Kiơ̆ kơ ƀok Bùi Quang Sáu, vei lăng ki thuơ̆t tơ̆ hơnih pơm tơlĕch kơ kŏng ti Sweet Potatoes, tơdrong pha ra mă blŭng pơting hăm trong pơtăm ƀum yuăn joăt joe ‘noh kŏng ti hlôi choh hơmet teh hăm mơ̆r; đang kơ ‘noh yua hơdrĕch đei tơm a pơm ‘lơ̆ng, hơmet kơchơ̆t ‘lơ̆ng kiơ̆ rim khei ‘năr tih vơ̆ đơ̆ng pơgar ‘long. Tơ̆ dôm kơnong ƀum tam mă rô̆ iŏk, hla jơk ƀlĭk ưh kơ đei hơdrông sa, ƀok Bùi Quang Sáu roi tơbăt, hăm trong pơtăm đơ̆ng sư, mưh 2 sơnăm kŏng ti pơtăm đei 3 pơyan ƀum, pơyan đơ̆ng rŏng iŏk yua lơ hloh pơyan hơdrol.

“Nhôn tơchĕng hơlen tơdrong kơchơ̆t ‘lơ̆ng teh pơtăm, akŏm hăm pơlôch đĭ đăng dôm kơloăi pơrang jĭ pơrăm lơ̆m teh vă tơlĕch jang pơtăm. Đơ̆ng rŏng kơ hơmet ‘lơ̆ng teh hăm 2 khei. Băt hơdăh teh ‘noh ‘lơ̆ng tôm, pơrang jĭ ưh pă đei ‘noh nhôn mă pơtơm pơtăm. ‘Ngoăih kơ tơdrong ‘lơ̆ng, tơdrong hơmet pơ ‘lơ̆ng teh ‘noh tôch kơ gĭt kăl mă đei ƀum plei lơ nhen hrei ‘nâu.”

Ƀok Mai Duy Khương, Kơdră vei lăng găh hơtŏk tơiung anih tĕch mơdro kơ Kŏng ti Sweet Potatoes pơma hơdăh: Hrei ‘nâu tơmam ƀum yuăn tơ̆ dôm dêh char tơring Tây Nguyên lăp vei đei ƀum hơdrih lơ̆m hơnih hmă đơ̆ng rŏng kơ rô̆ iŏk đơ̆ng 15 truh 20 năr. Mă lei ƀum yuăn kơ kŏng ti gơh vei ‘lơ̆ng thoi đêl lơ̆m 3 khei. Tơdrong ‘nâu tôch kơ hiôk ăn tơdrong tĕch tơlĕch tơ̆ teh đak đe hăm trong đak dơsĭ truh tơ̆ dôm teh đak tơring châu Âu, Ả rập.

“Nhôn kĭ hla ar pơkăp hăm Kŏng ti Toyota kơ Nhật Bản. Nhôn kĭ hla ar pơkăp pơtruh kiơ̆ 1 trong jang tơmam păng hăm 1 kơsô̆ kơjă đei đơ̆ng hơdrol. Đĭ đăng dôm hla ar pơkăp tĕch: tơmam, kơjă đei iŏk hơdrol 12 khei hơdrol kơ pơgơ̆r pơtăm. Dang ei ƀum nhôn tŏk bŏk pơtăm âu ‘noh ƀum yuăn Nhật, hơdrĕch ‘noh Beniazuma. Iŏk đei pơkăp ‘lơ̆ng tĕch tơ̆ teh đak đe kiơ̆ trong đak dơsĭ năm tơ̆ châu Âu. Anih tĕch mơdro răt iŏk đơ̆ng nhôn tôch kơ sơđơ̆ng”.

Ƀok Đào Y Dương, Kơdră vei lăng Hơtŏk tơiung tơdrong jang kơ Kŏng ti Sweet Potatoes akhan: Ưh kơ jơnei dang ei đơ̆ng lơ bơngai pơtăm ƀum yuăn tơ̆ Tây Nguyên kŭm nhen lơ tơring nai lơ̆m teh đak ‘noh jĭ yua đơ̆ng trăp găh trong pơtăm tam mă iŏk yua trong jang choh hơmet ‘lơ̆ng teh ƀlep trong, hơdai hăm yua lơ dêh hnang pơgang vei lăng ‘long pơtăm pơm ăn kơ dôm kơloăi tơmam đei yua ăn ƀum yuăn đei pơlôch. Tơdrong ‘nâu hơnhăk truh pơđĭ iŏk yua păng ‘lơ̆ng ưh kơ gan lơ, ưh kơ kĕ pơm lăp hăm ‘meh vă roi ‘năr roi hơlen đơ̆ng anih tĕch mơdro tĕch tơ̆ teh đak đe, mă tơmoi răt tơmam lơ̆m teh đak kŭm ưh kơ pơ̆n răt lơ yua đơ̆ng pơgang vei lăng ‘long pơtăm. Đơ̆ng tơdrong jơnei đơ̆ng nhôn găh tơmam lơ, ‘lơ̆ng, Kŏng ti Sweet Potatoes tŏk bŏk tơchă bơngai jang hơdai vă pơih să teh tŏk 500ha lơ̆m sơnăm 2024 ‘nâu păng gô tŏk rơbâu héc ta mă pơm lăp hăm tôm hăm ‘meh vă đơ̆ng tơmoi răt lơ̆m dôm sơnăm đơ̆ng rŏng dơ̆ng.

Ƀok Đào Y Dương roi tơbăt, teh pơtăm păng tŏ ‘mi kial tơ̆ Đắk Lắk tôch kơ lăp hăm hơdrĕch ƀum yuăn Beniazuma Nhật Bản, kĕ iŏk đei 90 tấn ƀum lơ̆m 1 ha. Tơdrong pơgăn đơ̆ng kŏng ti hrei ‘nâu ‘noh jĭ tơchă đei teh tơtil băl vă pơm lăp hăm tơdrong kơdâu kơmăy kơmŏk.

“Lơ̆m pơm tơlĕch păng tơchă anih răt iŏk ‘noh nhôn tôch kơ sơđơ̆ng. Pơm tơlĕch kŭm tôch kơ jơnei. ‘Meh vă khŭl kơdră tơring pơm tơdrong hiôk ăn kơ nhôn đei 1 hơnih teh sơđơ̆ng đơ̆ng 400 truh 500 ha vă sơđơ̆ng jang sa”.

Kiơ̆ đơ̆ng rŏng ou, Cao Hữu Kiệt, Kơdră chĕp pơgơ̆r jang kih thuơ̆t păng tơdrong ‘lơ̆ng Công ty Cổ phần Sweet Potatoes tơroi tơbăt găh kih thuơ̆t pơtăm vei lăng ƀum iĕ Nhật Bản tơ̆ groi teh gôh hơnhăk đei ƀum lơ păng hơnhăk đei iok yua kơjăp.

- Mă blŭng, chă apĭnh ih, tơ̆ công ty Sweet Potatoes ‘noh trong rơih hơdrĕch hăm đei pha lơ liơ ưh ƀok?

- Ƀok Cao Hữu Kiệt: Ơ mih ma păng bôl boăl, pơtăm ƀum iĕ pă đei chrih yă kiơ bơih hăm kon pơlei bơ̆n tơ̆ Dak Lăk ou. Găh công ty nhôn ‘noh đei 5 trong jang tơm vă kơ ƀum plei lơ. Mă blŭng ‘noh găh hơdrĕch ƀum iĕ kăl đei ‘lơ̆ng. Găh hơdrĕch mă nhôn tŏk bŏk pơtăm ‘noh răt đơ̆ng teh đak Nhật Bản hloi. Hơdrol vă pơtăm pơm hơdrĕch lơ tơ̆ Việt Nam kăl hơlen mă brĕ ‘mơ̆i kơna mă pơtăm pơm hơdrĕch. Lơ̆m tơdrong chă ơng dơđăh kơtech 6-8 khei ‘mơ̆i vă đei hơdrĕch dơđăh ‘lơ̆ng ‘măng mă blŭng. Đơ̆ng rŏng ‘noh iok tơlĕch đơ̆ng hơnih ơng tơ̆ Sài Gòn vă chơ ba năm tơ̆ phương Tân Hoà, pơlei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Dak Lăk đơ̆ng noh ba ăn hơnih ơng păng vei lăng lơ̆m hơnih sơngieo 5-6 năr vă lăng năng dơđăh jing ‘lơ̆ng lơ liơ. Kiơ̆ đơ̆ng rŏng ‘noh, mưh ƀôh hăp bluh vơ̆ jing ‘lơ̆ng lei mă hơnhăk chă pơtăm vă iŏk ƀum. Găh hơdrech vă đei plei lơ lei lăp kăt tơlei ƀum 3 ‘măng chă pơtăm ‘noh mă ‘lơ̆ng, hoei kơ vir.

- Chă jang teh vă pơtăm ƀum iĕ Nhật Bản ‘noh jing tơdrong kăl hloh, ih tơroi lăng găh dôm trong jang kih thuơ̆t ou?

- Ƀok Cao Hữu Kiệt: Tơdrong hơmet pơ ‘lơ̆ng teh hơdrol vă pơtăm ‘noh kăl hloh. Tơ̆ ou công ty nhôn iŏk yua mơ̆r vi sinh răt đơ̆ng Nhật Bản hloi vă chă prôi pơm ăn teh jing ‘lơ̆ng. Mă kăl hăm pơtăm ƀum iĕ hăm teh rơhŭ jing ‘lơ̆ng ‘noh ƀum mă plei, păng choh teh jrŭ, kơna ƀum iĕ mă jing ‘lơ̆ng plei ăl. Păh công ty nhôn hmă hmă chă choh teh jrŭ 5 tâk (‘noh jing 50 cm) dăh mă 6 tâk ‘noh roi ‘lơ̆ng hloh. Mưh choh đang ‘noh preh vă teh hĕch, găh pơm kơnong kơjung đơ̆ng 30 – 35 cm. ‘Noh jĭ chă preh 2-3 ‘măng vă mơ̆r vi sinh răt đơ̆ng Nhật Bản hăp hrou iôm hăm teh pơm ăn teh jing ‘lơ̆ng vă đơ̆ng rŏng ou ƀum trep iŏk ƀônh păng bluh vơ̆ jing ‘lơ̆ng.

- Hăm đei yă kiơ phara dih băl pơtêng hăm tơdrong chă pơtăm lơ̆m 1ha kơ ƀar păh hơnih jang iĕm hăm kon pơlei pơtăm joăt joe đơ̆ng sơ̆ tơ̆ Dak Lăk hrei ou hŏ ƀok? 

- Ƀok Cao Hữu Kiệt: Tơpă mơ̆n gah kih thuơ̆t pơtăm ‘noh tôch kơ kăl. Hrei ou găh tơdrong chă pơtăm kơ kon pơlei oei tơ̆ Dak Lăk lơ̆m 1ha teh ‘noh pơtăm vă jê̆ 80.000 tơlei ƀum, mă lei păh công ty nhôn lăp chă pơtăm dang 30.000 tơlei ƀum iĕ đĕch păng ƀum hroi ‘lơ̆ng păng hla ƀum ưh kơ tơƀơl lơ kơna hăp rong ƀum lơ hloh. Lơ̆m vei lăng, kăl đei prôi tuh phŏng mơ̆r kơna pơm ăn kơ ƀum hăp jing ‘lơ̆ng plei lơ. Bơ̆n chă prôi tuh kiơ̆ đak tơruih hăm tơruih đak kơtoh. Păh Công ty nhôn chă ƀum đak koai păng đak dơnou. Mă lei kăl đei ƀar hơnih. Mă mĭnh ‘noh sơlŭng hơmet pơ ‘lơ̆ng đak vă hlŏng rơgoh đơ̆ng noh mă ƀôm đak tơmơ̆t lơ̆m mĭnh sơlŭng anai đơ̆ng noh mă ƀôm đak chă tơruih hăm đing iĕ ro truh tơ̆ farm. 

- Ƀok ăi ih tơroi lăng tơdrong iŏk yua păng rim kơ loăi phŏng mơ̆r ayơ chă tuh prôi ăn ƀum iĕ hŏ ƀok?

- Ƀok Cao Hữu Kiệt: Găh phŏng mơ̆r hrei ou găh lơ nhôn răt đơ̆ng teh đak đe, nhen công ty nhôn ngăl iŏk yua ‘noh phŏng Yara păng mĭnh ƀar kơ loăi phŏng răt đơ̆ng Đức dăh mă teh đak anai hai. Găh tơdrong kăl hloh nhen ĭnh hlôi tơroi tơ̆ kơpơ̆ng ei ‘noh tơdrong kăl hlŏh ‘noh rơ̆ih hơdrech păng choh teh đơ̆ng noh iŏk yua vi sinh vă măh mai mơ̆r ăn kơ tơlei ƀum trep iŏk. Nhen kon pơlei ngăl iŏk yua phŏng ‘noh ‘long trep hloi kơna ƀôh jing ‘lơ̆ng dai dai, mă lei chă tuh prôi phŏng mơ̆r hăp hiơ hiơ̆ ƀiơ̆. ‘Noh vi sinh tŏk bŏk pơm hoach mơ̆r đei jing ion vă dơnơm ‘long trep iŏk blŭh jing ‘lơ̆ng. Lơ loh, mơ̆r gô tơmơ̆t truh 50% vă dơnơm ‘long trep iŏk bluh vơ̆ jing ‘lơ̆ng.

- Dang ei chă apĭnh ih pă mĭnh tơdrong dơ̆ng ‘noh, tơdrong chă bŭch rô̆ ƀum iĕ ‘noh lơ liơ hŏ ƀok?

- Ƀok Cao Hữu Kiệt: Dang ei công ty Sweet Potatoes (SP) kơ nhôn dôm ƀum ou tĕch ăn teh đak Nhật Bản hloi kơna tơdrong chă bŭch rô̆ kơ công ty jei iung jang hăm kmăi kmŏk ngăl. Tơdrong phara kơ bŭch rô̆ ƀum iĕ hăm kmăi kmŏk ‘noh plei ƀum ‘lơ̆ng. Găh tơdrong ‘lơ̆ng ‘noh ƀum plei jrŭ truh 40cm, kơna kăl đei kmăi chă kôch vă iŏk vă kơ ƀum đei ‘lơ̆ng, hoei chă tơgơ̆, hoei chă pơchăh. Tơdăh chă kôch kiơ̆ tơdrong kôch joăt joe sơ̆ ki lei ngăl pơm ăn ƀum pơchăh, tơgơ̆, ưh kơ ‘lơ̆ng sơđơ̆ng nhen hăm kmăi kmŏk chă kôch rô̆ ôh.

- Lei ah, bơnê kơ ih ƀok Cao Hữu Kiệt hơ.