Tây Nguyên ai tơnêi lối 54.000 km2, châ  16,8 % deăng tơnêi ki ai xêh tung lâp tơnêi têa. Pơ’leăng mâ mơngế akố lối 5,8 rơtuh ngế, tung mê ai vâ chê tơdế cho hdroâng kuăn ngo. Tung mâu hơnăm hdrối mê hía nah, Đảng ƀă Tơnêi têa  hiăng tơmâng khât, hnê mơhno ƀă hên tơdroăng pơkâ, tơdroăng veăng kum pro ăm hngêi ối, tơnêi ối, tơnêi pê kâ, pơcháu rak ngăn kong tung kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă mâu luât pơkâ kơjo kum tŏng kum mơnhông cheăng kâ – rêh ối kơpong Tây Nguyên.

Mơhé ti mê, troh nôkố, a Tây Nguyên xuân ối mâu tơdroăng ‘na tơnêi hâi teăm châ tơleăng mơnhên klêi, pro chiâng tơ’lêi ai tơdroăng tơ briât tơnêi, ko muih kong pêi chiâk, chiâng xo tơmeăm khoăng tung kơdâm tơnêi, ko loăng kong, lúa tăng kuăn kiâ kong hmâng vâ ƀă hên ki ê.

Môi tiah tơdroăng ‘na rak ngăn, xúa tơnêi ai xiâm cho tơnêi pêi chiâk, tơnêi pêt kong, tối tơbleăng a hâi hôp, pôa Lương Thanh Bình- Kăn phŏ pơkuâ ngăn Tơmeăm khoăng têa hyôh kong prâi kong pơlê Gia Lai ăm ‘nâi: ai tơdroăng tơbriât tơnêi pơla mâu rơpŏng ki pơcháu ăm rak ngăn ƀă mâu tíu pêi cheăng ki pơcháu tơnêi; tơdroăng hdró tơnêi pêi kâ, tơnêi hngêi ối dêi kuăn pơlê a tơnêi pêi chiâk, tơnêi pêt kong ki xo loăng vâ mơdró; tơnêi kong ƀă tơnêi pêi kâ ton hơnăm dêi kuăn pơlê ki tơvât a chê, pá vâ klâ; hên pơlê cheăm châ pơcháu tơnêi, la ki hên cho tơnêi hâi châ séa ngăn, vế hdró nhên, mê ôh tá chiâng vâ chêh tơdroăng pơkâ pơcháu tơnêi, pơcháu kong, chiâng ai tơdroăng tơnêi lôi chúa, kong tro ko ‘nhiê ‘nâ hía tro kuăn pơlê hdi muih pêi chiâk…

Pôa Bình ăm ‘nâi, tơdroăng mê chiâng troh tơdroăng pêi chiâk deăng, tơnêi kong ki pơcháu tơnêi mê kân rơdâ, ôh tá êa ăm liăn mung pêi tơnêi, hlối ôh tá ai liăn ‘no pêi cheăng, tơdroăng ki vâ pêi chiâk ôh rơkê.

Tung pơla mê, mâu tíu pêi cheăng ki ‘nâ vâ mơnhông ăm i tơƀrê mâu tơdroăng tơkêa bro mơnhông cheăng kâ pá kơdâm kong mê ối tơvâ kơ luât ‘na tơdroăng pơkâ yă ăm mung kong ki chiâng xêh.

Pôa Lương Thanh Bình tối ‘na mâu tơdroăng tơdjâk troh Hlá mơ-éa chêh Luât tơnêi (‘mâi hơ’lêh).

‘’Tiô á, nôkố kal thế ai pơkâ tơrŭm tơdroăng rak ngăn, rak kong, malối cho kong ki chiâng xêh ƀă mơdêk pêt loăng nhâ pơkeăng vâ mơdêk ki tơƀrê xúa tơnêi ƀă mơdêk ki pơxúa dêi kong ki chiâng xêh. Ƀă mâu hdroâng kuăn ngo, á hlo, kal mơdêk kơlo mơnhên hnoăng xúa tơnêi ƀă tơnêi rêm hơnăm ăm mâu rơpŏng kuăn ngo, xua tơnêi pêt kong rêm hơnăm, hên tơnêi hiăng ôh tá hơpok xếo, pêt a lâi, pêt prá ôh tá châ ki klâi. Thế pơkâ kơlo 2 ha, a ƀăng tơnêi mê thế mung pêi mê mâu kuăn pơlê kô ôh tá vâ pro hlá mơ-éa mơnhên xúa tơnêi”.

Tơdrêng ƀă tơdroăng hnê tối dêi kong pơlê Gia Lai, hneăng hôp tơpui tơno châ mơnhên tơ’nôm 11 tơdroăng veăng tối pơrá phá dêi mâu kăn kong pơlê Kon Tum, Dak Lak, Dak Nông, Lâm Đồng ƀă mâu khu cheăng khoa hok, mâu kăn Kuô̆k hô̆i,… ‘na tơdroăng ki u ối tơdjâk troh luât pơkâ tơnêi ối, tơnêi pêi kâ; tơnêi kong dêi kuăn pơlê; tơdroăng xúa tơnêi 5% dêi kuăn pơlê; kum pêi cheăng kâ pă kơdâm kong,… Kal châ séa ngăn, ‘mâi hơ’lêh.

Tối mơgêi a hneăng hôp, pôa Quàng Văn Hương, kăn phŏ hnê ngăn Hô̆i đong Kuăn ngo dêi Kuô̆k hô̆i - khĕn kơdeăn khât mâu tơdroăng veăng hnê tối dêi mâu kăn. Xua ki khât xơpá, tơvâ tơvâ ki mâu kong pơlê trâm thế pơkâ mâu tơdroăng ‘mâi rơnêu ‘na luât tŏng kum, vâ tah ki xơpá, malối cho mâu pơkâ tơ’nôm ai tơdjâk kân troh kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo, môi tiah: Tơdroăng luât 17 ’na hnoăng cheăng dêi Tơnêi têa ‘na tơnêi ƀă hdroâng kuăn ngo; ai tơdroăng chêh, tơdroăng 52, tơdroăng 175, tơdroăng 178, tơdroăng 179, tơdroăng 180.

Pôa Quàng Văn Hương ăm ‘nâi:  

‘’Tơdroăng ăm ‘nâi ing mâu ki rơkê, khu rak ngăn, ƀă malối tối ăm ‘nâi ing Hô̆ đong Kuăn ngo vâ hlo mâu tơdroăng tơtro ƀă hâi tơtro, ki xơpá ƀă tơnêi pro hngêi ối ƀă tơnêi pêi kâ ăm mâu hdroâng kuăn ngo. Mê cho mâu tơdroăng ki luât pơkâ tŏng kum vâ pêi pro drêng ‘mâi hơ ‘lêh Luât Tơnêi drêng kố. Ƀă mâu tơdroăng pơkâ tiah mê, ngin tơmâng xo, mơnê 12 tơdroăng veăng hnê tối dêi mâu kăn.

Ngin kô rah mâu tơdroăng ki kal tơdjâk troh mâu pơkâ dêi Hlá mơ-éa luât ki teăng mâ ăm rêm kơpong vâ tí tăng ngăn ƀă hlối pâ thế pơkâ luât tŏng kum ăm kơpong hdroâng kuăn ngo; má péa cho pơtroh ăm khu rah chêh, vâ châ môi tuăn dêi rơpó.