VOV4.Sêdang - Khế 3 troh khế 5, pơreăng kơtuâ ‘mêi dế xông tâ tú ó, xuân cho roh ki tơ’lêi tâ tú hên xua kong tô ó, khu pơreăng, virus tơ’lêi ai kuăn chiâng kơdrâm hên. Châi kơtuâ ‘mêi hmâ tâ tú troăng môh, troăng rơkong, xua mê kal athế hbrâ kơchăng drêng ối achê [ă mâu ngế ki hiăng ai pơreăng. Tơdroăng ‘’Ivá [ă rêh ối’’ hâi kố, ngin ai tơbleăng tối ‘na túa hbrâ mơdât châi kơtuâ ‘mêi a vâi hdrêng, vâ châ hluăn ing tơdroăng rơ-iô.

Vâi ‘ne\ng cho mâu ngế ki tơ’lêi tâ tú lo kơtuâ ‘mêi hên má môi xua vâi hâi ai ivá ki vâ tơplâ mơdât [ă pơreăng. Túa pơreăng kố gá tâ tú ó tiô troăng hiâm [ă ing siêu vi Varicella Zoster Virus. Tâng ngế ki lo kơtuâ ‘mêi bú tơpui, kơchêi, lo têa môh, lơ têa hé ing rơkong gá kơ-o, mâu pơreăng mê kô lo tiô têa hé, têa môh kô tâ tú a mơngế ki ê [ă tơ’lêi tâ tú hên troh mâu ki ê.

Lo kơtuâ ‘mêi tung pơla gá dế ối tung châ hâi teăm lo a ngâ sap 10 hâi troh tơdế khế, hên mâu nôu pâ ôh tá ‘nâi dêi kuăn tơná hiăng tro pơreăng siêu vi ta troh drêng hiăng râ, gá kô lo a ngâ kơtuâ ’mêi mê ai têa ki hnăng, gá lo a ngiâ, tung châ, a cheâng ko\ng. Bú tung 12 troh 24 chôu tê, têa kơtuâ ‘mêi kô lo lâp châ vâi ‘ne\ng, tâng ó têa ki mê kô hlo mơ’nok hnối ai rơtốu.

Gá lo hên mâu kơtuâ ki ai têa, vâi ‘ne\ng kô tâ tơhe#n, ối ôh tá sôk, hnối pro tơngê i-iâ, ôh tá lo\n kâ kế, lo hêa. Tơdroăng ki pro nôu pâ tô tuăn tâ, lo kơtuâ ‘mêi kô pro chiâng châi tơdroăng ki ê, tâng ôh tá tâ kô pro lo rơtốu drô kéa, pro chiâng ai tíu ki xêt, tâng ó pơreăng kô mot tung châ ing mâu têa kơtuâ ‘mêi tro pơchêh pro chiêng rơtốu ‘mêi a kéa, chiêng mơ-êi xôu, mơ-êi ngoâ, mơ-êi râ a ngôa [ă hên tơdroăng châi ki ê, kô rơ-iô troh ivá [ă hnối pro chiâng ai tơdroăng châi troh tá ah.

Tơdroăng hbrâ mơdât pơreăng lo kơtuâ ‘mêi a vâi ‘ne\ng:

Vâ hbrâ mơdât, mâu nôu pâ kal kum mơnhông ivá mo le\m châ ăm vâi ‘ne\ng [ă tơdroăng đi đo ôu kâ tơ’nôm vitamin [ă khoăng chât ki kal, kâ hên mâu plâi kâ ki ai trếo vitamin C. A rơnó tâ tú pơreăng, mâu nôu pâ thế tơtro\ng kơhnâ mơhum ăm kuăn ‘ne\ng, mơgrúa ăm châ chăn vâi  krúa đi đo [ă kơ[o\ng kơdê pơreăng. 

Túa hbrâ mơdât ki tơ-[rê dêi pơreăng lo kơtuâ ‘mêi nôkố cho re\ng pâk pơkeăng vaccine hbrâ mơdât pơreăng, malối hdrối vâ troh rơnó hên ngế tâ tú pơreăng kố. Mâu ki rơkê ngăn pơkeăng ăm ‘nâi, vaccine kô hlo tơ-[rê [ă tơdjâk troh ton tá ah, kum châ chăn mâu vâi ‘ne\ng ai ivá kâi tơplâ mơdât pơreăng lo kơtuâ ‘mêi. Vaccine hbrâ mơdât lo kơtuâ ‘mêi pơkâ chiâng pâk a vâi ‘ne\ng sap 12 khế tơngi klêng, mơdêk ki kâi hbrâ mơdât pơreăng sap 80 - 90%. Dâng 10% ki u-ối kô tro lo kơtuâ ‘mêi klêi hiăng pâk mơdât, la mâu ki mê tro iâ tê, ôh tá hên ki rơ-iô, tíu lo kơtuâ ‘mêi cho tíu ki ôh tá le\m. Môi tơdroăng pêi pro ôh tá tro hmâ hlo a vâi nôu, vâi djâ vâi ‘ne\ng lăm pâk pơkeăng vaccine drêng hiăng hlo vâi ‘ne\ng ki ối tâ tá lo kơtuâ ‘mêi. La hrá pâk ki xêt gá rế iâ tâ, xua ‘nâ hía gá hiăng achê, hiăng ai mâu siêu vi trùng ối tung châ. Ki tro tâ vâ pâk pơkeăng vaccine ăm vâi ‘ne\ng cho drêng vâi ‘ne\ng dế pơxiâm vâ ăm vâi ối a hngêi trung cho sap 12 khế troh a 18 khế.

Rak ngăn:

Lo kơtuâ ‘mêi cho tơdroăng châi ki oh tá rơ-iô la tâng ôh tá ‘nâi túa rak ngăn [ă pơlât tro tơdroăng kô pro chiâng ai tơdroăng châi ki ê, xo ah hmôi xua ing lo kơtuâ ‘mêi pro chiâng mơ-êi xôu, pro ‘mêi troăng mơheăm.

Tâng vâi ‘ne\ng lo kơtuâ ‘mêi thế rak ngăn krâu, pôi tá ăm mâu kơtuâ ‘mêi mê tro pơchêh:

Mâu túa ki tâ tú ki tơ’lêi tâ tâng ôh tá hbrâ tơnáu drêng ối achê mâu ki hiăng lo kơtuâ ‘mêi, môi tiah: pơreăng kô tâ tú ing têa ki pơchêh, tâ tú ing kéa ki hiăng pơchêh lo rơtốu, lơ ing tíu ki tro tơlêa dêi mơngế lo kơtuâ ‘mêi. Malối, vâi kơdrâi dế mơ-éa tâng ôh tá mơhúa kô tơ’lêi tro tâ tú  troh a kuăn ngá ki ối tung klêa.

Drêng pơxiâm lo kơtuâ, ngế ki mê kô tơngê, châi ko, châi rơbe\n  tung châ, mâu ki ‘nâ ôh tá ‘nâi hdrối. Klêi mê tung châ mơngế ki châi kô hlo mâu tíu lo kah kân. Kố cho mâu tíu ki lo kơtuâ ‘mêi mê po po\m, tơvó gá lo re\ng tung pơla 12 troh 24 chô, mâu tíu ki mê kô chiâng ai têa pơtong.

Pơreăng kố tâ tú drêng vâi ‘ne\ng tro lo kơtuâ ‘mêi, tơdroăng pro apoăng dêi mâu nôu pâ thế ăm vâi ối phá, ăm ối a hngêi, ôh tá troh a hngêi trung, kôm la lâi hiăng prêi ah nếo ăm lăm hriâm. Ăm ôu kâ tơ’nôm vitamin C, kơto têa pơkeăng tung môh 2 hdroh môi hâi. Ăm xâp hmân ếo ché rơpâ, rơtăng vâ hrik têa kơxô [ă má lối thế tơtro\ng troh tơdroăng mơgrúa kéa, châ chăn ăm vâi ‘ne\ng vâ pôi tá chiâng tơdroăng châi ki ê. Xếo ko\ng krúa [ă kơ[o\ng. Pôi tá ăm tro pơchêh mâu tíu ki lo kơtuâ ‘mêi ah kô tơ’lêi tro tâ tú ngế ki ê [ă ‘nâ hía hnối chiâng hlo hbáu ton ta  ah a tíu ki mê.

Vâ hbrâ mơdât, [ok thái pơkeăng, ôh tá ai túa ki lâi pak^ng pâk pơkeăng mơdât pơreăng lo kơtuâ ‘mêi. Vâi ‘ne\ng hâi teăm pâk thế re\ng lăm pâk, [ă malối cho vâi kơdrâi ki dế tro hơnăm ai kuăn ‘ne\ng xuân thế pâk pơkeăng vaccine mơdât lo kơtuâ ‘mêi.

Gương tơplôu [a\ tơbleăng