdrối pin thế tơku\m pê klêi tơdroăng pơkâ hơnăm 2015. Sap khế 1 troh khế 3, pin hiăng pê tro, nôkố séa ngăn nếo thế pêi ahdrối xing xoăng liăn ăm tơdroăng pơkâ kố. Pêt kong thế tơku\m, kong rak kơnho\ng têa, kong xúa pêi cheăng, kong loăng tơ prâ, klêi mê pơchao rak ngăn [ă hía hé, mâu tơdroăng pơkâ dêi hơnăm 2015 ki pơchao ăm tơrêm tơring cheăm [ă lâp tơnêi têa mê pin thế mơ eăm vâ kâi pêi.

Gương tơplôu