Tiô hên mâu kăn tối ăm ‘nâi, tung tơdroăng rak tơdâng, tơ’mô hnoăng cheăng  pơla vâi kơdrâi [ă vâi kơnốu mê xuân ối ai tíu ki peăng vâi kơdrâi tá hâi teăm châ tơdâng xêh. Ki má lối, kơxo# mơngế kăn [o# kơdrâi ki pro kăn tung khu pơkuâ ngăn Đảng, khu kăn pơkuâ rêm râ [ă ngăn ‘na cheăng kal kí tơnêi têa xuân ối iâ, tá hâi tro tiô tơdroăng hiăng pơcháu.

Ki rơhêng vâ tối, hlê ple\ng nhên ki hơ’lêh ‘na tơdroăng cheăng, mâu hlá mơ-éa hiăng chêh tối hên, la ki tơ-[rê tá hâi teăm châ hên to lâi. Ki xiâm dêi tơdroăng kố cho xua ki hlê ple\ng [ă pêi pro tá hâi teăm tơtro khât.

Ki rơhêng vâ tối, tung pơla tơku\m pêi pro tá hâi teăm kơhnâ khât, thăm nếo, bu pêi ăm i klêi, inâi bu ai tê. Ai pơkâ rah xo khu kơdrâi pro kăn [o#, pro pơkuâ mâu kơ koan dêi tơnêi têa, kăn Kuo#k ho#i, Ho#i đông hnê ngăn la bu inâi ai tu\m kơxo# mơngế tê, tá hâi teăm tơxâng [ă ivá cheăng, mê drêng pôk khât ah ôh tá rah tro mâu ngế kơdrâi ki mê vâ to pro kăn. Nguyễn Ngọc Phương, Kăn Kuo#k ho#i dêi kong pơlê Quảng Bình tối ăm ‘nâi:

‘’Hên mâu kăn rêm râ, drêng séa mơnhên ngăn vâ rah xo pro kăn, vâi pêi pro tá hâi teăm kơhnâ krâu khât, ôh tá tơmiât, ôh tá hâk nâ vâ rah xo vâi kơdrâi. Ôh tá to\ng veăng ăm vâi kơdrâi. Ki păng ‘nâng, ai khu kăn Kuo#k ho#i 2 hneăng ôh tá ai hí môi ngế kơdrâi; ai mâu khu râ, kơvâ cheăng, khu hnê ngăn ‘na kăn [o#, khu hnê mơhno cheăng, mâu tíu pơkuâ ngăn tơdroăng cheăng xuân ôh tá hâi ai kăn [o# kơdrâi. Xua ti mê, ai 16/22 tơdroăng pơkâ mơ’no mê tá hâi teăm tơtro. Pá k^ng mê nếo, ai mâu troăng hơlâ dêi Đảng, dêi Tơnêi têa xuân tá hâi teăm vâ séa ngăn mơnhên ‘na tơdroăng ki rah mơngế kơdrâi’’.

Môi tung mâu tơdroăng ki châ khu kăn vâ tí tăng ‘nâi ple\ng mê cho tơdroăng ki tá hâi teăm tơdâng tơ’mô tung pơla hơnăm pơtê cheăng pơla vâi kơdrâi [ă vâi kơnốu, ing mê, khoh chiâng pro kơdroh ivá ki pleăng dêi hnoăng cheăng [ă mơnhông mơdêk tâ hnoăng cheăng dêi vâi kơdrâi ki vâ pleăng ăm tơnêi têa.

Luât ai pơkâ hơnăm pơtê [ă vâi kơdrâi ai 55 hơnăm, [ă vâi kơnốu 60 hơnăm, la kơlo liăn khế, roh ki to liăn khế xuân môi tiah, bố bối dêi pó. Túa pro ti mê tá hâi teăm tơdâng tung tơdroăng ki tơchuôm ‘na hnoăng cheăng xiâm dêi tơnêi têa ‘na rak tơdâng pơla vâi kơdrâi vâi kơnốu. Trương Minh Hòang, Kăn Kuo#k ho#i dêi pơlê kong kân Cà Mau tối ăm ‘nâi:

‘’Tâng xuân ối rak ki ôh tá tơdâng hơnăm pơtê hdrối tâ vâi kơnốu 5 hơnăm, mê túa ki pơkâ kơlo liăn khế, lơ kơlo\ng dêi vâi kơdrâi drêng troh hơnăm vâ pơtê ah xuân athế tơ’mô [ă vâi kơnốu há. Pơtih kơnốu ki cheăng chuyên viên xiâm 3 hơnăm to môi kơlo liăn khế, to kơlo\ng 3 hơnăm 1 kơlo mê [ă vâi kơdrâi bu kal 2 hơnăm 6 khế. Ai ti mê ‘nôi, troh hơnăm pơtê ah, vâi kơdrâi nếo châ kâ liăn khế tơ’mô [ă vâi kơnốu. Tung tơdroăng pơkâ, hnê mơjiâng, kum pro hlâu ăm vâi kơdrâi, ki ‘ló ga ôh tá riân tiô hơnăm’’.

Lưu Bình Nhưỡng, Kăn Kuo#k ho#i kong pơlê Bến Tre tối ăm ‘nâi, tơdroăng pơkâ dêi Luât ‘na hơnăm pơtê cho tơdroăng ki ai sap ing ton nah, xua hdrối nah, Luât pêi cheăng ăm phêp vâi kơdrâi pơtê hdrối tâ.

La tá hâi teăm tơtro akố, ôh tá to\ng kum ăm mâu ngế kăn cho vâi kơdrâi châ pơtối pleăng dêi hnoăng cheăng hên luâ tâ mê nếo. Vâ mơnhên ‘na tơdroăng kố, Lưu Bình Nhưỡng pâ thế.

‘’Hơnăm ki pơtê, tiô á, kal athế pơkâ pro ăm 2 khu kơdrâi [ă khu kơnốu tơ’mô dêi pó. Peăng tơná vâi kơdrâi vâ rah xo pơtê cheăng a 55 hơnăm lơ 60 hơnăm cho ing tơná vâi kơdrâi vâ dêi xêh, ôh tá xê pơklât thế vâi kơdrâi pơtê drêng hiăng 55 hơnăm. Tâng pro ti mê, ga nếo tơdâng, tơ’mô, ing mê ah kô ai mâu vâi kơdrâi ki pro kăn vâi kô pơtối châ to kơlo\ng [ă pleăng dêi hnoăng cheăng ki rơkê hên tâ’’.

Tiô tối tơbleăng dêi Chin phuh, tơdroăng pro xôi luât [ă mơngế pêi cheăng vâi kơdrâi tung mâu khu mơdró hlo ai hên. Tơdroăng cheăng dêi vâi kơdrâi hâi tơniăn [ă oh tá krá ton xua mâu kơdrâi hmâ tơku\m pêi hên mâu tơdroăng cheăng ki oh tá hriâm kân, tâng vâ tối bu vâ ki hiâ, 70% kơxo# mơngế pêi cheăng cho vâi kơdrâi hmâ pêi cheăng tung mâu kơvâ, môi tiah: tê mơdró, pơchoh hmân ếo, pro chêng kho\ng, kơxo# mâu kơdrâi ki pêi cheăng hiăng klêi hriâm cheăng iâ tâ mâu kơnốu, kơxo# mâu ki oh tá ai cheăng pêi a vâi kơdrâi hên tâ mâu kơnốu, kơxo# liăn pê lo rêm khế dêi vâi kơdrâi iâ tâ lối 10,7% tâng vâ pơchông [ă mâu kơnốu.

Pak^ng mê, tơdroăng kơdroh xo mơngế kơdrâi pêi cheăng a 35 hơnăm tơngi klêng dế cho mâu tơdroăng ki hlo hên tung dế nôkố. Tơdroăng mê, mâu kăn pâ thế: Mâu kơ koan, khu râ pơkuâ cheăng tí tăng ngăn vâ re\ng pơkâ troăng hơlâ tơmâng veăng kring vế hnoăng ki pơxúa dêi mơngế pêi cheăng, malối cho mâu kơdrâi [ă vâ  mơjiâng troăng hơlâ pơkâ tơtro tung la ngiâ. Jâ Trương Thị Bích Hạnh, khu kăn kong pơlê Bình Dương tối tiah kố:

‘’Á pâ thế, pak^ng kơxo# pơkâ rêm hơnăm tung tâi tâng kơxo# mơngế pêi cheăng châ tăng cheăng pêi thế tơniăn ki iâ gá ai 40% ăm rêm ngế kơdrâi lơ kơnốu. ing mê tung tơdroăng  pơkâ ‘na mơngế pêi cheăng ki hiăng klêi hriâm cheăng sap ing 3 khế tơngi klêng, thế ai [âng, chưng chih rêm hơnăm tiô pơkâ mơnhông mơdêk cheăng dêi Kuo#k ho#i xuân vâ rak tơniăn kơxo# ki iâ gá 40% ăm rêm ngế kơnốu lơ kơdrâi. Tiah mê, nếo tơniăn ‘na tăng cheăng pêi, tí tăng ki tơniăn ton [ă oh tá pơrah pơla mơngế pêi cheăng kơdrâi [ă kơnôu tung pêi cheăng, tăng cheăng pêi’’.

Pôa Đào Ngọc Dung, Ngế xiâm ngăn ‘na Cheăng pêi –Mô đo#i rong [ă Pơlê pơla tối mâu tơdroăng a ngiâ Kuo#k ho#i ‘na mâu tơdroăng tung la ngiâ vâ pơtối pêi pro tiô pơkâ oh tá pơrah pơla kơdrâi [ă kơnốu, malối tung tơdroăng pơkâ, tăng mơngế pêi cheăng.

‘Na tơleăng mơnhên liăn khế kâ drêng pơtê cheăng hơnăm hiăng krâ dêi vâi kơdrâi hdrối [ă klêi kơ’nâi lơ 1/1/2018, Ngế xiâm ăm ‘nâi, Chin phuh hiăng séa ngăn [ă ai tối tơbleăng ăm Vi [an pơkuâ cheăng Kuo#k ho#i tối mâu tơdroăng dêi Chin phuh tiô troăng hơlâ rak tơniăn tro tiô luât, pơkâ tung tơdroăng ăm liăn [ă tơmâng khât, oh tá pơrah vâi kơdrâi, pêi tro tiô tơdroăng pơkâ, ôh tá pro pá ăm pơlê pơla.

Tíu xiâm chêh tối tơdroăng nếo ai Rơ’jíu Việt Nam

Nhat tơplôu [ă tơbleăng