Sinh ra và lớn lên ở xã Tân Phong, huyện Phù Yên, tỉnh Sơn La, từ nhỏ, nhạc sỹ Mùi Hái đã bị hút hồn bởi những điệu nhạc, câu “đang”, lời “khắp” của núi rừng quê hương.

Có ông nội say mê nhạc cụ dân tộc, nhất là khèn bè, có các chị tích cực tham gia các hoạt động văn hóa văn nghệ, rồi đi xem những đêm văn nghệ biểu diễn hát Đang, nghe thổi khèn, nét văn hóa dân gian của dân tộc đã ăn sâu vào tâm trí Múi Hái.

(Tiếng khén, nét văn hóa dân gian của dân tộc đã đi sâu vào tâm trí ông từ thời thơ ấu... - Ảnh: VOV)

Là người dân tộc Mường, song nhạc sỹ Mùi Hái vẫn được bà con các dân tộc Thái, Mông, Khơ Mú…coi là người con của dân tộc mình, bởi ông có những sáng tác “để đời” về dân tộc của họ, như “Tình ca Hưn Mạy” – tác phẩm đầu tay của ông viết về dân tộc Khơ Mú, “Hương chè Tà Xùa” là ca khúc mang đậm chất văn hóa Mông…

Nhạc sỹ Múi Hải cho biết: muốn sáng tác được các bài hát, điệu múa về dân tộc nào thì nhất định phải hiểu sâu, hiểu kỹ nét văn hóa của dân tộc đó. Và phải sống với đồng bào, sinh hoạt cùng đồng bào thì mới có thể cảm nhận được và nói được tiếng lòng của họ. Sáng tác bài hát cho dân tộc nào thì phải làm đúng chất liệu của dân tộc đó.

(Ông quan niệm: sáng tác bài hát cho dân tộc nào thì phải làm đúng chất liệu của dân tộc đó - Ảnh: VOV)

Nhạc sỹ Mùi Hái bắt đầu bước vào con đường sáng tác nghệ thuật từ những năm 1970, lúc 20 tuổi, khi ông tham gia lớp âm nhạc ở thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái, và sau này là lớp trung cấp sáng tác ở Hòa Bình. 

Ra trường năm 1980, ông về công tác tại đoàn ca múa tỉnh Sơn La, nay là Nhà hát Ca múa nhạc dân tộc Sơn La. Năm 1992, nhạc sỹ Mùi Hái tiếp tục theo học tại khoa sáng tác tại Nhạc viện Hà Nội và ông là một trong số ít các sinh viên người dân tộc thiểu số theo học tại trường khi đó.

Hơn 10 năm nay, sau khi nghỉ công tác ở Nhà hát Ca múa nhạc dân tộc Sơn La, ông chuyên tâm vào việc sáng tác và dàn dựng các bài nhạc múa cho các chương trình lớn của Sơn La và các tỉnh Khu vực Tây Bắc.

Trong sự nghiệp sáng tác của mình, nhạc sỹ Mùi Hái đã cho ra đời gần 200 tác phẩm âm nhạc, với hơn 150 bài hát và gần 50 bản nhạc múa. Những sáng tác của ông mang đậm âm hưởng dân ca, gần gũi với cuộc sống của đồng bào, có cái trong trẻo, hồn nhiên của người vùng cao hay những nét đẹp văn hóa  của các dân tộc nên được nhiều người yêu thích.

(Nhạc sỹ Mùi Hái đã cho ra đời gần 200 tác phẩm âm nhạc - Ảnh: VOV)

Điều khiến nhạc sỹ Mùi Hái trăn trở hiện này là đội ngũ sáng tác người dân tộc thiểu số quá ít, nhiều tác phẩm do các bạn trẻ sáng tác chỉ có tính chất hô hào, rồi chìm vào quên lãng.

Ông mong muốn có nhiều hơn những người tâm huyết với việc bảo tồn, gìn giữ, phát huy các nét đẹp văn hóa của dân tộc; các nhà quản lý, các nhà trường cũng cần ưu tiên đào tạo những người dân tộc có năng khiếu về sáng tác, giúp họ có những tác phẩm hay về núi rừng, về con người Tây Bắc tươi đẹp và nên thơ…/.

Thu Thùy/VOV Tây Bắc