VOV4.Sêdang -  Châ ‘mot dâng 40 tơdroăng tơkêa bro, tâi tâng kơxo# liăn ki ‘no lối 21 rơpâu rotal liăn la ki châ tơ-[rê dêi tơdroăng ‘no liăn mê tá hâi teăm châ hên to lâi. Ki ai păng ‘nâng kố a Dak Nông, xiâm kối cho ing troăng hơlâ ‘no liăn cheăng ăm mâu pơlê cheăm ối tơvâ hên tơdroăng.

Mơ’nui hơnăm 2013, Grup pro tơmeăm [ă loăng ai inâi Trường Thành pơtroh ăm Viban kong pơlê Dak Nông păn ro xo têa tô [ă mơjiâng hngêi kơmăi kơhleăng têa tô ro [ă tâi tâng kơxo# liăn ‘no pêi vâ chê 500 rơtuh dollar. Tơdroăng pơkâ pro kố ai tơnêi rơdâ dâng 2 rơpâu hectar, tiô tối hdrối, tâi tâng kơxo# liăn ‘no mơjiâng pro vâ chê 500 rơtuh dollar. Tơdroăng pơkâ kố ai tơnêi rơdâ 2 rơpâu hectar, tiô tối, kô păn 127 rơpâu to ro xo têa tô, tăng cheăng pêi ăm dâng 5 rơpâu ngế pêi cheăng. La troh nôkố, tơdroăng pơkâ nếo ăm hlá mơ-éa mơnhên ‘no liăn cheăng a tơnêi hâi teăm châ 500 hectar. Pôa Võ Trường Thành, kăn pơkuâ Grup pro tơmeăm [ă loăng Trường Thành ăm ‘nâi: Tung pơla séa ngăn [ă k^ pơkâ ối ai hên túa pro hlá mơ-éa tơvâ tơvân, mơdoh mơdon hên chôu, tơdroăng mung tơnêi, kơ lo liăn nâp hâi châ pêi pro tro môi tiah tơdroăng pơkâ 210 dêi Chin phuh:  Khu mơdró ôh tá tơngah a kong pơlê ai to\ng kum ki klâi pak^ng mâu luât pơkâ. Khu mơdró tơmiât tiah kố, mâu tơdroăng ki tơnêi têa hiăng po bu kal pêi pro, môi tiah tơdroăng pơkâ 210 dêi Chin phuh k^ hiăng lối 1 hơnăm, mâu kong pơlê ki ê hiăng ai mâu tơdroăng pơkâ kân môi tiah mê, la kong pơlê pin hâi ai tơdroăng pơkâ ki lâi ôh ăm phêp pêi cheăng [ă tơdroăng to\ng kum dêi kơxo# 210. Ngin vâ mơhnhôk ti xê to vâ pâ tơ’nôm môi tơdroăng pơkâ ki kân. {ă xuân tơ’nôm nếo, pơtih tâng hla mơ-éa ai péa tơdroăng vâ ple\ng, mê thế ple\ng ai tơ’lêi hlâu ăm khu mơdró, [ă tâng hlê ple\ng tiô tơdroăng ki pơxúa ăm khu mơdró ‘nâi gá mơdoh hên chô ăm mâu khu mơdró.

Tiô tơdroăng tối dêi hên khu mơdró, Dak Nông hiăng mơ-eăm tung pêi pro tiô troăng rơhlâ tơ’mot mâu khu ‘no liăn cheăng. Mâu troăng rơhlâ ‘na ‘mâi hơ‘leh túa pro hlá mơ-éa, tơ’mot khu ‘no liăn cheăng [ă hía hé châ pơkâ tung mâu tơdroăng dêi khu kăn Đảng kong pơlê, Ho#i đo\ng hnê ngăn kuăn pơlê, Vi[an kong pơlê. La tơdroăng xúa vâ pêi pro a mâu khu râ, kơvâ cheăng tơvâ tơvân [ă pro pá ăm mâu khu mơdró. Pôa Nguyễn Đức Vượng, kăn pơkuâ ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó Phú Gia Phát, pơlê kong kân Hồ Chí Minh, tíu pêi cheăng ‘no liăn pro kơpong ôm hyô, ‘no tah têa ‘mêi [ă pêi ‘na chiâk deăng xúa kơmăi kơmok dâi le\m a tơring Krông Nô, kong pơlê Dak Nông tối tiah kố: Rêm ngế kăn [o#, mâu ki pêi cheăng a mâu khu râ kơvâ cheăng tơdah troh kal mơdêk hnoăng cheăng ‘mâi hơ’lêh nếo châ pêi pro tơdrêng [ă ai pơxúa: Nôkố á hlo pơxiâm hơ’lêh kân. Ing mâu tơdroăng hnê pêi kơtăng [ă tâng xo ah hmôi kô pơtối rak vế a kơlo ki hơ’lêh môi tiah kố mê mâu khu pơkuâ cheăng kô ai môi tơdroăng pêi pro ki dâi khât. Tâi tâng mâu liăn ki nâp tiô pơkâ dêi tơnêi têa mê ôh tá tối, troh nôkố ôh tá ai ngế ki lâi pâ tơchuôm lơ klâ pro pá vâ pêi. La tơdroăng mâu kăn [o# hâi vâ khât. ‘Na túa pro hlá mơéa vâ tơ’mot mâu khu ‘no liăn cheăng, hmâ hlo tung pơla sap 3 troh 6 khế apoăng cho hâk vâ ‘no liăn cheăng. Klêi 6 khế pro hla mơ-éa ki pá pơxiâm rế hía rế ti hêng vâ pêi, ôh tá vâ [ă tơdroăng ‘no liăn cheăng, tâng ‘no liăn cheăng bu pêi ki tơ-[rê gá iâ tê.

Môi tơdroăng xahpá ki ê dêi khu mơdró cho mâu túa pro hla mơ-éa mung liă. Tiô pôa Nguyễn Văn Hùng, kăn pơkuâ ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó tê mơdró [ă mơjiâng tơmeăm khoăng Yên Định, pơlê kong krâm Gia Nghĩa, kong pơlê Dak Nông: Khu mơdró hiăng ‘mâi mơnhông, hiăng tơkâ hluâ rôh ki pá puât, nôkố dế kal to\ng kum ing peăng hngêi rak liăn vâ pêi cheăng châ tơ-[rê. Ki pá ‘na liăn laih hiăng châ kơdroh, a mâu hngêi rak liăn chu a kơlo 7 troh 8% tung môi hơnăm [ă tơdroăng ăm mung iâ khế. Mơhé ti mê, xuân ối hên tơdroăng ki tơvâ tơvân drêng hngêi rak liăn hâi vâ rơtế [ă hngêi rak liăn: Pơtih môi tiah tơdroăng pơkâ ngin hiăng ai mơ’no kơxo# liăn ing  hnôu ‘măn liăn mê hngêi rak liăn xuân pro tơ’lêi hlâu, pơkâ ăm ngin vâ châ mung, k^ pơkâ mơjiâng pro, to\ng kum ăm hơp đông [ă tâi tâng kơxo# liăn vâ pêi. Mê tơdroăng kố á púi vâ pro ti lâi pơla hngêi rak liăn ngân [ă khu râ kăn ai pơkâ troăng rơhlâ to\ng kum ăm mâu khu mơdró, malối mâu khu mơdró ngin hiăng tơkâ hluâ rôh má mơ’nui dêi tơdroăng ki pá puât kố, mê kô pro troăng rơhlâ ngin pêi châ tơ-[rê tâ tung la ngiâ.

Vâ kum mâu tơdroăng ki tơvâ tơvân kố Dak Nông hiăng tơku\m po hên rôh tơpui tơno pơla hngêi rak liăn, kơvâ cheăng kong pơlê [ă mâu khu mơdró la xuân hâi tăng hlo rơkong tơpui tơchuôm, ki hên ‘na ‘na troăng rơhlâ ăm mung. Pôa Nguyễn Hồ Hữu, kăn pho\ pơkuâ hngêi rak liăn ngân kong pơlê Dak Nông tối, tô tuăn drêng ai hên khu mơdró ôh tá xo kơxo# liăn ing liăn ki to\ng kum. Tơkéa vâ tối, ngin dế pơkâ kơ-êng: Ti lâi nôkố, liăn laih chu rơpâ ó la mâu khu mơdró xuân ôh ta veăng mung kơxo# liăn kố? Xua mê, mâu hngêi rak liăn tơnêi têa pro xiâm rơtế [ă mâu hngêi rak liăn tê mơdró, ngin vâ ăm mâu khu mơdró xuân môi tiah mâu hngêi rak liăn trâm dêi pó, tơpui tơno tơdrêng, pro chiâng rơkong tơpui tơdjuôm, pro ti lâi vâ hngêi rak liăn châ xo kơxo# liăn kố ăm mâu khu mơdró châ mung vâ mơdêk ‘na pêi chiâk deăng tê mơdró, po rơdâ túa cheăng xuân mơdêk ivá ki tơbriât tê dêi tơmeăm.

            Vâ tơdroăng pơkâ châ tơ’mot kơxo# liăn ‘no pêi cheăng dêi kong pơlê Dak Nông pơla hơnăm 2013 troh nôkố, [ă troăng rơhlâ pơkâ pêi troh hơnăm 2020 ah hiăng châ pơkâ [ă hên troăng rơhlâ, môi tiah: Thăm tơpui tơno [ă khu mơdró; mơnhông ki ‘mâi hơ’leh túa pro hlá mơ-éa; hbrâ mơjiâng mâu túa pêi cheăng, kơbông krếo khu ‘no liăn cheăng [ă hía hé. La tơdroăng ki mâu khu ‘no liăn cheăng mê cho mâu kơ koan pêi cheăng tơdrêng thế pêi pro tro troăng rơhlâ ki pơkâ ‘na tơdroăng kố.

Gương tơplôu