Kiơ̆ Anih vei lăng tơroi tơbăt dêh char Kon Tum, truh dang ei đĭ đei hlŏh 58% unh hnam lơ̆m dêh char yoa internet, mang 4G truh tơ̆ pơlei pơla, lăp hăm tơdrong hơgăt ‘lơ̆ng đơ̆ng teh đak… Hăm anih jang kơmăy sô̆ roi đunh roi ‘lơ̆ng, kon pơlei Kon Tum tŏk bŏk đei lơ tơdrong tơplih ‘lơ̆ng lơ̆m tơdrong choh jang xa. ‘Nhŏng Lương Văn Thắng, bơngai choh jang xa rơgei tơ̆ thôn 2, xăh Ia Dom, apŭng sơlam Ia H’Drai, ăn tơbăt, tơdrong iŏk yoa điên thoăi rơgei tơgŭm ăn ‘nhŏng tôch lơ lơ̆m tơdrong atŏk tơiung choh jang xa, rong kon tơrong: “Inh hơnơ̆ng chă pơih đŏk tơdrong tơroi lơ̆m mang tơpôl vă gơ̆h băt, chă hơlen năng rim tơdrong kăl kŭm ƀônh ƀiơ̆ vă pơyoa ăn tơdrong jang kơdih. Inh hơnơ̆ng pơih lăng mang, chă đŏk dôm trong jang xa, pơtih gia nhen rong sôk, rong kơpik, rong jơma, rong tơpa. Inh chă đŏk hơlen lơ tơdrong lơ̆m mang tơpôl”.

Đơ̆ng rŏng hlŏh 2 sơnăm tơlĕch Tơdrong tơchơ̆t 749 đơ̆ng Thủ tướng teh đak, truh dang ei dêh char Kon Tum đĭ đei hlŏh 16.800 ha ‘long pơtăm, 142 pơgar xă đei jang kiơ̆ dôm tơdrong ‘lơ̆ng đơ̆ng khoa hŏk păng kơmăy kơmŏk; hlŏh 116.600 unh hnam choh jang xa hơnhăk tĕch tơmam lơ̆m kơmăy điên tư; 1 trong jang xa tơ̆ thôn 3, xăh Tân Lập, apŭng Kon Rẫy iŏk đei tôm tơdrong kăl hăm pơlei rơgei… Tơplih hăm kơmăy sô̆ oei pơm tơplih ‘lơ̆ng truh tơdrong choh jang xa, lơ̆m noh bơngai jang chŭn mir jĭ tơ ‘ngla bơ̆ jang hai, jĭ tơdrong pơhnŏng năm truh đơ̆ng tơplih hăm kơmăy sô̆ hai.

‘Nhŏng A Tạo, bơngai Xơ Đăng, jang lơ̆m HTX pơm pơgang Tu Mrông, ăn tơbăt: “HTX đei bơngai jang 1 ‘nu 1 tơring. 1 giĕng đĭ đăng bơngai jang lơ̆m HTX vang hôp online. Hôp online ƀônh ƀiơ̆, tôch đei yoa. Bơngai vei lăng grŭp tơlĕch tơdrong jang giĕng ‘nâu bơ̆n vă jang kiơ. Hôp online hơnơ̆ng vei kơjăp rim bơngai jang lơ̆m grŭp, vă chă pơma nuh roi tơbăt băl găh tơdrong jang”.

Hăm 68% kơsô̆ kon pơlei lơ̆m dêh char arih xa tơ̆ tơring tơrang păng 73% bơngai choh jang xa, pơtăm ‘long, dêh char Kon Tum chih hơdăh tơplih hăm kơmăy sô̆ jĭ trong jang gĭt kăl vă atŏk tơiung choh jang xa, tơring tơrang kiơ̆ chăl ‘nao, tơgŭm ăn kon pơlei jang xa hăm jên tŏ sĕt ƀiơ̆ mă lei đei iŏk lơ ƀiơ̆.

Mă lei, kiơ̆ ƀok Đặng Trần Huân, Phŏ Kơdră Anih vei lăng choh jang xa păng atŏk tơiung tơring tơrang dêh char Kon Tum, dêh char oei tơjră hăm lơ tơdrong nol mưh bơ̆ jang tơplih hăm kơpmăy sô̆ lơ̆m tơdrong pơjing tơring tơrang ‘nao: “Tơdrong hlôh vao găh tơplih hăm kơmăy sô̆ lơ̆m tơdrong pơjing tơring tơrang ‘nao ưh đei lei lăi băl. Đon hlôh vao păng jang gơ̆h đơ̆ng bơngai jang kơ teh đak mưh bơ̆jang tơplih hăm kơmăy sô̆ tam mă jrŭ. Anih jang, kơmăy kơmŏk roi tơbăt tơ̆ 1,2 xăh tam mă pơm lăp hăm tơdrong ‘mĕh vă păng tơdrong jang tơplih hăm kơmăy sô̆”.

Kiơ̆ ƀok Đặng Thanh Long, Kơdră vei lăng Grŭp dôm khul jang Khoa hŏk păng ki thuơ̆t dêh char Kon Tum, yoa mŭk drăm, tơpôl oei pơmat tat, tơdrong tơplih hăm kơmăy sô̆ găh choh jang xa păng tơring tơrang kơ dêh char blŭng a athei yak hlŏh rim tơdrong oei găn trong, ‘nŏh jĭ jang hăm kơmăy kơmŏk oei tŏ sĕt, lơ tơdrong choh jang xa oei bơ̆jang kiơ̆ tơdrong juăt adrol sơ̆ đĕch… Pơma truh trong jang tơplih hăm kơmăy sô̆ mưh choh jang xa năm truh tơdrong atŏk tơiung tơring tơrang rơgei, ƀok Đặng Thanh Long, ăn tơbăt:

“Blŭng a ‘nŏh găh tơdrong roi tơbăt vă gơ̆h ƀôh hơdăh anih dơ̆ng, tơdrong gĭt kăl đơ̆ng tơplih hăm kơmăy sô̆ lơ̆m tơdỏng jang mŭk drăm choh jang xa, ‘nâu jĭ trong jang ưh gơ̆h vĕh. Hơtŏk khul bơngai jang rơgei jô̆ hloi dôm tơ ‘ngla choh jang, đei dôm unh hnam jang chŭn mir, grŭp jang hơdoi, HTX, anih tĕch mơdro păng kơdih kâu khul kăn ƀô̆ dôm bơngai vang jang tơplih hăm kơmăy sô̆ lơ̆m tơdrong choh jang xa. Pơjing tơpôl kơsô̆ păng ‘măn răk kơsô̆ chih jô̆. Tơdrong vang jang hơdai đơ̆ng rim anih jang chinh trĭ, đơ̆ng rim anih jang đảng, khul kơdră pơgơ̆r, đơ̆ng dôm anih jang xa, tĕch mơdro hai”.

Truh dang ei, d/c Kon Tum đei 48/86 xăh tơring tơrang ‘nao, lơ̆m noh đei 7 xăh tơring tơrang ‘nao đei ƀôh păng 2 xăh tơring tơrang ‘nao ‘lơ̆ng rŏ. Kŭm hăm ‘nŏh, dêh char kŭm đei 21 pơlei oei xa lăp hăm tơdrong hơgăt pơlei ‘nao ‘lơ̆ng rŏ, 65/498 pơlei bơngai kon kông jang kĕh tơdrong pơjing tơring tơrang ‘nao. ‘Nâu jĭ 1 lơ̆m dôm tơdrong tôch gĭt kăl vă dêh char Kon Tum bơ̆ jang kiơ̆ dôm trong jang ‘nao, rơgei păng lăp hăm tơdrong tơplih hăm kơmăy sô̆ vă jang tŏk mŭk drăm đơ̆ng choh jang xa păng pơjing tơring tơrang ‘nao.